Արմեն Բունիաթյան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Արմեն Բունիաթյան
Бунятян армен артаваздович 2005 сентябрь 092.jpg
Ծնվել էսեպտեմբերի 30, 1930(1930-09-30)
Երևան, ԽՍՀՄ
Մահացել էփետրվարի 19, 2020(2020-02-19) (89 տարեկան)
Երևան, Հայաստան
ՔաղաքացիությունFlag of the Soviet Union.svg ԽՍՀՄ և Flag of Russia.svg Ռուսաստան
Մասնագիտությունռենտգենաբան
Հաստատություն(ներ)Russian Scientific Center of Surgery?
Գործունեության ոլորտանեսթեզիոլոգիա
Ալմա մատերՌուսաստանի ազգային հետազոտական բժշկական համալսարան
Կոչումպրոֆեսոր
Գիտական աստիճանբժշկական գիտությունների դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներինռուսերեն
Գիտական ղեկավարԲորիս Պետրովսկի
Պարգևներ
Պատվո շքանշան Բարեկամության շքանշան Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան Վլադիմիր Իլյիչ Լենինի ծննդյան 100-ամյակի հոբելյանական մեդալ «Աշխատանքի վետերան» մեդալ «Խոպան հողերի յուրացման համար» մեդալ
ՌԴ նախագահի պատվոգիր ԽՍՀՄ պետական մրցանակ ԽՍՀՍ Նախարարների խորհրդի մրցանակ և ՌՍՖՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ
Commons-logo.svg Armen Artavazdovich Bunyatyan Վիքիպահեստում

Արմեն Արտավազդի Բունիաթյան (սեպտեմբերի 30, 1930(1930-09-30), Երևան, ԽՍՀՄ - փետրվարի 19, 2020(2020-02-19), Երևան, Հայաստան[1]), խորհրդահայ անեսթեզիոլոգ, բժշկական գիտությունների դոկտոր (1963), պրոֆեսոր, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի ակադեմիկոս, Ռուսաստանի բժշկական գիտությունների ակադեմիայի ակադեմիկոս (1995)։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արմեն Բունիաթյանը ծնվել է 1930 թվականի սեպտեմբերի 30-ին Երևանում։ Հայրը՝ Արտավազդ Բունիաթյանը (1902-1956), Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակից էր, 45-րդ բանակի և Անդրկովկասյան վաշտի հրամանատարի տեղակալ, ՀԽՍՀ մինիստրների խորհրդի նախագահի առաջին տեղակալ, չորրորդ գումարման ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի պատգամավոր։ Պարգևատրվել է մարտական մի շարք պարգևներով[2]։ Մայրը՝ Ելենա Բուդաղյանը (1906-1986), հայկական սղագրության հիմնադիրն է[3]։

Բունիաթյանը սովորել է Երևանի Ֆ. Է. Ձերժինսկու անվան № 20 միջնակարգ դպրոցում, որն ավարտել է արծաթե մեդալով[3]։ Եղել է Եվգենի Պրիմակովի մանկության ընկերը։ Զբաղվել է սպորտով, դարձել թռիչքների Հայաստանի չեմպիոն[4]։

Սովորել է Երևանի պետական բժշկական ինստիտուտում։ Ընկերոջ՝ ապագա ակադեմիկոս Ստեփան Սիտարյանի պնդմամբ առաջին կուրսից հետո ուսումը շարունակել է Մոսկվայի 2-րդ բժշկական համալսարանում, որտեղ նրա համակուրսեցիներն էին Անատոլի Պոկրովսկին և Սերգեյ Եֆունին[3]։

1954 թվականին ավարտել է համալսարանը։ 1957 թվականին քաղաքային № 4 հիվանդանոցում՝ պրոֆեսոր Զայցևի մոտ, ավարտել է կլինիկական օրդինատուրան, իսկ 1959 թվականին Մոսկվայի պետական բժշկական ինստիտուտի ընդհանուր վիրաբուժության ամբիոնում ավարտել է ասպիրանտուրան։

Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1960 թվականին պրոֆեսոր Բորիս Պետրովսկու հրավերով[3] Բունիաթյանն աշխատանքի է անցել որպես բժիշկ-անեսթեզիոլոգ Մոսկվայի Ի․Մ․Սեչենովի անվան առաջին բժշկական ինստիտուտի հիվանդանոցային վիրաբուժության ամբիոնի անեսթեզիոլոգիայի լաբորատորիայում։ Եղել է կրտսեր գիտաշխատող[5]։ 1963 թվականին[6] պաշտպանել դոկտորական ատենախոսությունը «Հիպոթերմիկ պերֆուզիան և անզգայացումը սրտի բնածին և ձեռքբերովի արատների վիրաբուժության մեջ» թեմայով, և 1967 թվականից ղեկավարել է Ռուսաստանի բժշկական գիտությունների ակադեմիայի գիտական վիրաբուժության կենտրոնի անեսթեզիոլոգիական բաժանմունքը[3][5]։

Դուստրը՝ Կարինա Բունիաթյանը, 2005

1960-ական թվականներին վերապատրաստվել է Անգլիայում (Լոնդոնի, Քարդիֆի և Լիվերպուլի հիվանդանոցներում և Վիրաբույժների Թագավորական քոլեջի անեսթեզիոլոգիայի ամբիոնում) և ԱՄՆ-ում (ուսումնասիրել է կարդիոանեսթեզիոլոգիայի և արյան արհեսական շրջանառության խնդիրները Նյու Յորքի, Ռոչեստերի, Քլիվլենդի, Հյուստոնի խոշորագույն կլինիկաներում)[3][6]։

1968 թվականին ստացել է պրոֆեսորի կոչում, իսկ 1981 թվականին՝ ՌԽՖՍՀ Գիտությունների պատվավոր գործչի կոչում[5]։

1967 թվականից մշակել է անեսթեզիոլոգիայի նոր ճյուղ՝ վիրահատության ընթացքում կենսակարևոր օրգանների գործունեության համակարգչային մոնիթորինգ, ինչի համար արժանացել է ԽՍՀՄ Մինիստրների խորհրդի մրցանակի (1983) և պատվոգրի, դարձել Անգլիայի անեսթեզիոլոգիայի Թագավորական քոլեջի իսկական անդամ (1985)։

Բունիաթյանի մշակած հիպոթերմիկ պերֆուզիայի տեխնիկան ներդրվել է բժշկական պրակտիկայում, ինչը մեծապես նպաստել է սրտի վիրաբուժության, հատկապես սրտի իշեմիկ հիվանդության վիրաբուժության ոլորտի զարգացմանը։ Այդ ամենի համար 1988 թվականին Բունիաթյանն արժանացել է ԽՍՀՄ պետական մրցանակի։

1965-1991 թվականներին եղել է ԽՍՀՄ առողջապահության նախարարության գլխավոր անեսթեզիոլոգը[6][7]։

1991 թվականից ղեկավարում է Մոսկվայի Մ.Ս. Սեչենովի անվան պետական բժշկական համալսարանի բժիշկների հետբուհական մասնագիտական կրթության ֆակուլտետի անեսթեզիոլոգիայի և վերակենդանացման ամբիոնը։

Ռուսաստանի «Անեսթեզիոլոգիա և վերակենդանացում» ամսագրի գլխավոր խմբագիրն է, «Journal of Cardiothoracic and Vascular Anesthesia» (ԱՄՆ), «Anästhesisten und Intensivmedizin» (Գեմանիա), «Anästhesie und Wiederbelebung» (Գերմանիա) ամսագրերի խմբագրական կազմի անդամ[8]։

Բունիաթյանը պատրաստել է 13 բժիշկ և 77 գիտությունների թեկնածու, հեղինակել ավելի քան 600 գիտական աշխատանք, այդ թվում` 13 մենագրություն, դասագրքեր, տեղեկատուներ, մասնագիտական ձեռնարկներ, 7 գյուտի հեղինակ է[9]։

Ընտանիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կինը՝ Աննա Մալովա Ֆյորդրովնան (ծնվել է 1929 թվականին), բժշկական գիտությունների թեկնածու է, Մոսկվայի Մ.Ս. Սեչենովի անվան պետական բժշկական համալսարանի կենտրոնական գիտահետազոտական լաբորատորիայի ավագ գիտաշխատող։

Դուստրը՝ Կարինա Բունիաթյանը (ծնվել է 1954 թվականին), իմունոլոգ է, բժշկական գիտությունների դոկտոր։ 1987 թվականից աշխատում է Ռուսաստանի բժշկական գիտությունների ակադեմիայի վիրաբուժության գիտական կենտրոնում[10]։ Նա Ռուսաստանի ալերգոլոգների և կլինիկական իմունոլոգների ասոցիացիայի անդամ է։ Ավելի քան 120 հրատարակված աշխատությունների հեղինակ է[11]։

Մրցանակներ և նվաճումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Շքանշան «Անմշակ հողերի յուրացման համար» (1957)[12]
  • Շքանշան «Անձնվեր աշխատանքի համար» (1970)[6]
  • Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան (1976)[6]
  • ՌԽՖՍՀ գիտությունների վաստակավոր գործիչ (1981)
  • ԽՍՀՄ Մինիստրների խորհրդի մրցանակ (1983)[6]
  • «Աշխատանքի վետերան» շքանշան (1987)
  • ԽՍՀՄ Պետական մրցանակ (1988)
  • Բարեկամության շքանշան (Ռուսաստան) (2000)[6]
  • Պատվո շքանշան (Ռուսաստան) (2006)[7]
  • Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի պատվո հավաստագիր (2016)[6]
  • Ռուսաստանի Գիտությունների ակադեմիայի ակադեմիկոս Ա.Ն․ Բաքուլևի անվան մրցանակ և ոսկե մեդալ[6]
  • Ռուսաստանի բժշկական գիտությունների ակադեմիայի ակադեմիկոս Վ.Ի. Բուրակովսկու մրցանակ[6]
  • «Տարվա լավագույն ուսուցիչ» կրթական մրցանակ (2013)[6]
  • 1991-1994 թվականների Հիմնարար հետազոտությունների ռուսական հիմնադրամի դրամաշնորհ[6]
  • Ռուս-գերմանական անեսթեզիոլոգների գիտագործնական ընկերության նախագահ ռուսական կողմից (1991 թվականից)
  • Ռուսաստանի Դաշնության Անեսթեզիոլոգների և ռեանիմատոլոգների ֆեդերացիայի փոխնախագահ
  • Անեսթեզիոլոգիայի եվրոպական ակադեմիայի ակադեմիկոս
  • Անգլիայի անեսթեզիոլոգների թագավորական քոլեջի իսկական անդամ
  • Իռլանդիայի թագավորական քոլեջի անեսթեզիոլոգիայի ֆակուլտետի իսկական անդամ
  • ԱՄՆ-ի արտակարգ իրավիճակներում բուժող հանրության թղթակից անդամ
  • Բուլղարիայի, Հունգարիայի, Ռումինիայի, Լեհաստանի, Չեխոսլովակիայի, Հարավսլավիայի, Կոլումբիայի, Կուբայի, Ֆինլանդիայի անեսթեզիոլոգների գիտական հանրությունների, ինչպես նաև Անեսթեզիոլոգիայի կրթության Եվրոպական ակադեմիայի Մոսկվայի մասնաճյուղի (CEEA) պատվավոր անդամ[6]

Ընտրված գիտական աշխատանքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Петровский, Б. В. Гипотермическая перфузия в хирургии открытого сердца / Б. В. Петровский, Г. М. Соловьёв, А. А. Бунятян. — Ереван: Айастан, 1967. — 267 с.
  • Бунятян A. A. Нейролептаналгезия. 1972.
  • Бунятян A. A., Трекова Н. А., Журков B. C., Шмырин М. М., Кожевников В. А. О мутагенном действии анестетиков // Анестезия и реаниматология. 1977. № 4. С. 21-24.
  • Бунятян A. A. Атаралгезия. 1983.
  • Бунятян A. A. Справочник по анестезиологии. 1983.
  • Бунятян A. A. Учебник по анестезиологии и реаниматологии для студентов. (1977, 1984).
  • Бунятян A. A. Руководство по анестезиологии для врачей. (1994, 1997).
  • Бунятян A. A. Руководство по анестезиологии и реаниматологии. М.: Медицина, 1998.
  • Бунятян A. A. Образовательный стандарт послевузовской профессиональной подготовки по специальности «Анестезиология-реаниматология» (2001, 2003, 2004).
  • Бунятян A. A. Руководство по кардиоанестезиологии. 2005.
  • Бунятян A. A. Рациональная фармакоанестезиология. 2006.

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ http://www.ras.ru/win/db/show_per.asp?P=.id-62633.ln-ru.dl-.pr-inf.uk-12
  2. ↑ Память народа
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Осень патриарха: интервью с Бунятяном А. А. // Больница. 2005. № 9. С. 3—7.
  4. ↑ Константинов Б. А., Соколов В. И. Тридцать лет вместе с Научным центром хирургии Российской академии медицинских наук. М., 1997. С. 153—154.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Лауреату Государственной премии СССР и премии Совета Министров СССР, Заслуженному деятелю науки РСФСР, академику РАН, профессору Армену Артаваздовичу Бунятяну 85 лет // Общая реаниматология. 2015. 11. С. 75—76.
  6. ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 6,11 6,12 «Биография Бунятяна А. А. на сайте ФГБНУ «РНЦХ им. Академика Б. В. Петровского»»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2018-09-04-ին։ Վերցված է 2019-03-03 
  7. ↑ 7,0 7,1 «К 85-летию Армена Артаваздовича Бунятяна // Неотложная помощь. 2015. № 3. С. 76—77.»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2017-04-26-ին։ Վերցված է 2019-03-03 
  8. ↑ Академику Бунятяну Армену Артаваздовичу — 85 лет! // сайт РАН
  9. ↑ Биография Бунатяна А. А. на сайте rusperson.com
  10. ↑ Мои родители самые большие мои друзья" // Больница. 2005. № 9. С.16
  11. ↑ «Сайт РНЦХ РАМН»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2018-09-04-ին։ Վերցված է 2019-03-03 
  12. ↑ «Бунятян Армен Артаваздович. Сеченовский Университет»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2018-09-04-ին։ Վերցված է 2019-03-03 
ՀԳՀԳ: 11039
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Արմեն_Բունիաթյան&oldid=8487416» էջից