Jump to content

Բանկոմատ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բանկոմատ ԱՄՆ֊ում

Բանկոմատ, էլեկտրոնային հեռահաղորդակցման սարք, որը ֆինանսական հաստատությունների հաճախորդներին հնարավորություն է տալիս ցանկացած պահի և առանց բանկի անձնակազմի հետ անմիջական շփման անհրաժեշտության իրականացնել ֆինանսական գործարքներ, ինչպիսիք են կանխիկի դուրսբերումը, ավանդները, դրամական միջոցների փոխանցումները, մնացորդի հարցումները կամ հաշվի տեղեկատվության հարցումները։

Բանկոմատները հայտնի են տարբեր անուններով, ներառյալ ավտոմատ գանձապահ մեքենաները (ATM) Միացյալ Նահանգներում[[1][2][3]: Կանադայում օգտագործվում է նաև ավտոմատ բանկային մեքենա (ABM) տերմինը[4][5], չնայած բանկոմատ եզրը նույնպես շատ տարածված է Կանադայում, որտեղ կանադական շատ կազմակերպություններ օգտագործում են բանկոմատը ABM-ի փոխարեն[6][7][8]։

Օգտագործելով բանկոմատ՝ հաճախորդները կարող են մուտք գործել իրենց բանկային ավանդի կամ վարկային հաշիվները՝ իրականացնելու մի շարք ֆինանսական գործարքներ, հատկապես կանխիկի դուրսբերում և մնացորդի ստուգում, ինչպես նաև վարկեր փոխանցել բջջային հեռախոսներից։ Բանկոմատները կարող են օգտագործվել նաև օտար երկրում կանխիկացման համար։ Եթե բանկոմատից հանվող արժույթը տարբերվում է այն արժույթից, որով արտահայտված է բանկային հաշիվը, ապա գումարը կփոխարկվի ֆինանսական հաստատության փոխարժեքով[9]։ Հաճախորդները սովորաբար նույնականացվում են բանկոմատում պլաստիկ բանկոմատային քարտ (կամ այլ ընդունելի վճարային քարտ) տեղադրելով, իսկ իսկությունը հաստատվում է հաճախորդի կողմից՝ մուտքագրելով անձնական նույնականացման համարը (PIN), որը պետք է համապատասխանի քարտի չիպի մեջ պահված PIN-ին թողարկող ֆինանսական հաստատության տվյալների բազայում։

Ըստ բանկոմատների արդյունաբերության ասոցիացիայի (ATMIA), 2015 թվականի դրությամբ ամբողջ աշխարհում տեղադրված է եղել մոտ 3,5 միլիոն բանկոմատ[10][11]։ Այնուամենայնիվ, բանկոմատների օգտագործումը աստիճանաբար նվազում է անկանխիկ վճարումների համակարգերի աճի հետ մեկտեղ[12]։

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հին մոդելի Nixdorf Computer ATM

Ազատ ժամային գրաֆիկով կանխիկ դրամի բաշխման գաղափարն առաջին անգամ կիրառվեց Ճապոնիայում, Միացյալ Թագավորությունում և Շվեդիայում[13][14]։

1960 թվականին Լյութեր Ջորջ Սիմջյանը հայտնագործեց ավանդների ավտոմատացված մեքենա (ընդունում էր մետաղադրամներ, կանխիկ գումար և չեկեր), այն չուներ կանխիկացման գործառույթներ[15]։ Նրա Ամերիկյան արտոնագիրը առաջին անգամ ներկայացվել է 1960 թվականի հունիսի 30-ին և շնորհվել է 1963 թվականի փետրվարի 26-ին[16]։

Բանկոգրաֆ կոչվող այս մեքենայի թողարկումը հետաձգվեց մի քանի տարով, Սիմջյանի Reflectone Electronics Inc.-ի ընկերությունը Universal Match Corporation-ի կողմից ձեռք բերվելու պատճառով[17]։ Փորձարարական Bankograph-ը տեղադրվել է Նյու Յորքում 1961 թվականին Նյու Յորքի City Bank-ի կողմից, սակայն հեռացվել է վեց ամիս հետո՝ հաճախորդների կողմից չընդունվելու պատճառով[18]։

1962 թվականին Ադրիան Էշֆիլդը հորինեց քարտային համակարգի գաղափարը, որն ապահով կերպով նույնականացնում է օգտագործողին և վերահսկում և վերահսկում է ապրանքների կամ ծառայությունների տրամադրումը։ 1964 թվականի հունիսին տրվել է Մեծ Բրիտանիայի արտոնագիր 959,713 և հատկացվել է Kins Developments Limited-ին[19]։

Գյուտ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

"Computer Loan Machine" («Համակարգչային վարկի մեքենա») կոչվող ճապոնական սարքը տրամադրում էր կանխիկ գումար՝ որպես եռամսյա վարկ՝ տարեկան 5%-ով վարկային քարտ տեղադրելուց հետո։ Սարքը գործարկվել է 1966 թվականին[20][21]։ Սարքի մասին քիչ բան է հայտնի[13]։

Դերասան Ռեգ Վարնին օգտագործել է աշխարհի առաջին դրամարկղը Barclays Bank-ում (Էնֆիլդ, Հյուսիսային Լոնդոն) 1967 թվականի հունիսի 27-ին։ Այն ճանաչվել է որպես աշխարհի առաջին բանկոմատը[22][23][24]։ Այս գյուտը վերագրվում է De La Rue տպագրական ֆիրմայի Ջոն Շեփերդ-Բարոնի գլխավորած ինժեներական թիմին[25], որը արժանացել է Order of the British Empire (OBE) 2005 թվականի Ամանորյա մրցանակի[26][27]։

Սբերբանկի բանկոմատը Տոլյատիում

Գործարքները սկսվում էին գանձապահի կամ գանձապահի կողմից տրված թղթային չեկերի տեղադրմամբ, որոնք նշված էին carbon-14-ով մեքենայական ընթեռնելիության և անվտանգության համար, որոնք ավելի ուշ մոդելում համընկնում էին քառանիշ անհատական ​​նույնականացման համարի (PIN) հետ[25][28]։

Ինձ ապշեցրեց, որ պետք է լինի մի միջոց, որով ես կարող էի ստանալ իմ սեփական գումարը՝ աշխարհի ցանկացած կետում կամ Մեծ Բրիտանիայում։ Իմ գլխում ծագեց շոկոլադե սալիկի դիսպենսեր ստեղծելու գաղափարը, միայն թե շոկոլադը փոխարինեցի կանխիկով
- Շեֆերդ Բարրոն[25]
1969 ABC-ի նորությունների զեկույցը բանկոմատների ներդրման մասին Սիդնեյում, Ավստրալիա: Մարդիկ կարող էին միաժամանակ ստանալ միայն 25 ԱՄՆ դոլար, իսկ բանկային քարտն ավելի ուշ հետ էր ուղարկվեում օգտատիրոջը: Սա կոչվել է Chubb machine

Barclays–De La Rue մեքենան (կոչվում է De La Rue Automatic Cash System կամ DACS)[29] հաղթեց շվեդական խնայողական բանկերին և Metior's machine կոչվող ընկերությանը ընդամենը ինը օրով և բրիտանական Westminster Bank-ի Smith Industries-ին։

Chubb համակարգը (կոչվում է Chubb MD2) մեկ ամսով[30]։ Շվեդական մեքենայի առցանց տարբերակը գործարկվել է 1968 թվականի մայիսի 6-ին, մինչդեռ հավակնում էր լինել առաջին առցանց բանկոմատը աշխարհում՝ առաջ անցնելով IBM-ի և Lloyds Bank-ի նմանատիպ տարբերակներից 1971 թվականին[31] և Oki-ին՝ 1970 թվականին[32]։

Speytec կոչվող փոքր նորաստեղծ ընկերության և Midland Bank-ի համագործակցությամբ մշակվել է չորրորդ մեքենան, որը 1969 թվականից հետո վաճառվել է Եվրոպայում և ԱՄՆ-ում Burroughs Corporation-ի կողմից։ Այս սարքի (GB1329964) արտոնագիրը ներկայացվել է 1969 թվականի սեպտեմբերին ( շնորհվել է 1973 թվականին) Ջոն Դեյվիդ Էդվարդսի, Լեոնարդ Պերկինսի, Ջոն Հենրի Դոնալդի, Փիթեր Լի Չափելի, Շոն Բենջամին Նյուքոմբի և Մալքոմ Դեյվիդ Ռոուի կողմից։

Ե՛վ DACS-ը, և՛ MD2-ն ընդունում էին միայն մեկանգամյա օգտագործման նշան կամ վաուչեր, որը պահվում էր մեքենայի կողմից, մինչդեռ Speytec-ն աշխատում էր մագնիսական շերտ ունեցող քարտով։ Նրանք օգտագործում էին տարբեր սկզբունքներ, ներառյալ ածխածնի-14-ը և ցածր հարկադրական մագնիսականությունը՝ զեղծարարությունները դժվարացնելու նպատակով։

Քարտում պահվող PIN-ի գաղափարը մշակվել է մի խումբ ինժեներների կողմից, որոնք աշխատում էին Smiths Group-ում և Chubb MD2-ում 1965 թվականին, և որը վերագրվել է Ջեյմս Գուդֆելլոյին[33] (արտոնագիր GB1197183, որը ներկայացվել է 1966 թվականի մայիսի 2-ին Էնթոնի Դեյվիսի հետ)։ Այս համակարգի էությունն այն էր, որ այն հնարավորություն էր տալիս հաճախորդի ստուգումը դեբետագրված հաշվի միջոցով՝ առանց մարդու միջամտության։ Այս արտոնագիրը նաև ամբողջական «արժույթի դիսպենսերային համակարգի» ամենավաղ օրինակն է արտոնագրային գրառումներում։ Այս արտոնագիրը ներկայացվել է 1968 թվականի մարտի 5-ին ԱՄՆ-ում (ԱՄՆ 3543904) և տրվել է 1970 թվականի դեկտեմբերի 1-ին։ Այն մեծ ազդեցություն է ունեցել արդյունաբերության վրա որպես ամբողջություն։ NCR Corporation-ը և IBM-ը լիցենզավորել են Goodfellow's PIN համակարգը, ավելի ուշ մի շարք արտոնագրեր այն նշում են որպես «Prior Art Device»[24]։

Տեղակայում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աշխարհի ամենաբարձրադիր բանկոմատը Պակիստանի Խունջերաբ լեռնանցքում[34]

Բանկոմատները կարող են տեղադրվել ցանկացած վայրում, բայց առավել հաճախ տեղադրվում են բանկերի, առևտրի կենտրոնների, օդանավակայանի, երկաթուղային կայարանների, մետրոյի կայարանների, մթերային խանութների, բենզալցակայանների, ռեստորանների և այլ վայրերի մոտ կամ ներսում։ Բանկոմատներ կան նաև զբոսաշրջային նավերի և ԱՄՆ-ի ռազմածովային ուժերի որոշ նավերի վրա, որտեղ նավաստիները կարող են կատարել իրենց վճարումները[35]։

Բանկոմատները կարող են լինել ինչպես ներսում, այնպես էլ տարածքից դուրս։ Ներքին բանկոմատները սովորաբար ավելի առաջադեմ, բազմաֆունկցիոնալ մեքենաներ են, որոնք լրացնում են բանկի մասնաճյուղի հնարավորությունները և, հետևաբար, ավելի թանկ են։ Տարածքից դուրս բանկոմատները տեղադրվում են ֆինանսական հաստատությունների կողմից, որտեղ կա կանխիկի ստացման անհրաժեշտություն, ուստի դրանք սովորաբար ավելի էժան միաֆունկցիոնալ սարքեր են։ Կան նաև անկախ բանկոմատներ, որոնք կապված չեն բանկերի հետ, տեղադրվում են սպիտակ պիտակով։

ԱՄՆ-ում, Կանադայում և Պարսից ծոցի որոշ երկրներում[36], բանկոմատներին հասանելիությունը ավտոմեքենայով ապահովվում է առանձնացված հատուկ ուղիով։

Վերջին ժամանակներում այնպիսի երկրներ, ինչպիսիք են Հնդկաստանը և Աֆրիկայի որոշ երկրներ, արևային էներգիայով աշխատող բանկոմատներ են տեղադրում գյուղական վայրերում[37]։

Աշխարհի ամենաբարձրադիր բանկոմատը գտնվում է Պակիստանի Խունջերաբ լեռնանցքում։ Տեղադրված է 4693 մետր բարձրության վրա (15397 ոտնաչափ) Պակիստանի Ազգային բանկի կողմից և նախագծված է աշխատելու մինչև -40 աստիճան Ցելսիուս ջերմաստիճանի պայմաններում[38]։

Սարքավորումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բանկոմատի բլոկային դիագրամ

Սովորաբար բանկոմատը բաղկացած է՝

  • PC, պարզ PC՝ i286 կամ i386 պրոցեսորներով,
  • Մոնիտոր կամ հատուկ ցուցատախտակ
  • Ստեղնաշար
  • Հատուկ նեղ տպող սարք՝ գործարքների վերաբերյալ անդորրագիր տրամադրելու համար
  • Հաշվիչ սարք,
  • Դրամական միջոցների պահեստ և դրանց կեղծությունը ստուգելու համապատասխան մեխանիզմ
  • Սենսորներ և ցուցիչներ,

Բացի դրանից, անհրաժեշտ է հատուկ կիրառական ծրագրային ապահովում՝ բոլոր բլոկերի աշխատանքի կառավարման համար, և հեռահաղորդակցման սարքավորում՝ համակարգչային ցանցին միանալու համար։

Այսօր ամբողջ աշխարհում բանկոմատների ճնշող մեծամասնությունը օգտագործում է Microsoft Windows օպերացիոն համակարգը։ 2014 թվականի սկզբին բանկոմատների 95%-ն աշխատում էր Windows XP-ով[39]։ Փոքրաթիվ բանկոմատներ կարող են դեռ գործարկվել Windows OS-ի ավելի հին տարբերակներով, ինչպիսիք են Windows NT, Windows CE կամ Windows 2000։

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Ali, Peter Ifeanyichukwu. "Impact of automated teller machine on banking services delivery in Nigeria: a stakeholder analysis." Brazilian Journal of Education, Technology and Society 9.1 (2016): 64–72. online
  • Bátiz-Lazo, Bernardo. Cash and Dash: How ATMs and Computers Changed Banking (Oxford University Press, 2018). online review
  • Batiz-Lazo, Bernardo. "Emergence and evolution of ATM networks in the UK, 1967–2000." Business History 51.1 (2009): 1-27. online Արխիվացված 2017-08-12 Wayback Machine
  • Batiz-Lazo, Bernardo, and Gustavo del Angel. The Dawn of the Plastic Jungle: The Introduction of the Credit Card in Europe and North America, 1950-1975 (Hoover Institution, 2016), abstract
  • Bessen, J. Learning by Doing: The Real Connection between Innovation, Wages, and Wealth (Yale UP, 2015)
  • Hota, Jyotiranjan, Saboohi Nasim, and Sasmita Mishra. "Drivers and Barriers to Adoption of Multivendor ATM Technology in India: Synthesis of Three Empirical Studies." Journal of Technology Management for Growing Economies 9.1 (2018): 89–102. online
  • McDysan, David E., and Darren L. Spohn. ATM theory and applications (McGraw-Hill Professional, 1998).
  • Mkpojiogu, Emmanuel OC, and A. Asuquo. "The user experience of ATM users in Nigeria: a systematic review of empirical papers." Journal of Research in National Development (2018). online Արխիվացված 18 Մայիս 2020 Wayback Machine
  • Кондрашов Ю.Н. «Введение в проектирование автоматизированных банковских систем»

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Merriam-Webster Dictionary. Springfield, MA: Merriam-Webster. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 12-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 7-ին.
  2. ↑ «FNSRTS307A - Maintain Automatic Teller Machine (ATM) services». training.gov.au. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 7-ին.
  3. ↑ Cambridge Dictionary Automatic Teller Machine Արխիվացված 7 Ապրիլ 2014 Wayback Machine
  4. ↑ «Interac FAQ». Interac Association. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 28-ին.
  5. ↑ «Automated Banking Machine (ABM)». Scotiabank. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  6. ↑ Financial Consumer Agency of Canada (2018 թ․ հունիսի 8). «ATM fees». Canada.ca (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 29-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 29-ին.
  7. ↑ «ATM and Banking Centre Network». CIBC (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 29-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 29-ին.
  8. ↑ «TD Green Machine ATM Machines». TD Canada Trust (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հուլիսի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 29-ին.
  9. ↑ Schlichter, Sarah (2007 թ․ փետրվարի 5). «Using ATM's abroad - Travel - Travel Tips». NBC News. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 11-ին.
  10. ↑ «ATM Industry Association». Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.
  11. ↑ Morrison, David (2014 թ․ հուլիսի 28). «3 Million ATMs Worldwide By 2015: ATM Association». Credit Union Times. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 26-ին.
  12. ↑ Cummins, Carolyn (2017 թ․ դեկտեմբերի 1). «Shopping centres prepare to go cashless as ATMs disappear». The Age (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 27-ին.
  13. ↑ 13,0 13,1 «A Brief History of the ATM». The Atlantic. 2015 թ․ մարտի 26. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 28-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 26-ին.
  14. ↑ Batiz-Lazo, Bernardo (2013 թ․ մարտի 27). «How the ATM Revolutionized the Banking Business». Bloomberg. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 9-ին.
    «ATMIA 50th Anniversary Factsheet» (PDF). www.atmia.com. ATM Industry Association. 2015 թ․ հոկտեմբեր. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 18-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 29-ին.
  15. ↑ "Machine Accepts Bank Deposits", The New York Times, 12 April 1961
  16. ↑ US patent 3079603, Luther G Simjian, "Depository machine combined with image recording means", issued 1963-02-26 
  17. ↑ "Universal Match Maps Acquisition", The New York Times, 22 March 1961
  18. ↑ «From punchcard to prestaging: 50 years of ATM innovation». ATM Marketplace. 2013 թ․ հուլիսի 31. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 15-ին. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  19. ↑ GB patent 959713, Adrian Walter Francis Ashfield, "Access Controller", published 1962-02-15, issued 1964-06-03, assigned to Kins Developments Ltd 
  20. ↑ 'Fast Machine With a Buck', "Pacific Star and Stripes", 7 July 1966
  21. ↑ 'Instant Cash with a Credit Card', "ABA Banking Journal", January 1967
  22. ↑ «1967: First Cash Dispenser». Guinness World Records (բրիտանական անգլերեն). 2015 թ․ օգոստոսի 19. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 10-ին.
  23. ↑ Murray, Amelia (2017 թ․ հունիսի 25). «The story behind the world's first cashpoint». The Telegraph (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0307-1235. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 10-ին; Alberge, Dalya (2023 թ․ ապրիլի 10). «Bank that opened world's first ATM given heritage status». The Telegraph (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0307-1235. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 10-ին.
  24. ↑ 24,0 24,1 Batiz-Lazo, Bernardo; Reid, Robert J. K. (2008 թ․ հունիսի 30). «Evidence from the Patent Record on the Development of Cash Dispensing Technology» (PDF). Munich Personal RePEc Archive. էջ 4. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 27-ին.
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 Milligan, Brian (2007 թ․ հունիսի 25). «The man who invented the cash machine». BBC News. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ դեկտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 26-ին.
  26. ↑ «ATM inventor honoured». BBC News. 2004 թ․ դեկտեմբերի 31. Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 8-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 26-ին.
  27. ↑ Harper, Tom; Batiz-Lazo, Bernardo (2013). Cash Box: The Invention and Globalization of the ATM. Networld Media Group. ISBN 978-1935497622.
  28. ↑ «ATM inventor John Shepherd-Barron dies at age of 84 on 20th May 2010». Los Angeles Times. 2010 թ․ մայիսի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ մայիսի 23-ին.
  29. ↑ Bellis, Mary (2019 թ․ ապրիլի 15). «History of Automatic Teller Machines or ATM». ThoughtCo (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ մարտի 27-ին.
  30. ↑ B. Batiz-Lazo (2007 թ․ հունիս). «The emergence and evolution of ATM networks in the UK, c. 1967–2000». Mpra Paper. Business History, 2009 (51:1). Taylor and Francis, 2009. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
  31. ↑ B. Batiz-Lazo, T. Karlsson and B. Thodenius (2014 թ․ ապրիլի 24). «The origins of the cashless society: cash dispensers, direct to account payments and the development of on-line real-time networks, c. 1965–1985». Essays in Economic & Business History. Essays in Economic and Business History, 2014 (32). The Economic and Business History Society, 2014. 32: 100–137. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 14-ին.
  32. ↑ «Automated Teller Terminal AT-20P». IPSJ Computer Museum. Information Processing Society of Japan. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 22-ին.
  33. ↑ «James Goodfellow, Series 2, Pioneers - BBC Radio 4 Extra». BBC. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 29-ին.
  34. ↑ «The World's Highest ATM». Atlas Obscura. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 22-ին.
  35. ↑ Overview: Navy Cash/Marine Cash: Programs and Systems: Financial Management Service Արխիվացված 3 Մարտ 2013 Wayback Machine. Fms.treas.gov. Retrieved on 2013-08-02.
  36. ↑ «Al Salam Bank-Bahrain opens new branch in Riffa». TradeArabia. 2020 թ․ հունվարի 7.
  37. ↑ NT, Balanarayan (2010 թ․ մարտի 14). «The nano of ATMs for rural masses comes to town». Daily News and Analysis. Bangalore. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 25-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 24-ին.
  38. ↑ «NBP installs 'World's Highest ATM' in Pakistan». Daily Pakistan. 2016 թ․ սեպտեմբերի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 27-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 26-ին.
  39. ↑ «The death of Windows XP will impact 95 percent of the world's ATMs». The Verge. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 23-ին.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բանկոմատ» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բանկոմատ&oldid=10082992» էջից