Գրողների վաշտ

Գրողների վաշտ
Ընդհանուր տեղեկություն
Զորքերի տեսակ	հետևազոր
Երկիր	ԽՍՀՄ
Ստեղծվեց	1941

Գրողների վաշտ (ռուս.՝ Писательская рота), Կարմիր բանակի ստորաբաժանում, որը ձևավորվել է մոսկովյան աշխարհազորայիններից 1941 թվականին։ Գրողների վաշտում ծառայել են առավելապես պրոֆեսիոնալ գրական գործիչներ, Խորհրդային գրողների միության անդամներ։ Գրողներից են կազմված եղել Մոսկվայի ժողովրդական աշխարհազորի 8-րդ Կրասնոպրեսնենսկի դիվիզիան 22-րդ հրաձգային գնդի 1-ին գումարտակի 3-րդ վաշտը, ավելի քիչ՝ 2-րդ վաշտը։ Գրական գործիչների զորակոչի հարցերով զբաղվել է այդ նպատակով ձևավորված Գրողների միության պաշտպանական հանձնաժողովը։

Գրողների կենտրոնական տան պատին տեղադրված հուշատախտակի վրա նշված անունների մոտ կեսը պատկանում են գրողների վաշտերի մարտիկներին։ Նրանց մեծ մասը զոհվել է 1941 թվականի հոկտեմբերին Մոսկվայի համար մղված ճակատամարտում։

Ձևավորման պատմություն

8-րդ հրաձգային դիվիզիան ձևավորվել է 1941 թվականի հուլիսի-ին «Ժողովրդական աշխարհազորայինների դիվիզիաների կազմում Մոսկվայի և Մոսկվայի մարզի աշխատավորների կամավոր մոբիլիզացիայի մասին» թիվ 10 որոշման համաձայն։ Դիվիզիայում գրանցումը կատարվել է զուտ կամավոր։ Բացի գրողների միության անդամներից, դիվիզիայի կազմում ընդգրկվել են նաև Մոսկվայի պետական համալսարանի աշխատակիցներն ու ուսանողները։ Առաջին շաբաթվա ընթացքում նրա շարքերը համալրել է 1065 մարդ՝ 213 մաթեմատիկոսներ և մեխանիկներ, 163 պատմաբան, 158 ֆիզիկոս, 155 աշխարհագրագետ, 148 քիմիկոս, 138 կենսաբան, 90 երկրաբան։ 24 մարդ ունեցել է պրոֆեսորի կոչում և գիտությունների դոկտորի աստիճան։ Աշխարհազորայինների կազմում ընդգրկվել են նաև երաժշտական և թատերական մասնագիտությունների ներկայացուցիչներ։

Նույն կոլեկտիվի աշխատակիցներին փորձել են ուղարկել նույն ստորաբաժանում, ինչը նպաստել է նրանց մարտական ներդաշնակվածության բարձրացմանը։ Այսպես հայտնվել են «գիտնականների», «գրողների» վաշտերը, իսկ երաժիշտները ձևավորել են «Չայկովսկու անվան գումարտակը»։ Ընդ որում, նույն ստորաբաժանումում ծառայել են տարբեր տարիքի մարտիկներ, որոնցից ավագներն ունեցել են մարտական փորձ, որը ստացել էին քաղաքացիական և խորհրդա-ֆիննական պատերազմում։ Մարտիկների մի մասն ունեցել է Կարմիր բանակում ծառայելու փորձ կամ հրաձգային խմբակներում սովորել է զենքի օգտագործման կանոնները, բայց շատերը զուտ քաղաքացիական անձինք էին, այդ թվում՝ առողջական վիճակի պատճառով բանակ չզորակոչված։

Առանձին խնդիր էր նյութական ապահովումը, որը մասնակիորեն իրականացվում էր Կրասնոպրեսնենսկի շրջանի ձեռնարկությունների հաշվին, իսկ երբեմն նաև մարտիկների անձնական նախաձեռնությամբ։ 1941 թվականի հուլիսին դիվիզիայի մարտիկների ընդհանուր թիվը հասել է 7000-ի։ Մոսկվայի ռազմական օկրուգի հրամանատարի հրամանով հուլիսի կեսերին նրանք դուրս են եկել Մոսկվայից և կենտրոնացել են քաղաքից 30 կմ հեռավորության վրա՝ Նիկոլո-Ուրյուպինոյի և Բուզլանովոյի շրջաններում։

Վաշտի կազմավորումն ու ռազմաճակատ ուղարկելը հետևյալ կերպ է նկարագրել այդ իրադարձությունների ականատես, խորհրդային հայտնի բանաստեղծուհի Մարինա Ցվետաևան․

Հուլիսի 11-ին ռազմաճակատ գնաց Մոսկվայի աշխարհազորը, գնաց նաև գրողների վաշտը։ Ես տեսա այդ կամավորների վաշտը, նա անցավ Ապստամբության հրապարակով դեպի կենդանաբանական այգի, դեպի Կրասնայա Պրեսնա փողոց, դա մի տխուր ու ճմշող տեսարան էր․ այնպիսի ոչ կռվասիրություն։ Մեջքները կորացած, գրեթե բոլորը ակնոցավոր, սպիտակ տոմսավորներ, որոնք առողջական կամ տարիքի պատճառով ազատվել են զինվորական ծառայությունից, գնում էին ոչ թե զինվորական կարգով, այլ ինչ-որ քաղաքացիական շարասյունով…

Բնօրինակ տեքստ (ռուս.)  

11 июля уходило на фронт московское ополчение, ушла и писательская рота. Я видела эту роту добровольцев, она проходила через площадь Восстания к зоопарку, к Красной Пресне, это было тоскливое и удручающее зрелище — такое невоинство! Сутулые, почти все очкарики, белобилетники, освобождённые от воинской повинности по состоянию здоровья или по возрасту, и шли-то они не воинским строем, а какой-то штатской колонной…

— Մարինա Ցվետաևա

Դիվիզիան հիմնական մարտերը վարել է 1941 թվականի հոկտեմբերի 6-ին և 7-ին Ելնյայում։ Շրջապատման մեջ ընկնելու վտանգից հետո նահանջելու հրաման չի ստացել և կտրվել է հիմնական ուժերից։ Կորուստները կազմել են կազմի կեսից ավելին, շատերը հայտնվել են անհայտ կորածների ցուցակում։ Մնացածները կարողացել են անցնել ճակատային գիծը և միանալ իրենց զորքերին կամ միացել են պարտիզանական ջոկատներին։ 1941 թվականի նոյեմբերի վերջին դիվիզիան պաշտոնապես կազմալուծվել է։

Գրական վաշտերի կազմում ընդգրկված գրական գործիչների ցանկ

Գրողների վաշտի կազմը ներկայացվում է ըստ Բորիս Ռունինի.

• Վյաչեսլավ Ավերյանով (1897-1941), դրամատուրգ
• Վյաչեսլավ Աֆանասև (1903-1943), բանաստեղծ
• Նիկոլայ Աֆրամեև (1894-?), գրող
• Նաթան Բազիլևսկի (1897-1965), դրամատուրգ
• Ալեքսանդր Բեկ (1902-1972), գրող
• Պավել Բլյախին (1886-1961), գրող
• Վասիլի Բոբրիշև (1900-1941), խմբագիր
• Բորիս Վակս (1889-?), դրամատուրգ
• Նիկոլայ Վիլյամ-Վիլմոնտ (1901-1986), թարգմանիչ
• Մեեր Վիներ (1893-?), գրող և գրականագետ
• Մարկ Վոլոսով (1895-?), թարգմանիչ
• Գլեբ Գլինկա (1903-1989), արձակագիր
• Արոն Գուրշտեյն (1895-1941), գրաքննադատ
• Դանիիլ Դանին (1914-2000), գրող
• Վասիլի Դուբրովին (1897-?), գրող
• Պյոտր Ժատկին (1894-1968), դրամատուրգ
• Պավել Ժելեզնով (1907-1987), բանաստեղծ
• Իվան Ժիգա (1895-1949), գրող
• Անդրեյ Ժուչկով, բանաստեղծ
• Գրիգորի Զամչալով (1901-?), մանկագիր
• Ստեպան Զլոբին (1903-1965), գրող
• Եֆիմ Զոզուլյա (1891-1941), գրող
• Բելա Իլլեշ (1895-1974), հունգարացի գրող
• Էմանուել Կազակևիչ (1913-1962), գրող
• Վիտալի Կվասնիցկի (1898-?), դրամատուրգ
• Սերգեյ Կիրյանով (1907-1982), գրաքննադատ
• Կոնստանտին Կլյագին (1894-1942), գրող
• Գրիգորի Կորաբելնիկով (1904-1996), գրաքննադատ
• Վասիլի Կուդաշյով (1902-1944), գրող
• Կոնստանտին Կունին (1909-1941), գրող
• Արոն Կուշնիրով (1890-1949), բանաստեղծ
• Յուրի Լիբեդինսկի (1898-1959), գրող
• Միխայիլ Լուզգին (1899-1942), գրող
• Ալեքսանդր Մինիխ (1903-1941), բանաստեղծ
• Իվան Մոլչանով (1901-1958), բանաստեղծ
• Անդրեյ Նավրոզով (1900-1941), դրամատուրգ
• Սերգեյ Օստրովոյ (1911-2005), բանաստեղծ
• Սերգեյ Պետրով (1903-1941), խմբագիր
• Սամուիլ Ռոսին (1892-1941), բանաստեղծ
• Ալեքսանդր Ռոսկին (1898-1941), գրաքննադատ, մանկագիր, գրական և թատերական քննադատ
• Բորիս Ռունին (1912-1994), գրաքննադատ
• Եվգենի Սիկար (1912-1941), գրաքննադատ
• Շալվա Սոսլանի (1902-?), գրող
• Վադիմ Ստրելչենկո (1912-?), բանաստեղծ
• Վլադիմիր Տրենին (1904-1941), գրաքննադատ
• Մարկ Տրիգեր (1895-1941), դրամատուրգ
• Ալեքսանդր Ֆոնյո (1901-1941), «Սովետսկի պիսատել» հրատարակչության խմբագիր
• Ռուվիմ Ֆրաերման (1891-1972), մանկագիր
• Պավել Ֆուրմանսկի (1908-1970), դրամատուրգ
• Ալեքսանդր Չաչիկով (1893-1941), բանաստեղծ
• Օսիպ Չյոռնի (1899-1981), գրող
• Գեորգի Շտորմ (1898-1978), գրող
• Պավել Յալցև (1902-1941), դրամատուրգ

Գրականություն

• Рунин Б. М. Мое окружение. Записки случайно уцелевшего. — М.: Возвращение, 1995. — 224 с.

Արտաքին հղումներ

• «Писательская рота и её политрук. Тюменские известия. Новости Тюмени». t-i.ru. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 21-ին.
• Списки 8-й дивизии народного ополчения