Բելցի
| Բնակավայր | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Բելցի | |||||
| ռումիներեն՝ Bălți[1][2] | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Մոլդովա | ||||
| Ներքին բաժանում | Center, Bălți?, Slobozia?, Pământeni?, Dacia?, Bălții Noi? և Molodova? | ||||
| Առաջին հիշատակում | հոկտեմբերի 4, 1620[3][4][5][…] | ||||
| Մակերես | 41,43 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 102 մետր | ||||
| Պաշտոնական լեզու | ռումիներեն[6][7] | ||||
| Բնակչություն | ▼97 930 մարդ (2014) | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+2 և UTC+3 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 231 և 331 | ||||
| Փոստային դասիչ | MD-3100 | ||||
| Պաշտոնական կայք | balti.md(ռում.)(ռուս.)(անգլ.) | ||||
| |||||
Բելցի, նաև` Բելց[8][9] (ռումիներեն՝ Bălți. Կաղապար:IPA-ro), քաղաք և համայնք Մոլդովայի հյուսիսում[10], Դնեստրի վտակ Ռաուտ գետի ափին։ Զբաղեցնում է 78,01 քառակուսի կիլոմետր տարածք[11]։
Տարածքով ու տնտեսական նշանակությամբ երկրորդ քաղաքն է Մոլդովայում՝ մայրաքաղաք Քիշնևից հետո, իսկ բնակչության թվով՝ երրորդը՝ Քիշնևից և Տիրասպոլից հետո։ Մոլդովայի հինգ մունիցիպալիտետներից մեկն է։ Երբեմն կոչվում է «Հյուսիսային մայրաքաղաք», այն խոշոր արդյունաբերական, մշակութային, տնտեսական կենտրոն և տրանսպորտային հանգույց է երկրի հյուսիսում։ «Balci» բառը ռումիներենից բառացի թարգմանած՝ նշանակում է « ճահիճ»։ Ըստ երևույթին քաղաքն այդպես է կոչվել, քանի որ հիմնադրվել է մի բլրի վրա, որը գերիշխող դիրք է գրավում է Ռաուտի և նրա վտակ Ռաուտելի (Փոքր Ռաուտի) միախառնման վայրի շուրջը ձևավորված ճահճային տարածքի նկատմամբ[12]։ Բնակավայրը հիմնադրվել է 1620 թվականին1620[13][14][15][16]։
Ժողովրդագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մոլդովայի վիճակագրության և սոցիոլոգիայի դեպարտամենտի 2004 թվականի տվյալների համաձայն՝ Բելցիի համայնքում ապրում էր 127 561 բնակիչ, որից 122 669-ը՝ բուն քաղաքում[17]։ 2014 թվականի տվյալներով քաղաքի բնակչության թվաքանակը եղել է 102 457[18], համայնքինը՝ 146,900[19]:
| Պատմական բնակչություն | ||
|---|---|---|
| Տարեթիվ | Բնակ․ | ±% |
| 1819 | 1600 | — |
| 1830 | 3738 | +133.6% |
| 1861 | 5900 | +57.8% |
| 1897 | 18 500 | +213.6% |
| 1902 | 22 300 | +20.5% |
| 1915 | 24 000 | +7.6% |
| 1930 | 30 570 | +27.4% |
| 1959 | 67 666 | +121.3% |
| 1970 | 105 505 | +55.9% |
| 1979 | 126 950 | +20.3% |
| 1989 | 161 475 | +27.2% |
| 2004 | 127 561 | −21.0% |
| 2014 | 102 457 | −19.7% |
Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բելցիին բնորոշ է տաք ամառներով խոնավ մայրցանմաքային կլիման (Köppen climate classification-ի դասակարգմամբ՝ Dfa):
| Բելցի (1991–2020)ի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Միջին բարձր °C (°F) | 0.9 (33.6) |
3.3 (37.9) |
9.5 (49.1) |
17.1 (62.8) |
23.3 (73.9) |
26.7 (80.1) |
28.7 (83.7) |
28.5 (83.3) |
22.6 (72.7) |
15.7 (60.3) |
8.3 (46.9) |
2.4 (36.3) |
15.6 (60.1) |
| Միջին օրական °C (°F) | −2.3 (27.9) |
−0.7 (30.7) |
4.1 (39.4) |
10.7 (51.3) |
16.4 (61.5) |
20.2 (68.4) |
22.0 (71.6) |
21.4 (70.5) |
16.0 (60.8) |
9.9 (49.8) |
4.3 (39.7) |
−0.8 (30.6) |
10.1 (50.2) |
| Միջին ցածր °C (°F) | −5.5 (22.1) |
−4.2 (24.4) |
−0.5 (31.1) |
4.8 (40.6) |
10.1 (50.2) |
14.1 (57.4) |
15.8 (60.4) |
15.0 (59) |
10.4 (50.7) |
5.1 (41.2) |
1.0 (33.8) |
−3.9 (25) |
5.2 (41.4) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 25 (0.98) |
24 (0.94) |
28 (1.1) |
35 (1.38) |
49 (1.93) |
68 (2.68) |
68 (2.68) |
48 (1.89) |
48 (1.89) |
36 (1.42) |
32 (1.26) |
28 (1.1) |
489 (19.25) |
| Միջ. տեղումների օրեր (≥ 1.0 mm) | 6 | 5 | 6 | 6 | 8 | 8 | 8 | 6 | 6 | 5 | 5 | 6 | 74 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 59 | 87 | 151 | 204 | 254 | 266 | 282 | 278 | 209 | 144 | 73 | 56 | 2058 |
| աղբյուր: NOAA[20] | |||||||||||||
Քույր քաղաքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բելցիի քույր քաղաքներն են[21]՝
Արադ, Իսրայել
Բելոստոկ, Լեհաստան
Բոտոշանի, Ռումինիա
Չեռնովցի, Ուկրաինա
Կոմրատ, Մոլդովա
Դյուլա, Հունգարիա
Իզմիր, Թուրքիա
Ցզինին, Չինաստան- Խմելնիցկի, Ուկրաինա
Լեյքլենդ, Ֆլորիդայի նահանգ, ԱՄՆ
Լարիսա, Հունաստան
Լիվնի, Ռուսաստան- Մերկուրիա Չուկ, Ռումինիա
- Մոգիլյով-Պոդոլսկի, Ուկրաինա
Նարվա, Էստոնիա- Նիժնի Նովգորոդ, Ռուսաստան
Օրշա, Բելառուս- Պլոցկ, Լեհաստան
- Պոդոլսկ, Ռուսաստան
- Պոլոցկ, Բելառուս
- Պուշկին (քաղաք), Ռուսաստան
- Ռեչիցա, Բելառուս
Սմոլյան, Բուլղարիա- Ստրի, Ուկրաինա
- Սուչավա, Ռումինիա
- Վիննիցա, Ուկրաինա
- Վիտեբսկ, Բելառուս
- Մոսկվայի Արևմտյան վարչական օկրուգ, Ռուսաստան
- Վուժոնգ, Չինաստան
- Մոսկվայի Արևմտյան Դեգունինո շրջան, Ռուսաստան
Հյուպատոսարաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ռումինիայի գլխավոր հյուպատոսություն, հասցեն՝ 51, Sfântul Nicolae Str.
- Ուկրաինայի հյուպատոսություն,հասցեն՝ 143, Kiev Str.
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
-
Կենտրոնական հրապարակը -
Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ հայկական եկեղեցին -
-
-
-
-
-
-
-
.jpg)
.jpg)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Eremia A., Răileanu V. Localitățile Republicii Moldova. Ghid informativ documentar istorico-geografic, administrativ-teritorial, normativ-ortografic (ռումիներեն) — Chișinău: Litera AVN, 2009. — P. 24, 36. — 256 p. — ISBN 978-9975-74-064-7
- ↑ LEGE Nr. 764 din 27-12-2001 privind organizarea administrativ-teritorială a Republicii Moldova (ռումիներեն) // Monitorul Oficial — Chișinău: 2001. — Iss. 16.
- ↑ Михалевский Р. Академия наук: 1421 год не является датой первого упоминания о Бельцах (rusă) (ռուս.) // СП — Бельцы: 2016.
- ↑ Marșalcovschi T. Geneza municipiului Bălţi: concept urbanistic şi prima atestare (ռումիներեն) // Anuarul Catedrei Discipline Socioumanistice — Bălți: 2007.
- ↑ Михалевский Р. Год рождения Бельц — 1620-й (ռուս.) // СП — Бельцы: 2009.
- ↑ Textul Declaraţiei de Independenţă prevalează în raport cu textul Constituţiei — 2013. — Iss. 8b/2013; 41b/2013.
- ↑ ЗАКОН № 691 от 27-08-1991 о Декларации о независимости Республики Молдова (ռուս.) // Официальный монитор Республики Молдова — 1991. — вып. 11-12 / статья № 118.
- ↑ карты государств|Молдавия|2004
- ↑ Економия националэ а РСС Молдова Արխիվացված 2020-07-16 Wayback Machine — Кишинэу: Картя Молдовеняскэ, 1989
- ↑ English <-> Romanian Online Dictionary - a Bilingual Dictionary from ECTACO
- ↑ Природные ресурсы и окружающая среда в Республике Молдова. Статистический сборник. — Кишинёв: Национальное бюро статистики Республики Молдова, 2011. — С. 18. — 105 с.
- ↑ Primaria mun. Bălți
- ↑ Marșalcovschi, Teo-Teodor (2007). «Geneza municipiului Bălți: concept urbanistic și prima atestareza municipiului Bălți: concept urbanistic și prima atestare» (PDF). Anuarul Catedrei Disciplini Socioumanistice. 2007/2008: 6–28.
- ↑ Руслан, Михалевский (2009 թ․ նոյեմբերի 6). «Год рождения Бельц — 1620-й».
- ↑ Руслан, Михалевский (2016 թ․ փետրվարի 23). «Академия наук: 1421 год не является датой первого упоминания о Бельцах».
- ↑ Enciuc, Nicolae (2019). «Orașul și județul Bălți de la începuturi până în anul Marii Uniri». Dialogica, revista de studii culturale si literatura. nr. 1: 104–115. ISSN 2587-3695.
- ↑ «Preliminary number of resident population in the Republic of Moldova as of 1 January 2013» (Press release). National Bureau of Statistics of Moldova. 14. 03. 2014. Վերցված է 14. 03. 2013-ին.
- ↑ «Preliminary number of resident population in the Republic of Moldova as of 2014 Census» (Press release). realitatea.md. 2015 թ․ հունվարի 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 19-ին.
- ↑ https://statbank.statistica.md/pxweb/pxweb/ro/60%20Statistica%20regionala/60%20Statistica%20regionala__02%20POP/POP010300reg.px/table/tableViewLayout1/?rxid=b2ff27d7-0b96-43c9-934b-42e1a2a9a774(չաշխատող հղում)
- ↑ «Bălți Climate Normals 1991–2020». World Meteorological Organization Climatological Standard Normals (1991–2020). National Oceanic and Atmospheric Administration. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ օգոստոսի 21-ին. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 21-ին.
- ↑ «Orașe – parteneri». balti.md (ռումիներեն). Bălți. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 1-ին.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Beltsy/Balti (pp. 354–357) at Miriam Weiner (genealogist)|Miriam Weiner's Routes to Roots Foundation
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- (ro) Պաշտոնական կայք
- The former Jewish Community of Bălți/Beltsy
- (en) Tourism in Bălți at www.tur.md
- The Story of the Jewish Community in Bălți - an online exhibition by Yad Vashem
- Jewish Cemetery in Bălți
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բելցի» հոդվածին։ |
| ||||||||||
