Աննա Ռադլովա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Աննա Ռադլովա
Ծնվել էփետրվարի 3 (15), 1891, փետրվարի 13, 1891(1891-02-13)[1][2] կամ հունվարի 22 (փետրվարի 3), 1891[2]
ԾննդավայրՍանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն
Վախճանվել էփետրվարի 23, 1949(1949-02-23)[3] (58 տարեկան) կամ նոյեմբերի 3, 1949(1949-11-03)[1] (58 տարեկան)
Վախճանի վայրՌիբինսկ, Յարոսլավլի մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
ԳերեզմանՅարոսլավլի մարզ
Մասնագիտությունգրական սալոնի տեր, բանաստեղծուհի և գրող
Լեզուռուսերեն
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ
ԿրթությունԲեստուժևյան դասընթացներ
ԱմուսինՍերգեյ Ռադլով
 Anna Radlova Վիքիպահեստում

Աննա Դմիտրիևնա Ռադլովա (ռուս.՝ А́нна Дми́триевна Ра́длова, ծննդյամբ Դարմոլատովա ռուս.՝ Дармола́това, փետրվարի 3 (15), 1891, փետրվարի 13, 1891(1891-02-13)[1][2] կամ հունվարի 22 (փետրվարի 3), 1891[2], Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն - փետրվարի 23, 1949(1949-02-23)[3] կամ նոյեմբերի 3, 1949(1949-11-03)[1], Ռիբինսկ, Յարոսլավլի մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), ռուս բանաստեղծուհի և թարգմանչուհի։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայրը անձնական ազնվական էր[4]։ Կրտսեր քույրը քանդակագործ Սառա Լեբեդևան է։

Ավարտել է Բեստուժևյան դասընթացները[5][6]։ 1914 թվականին ամուսնացել է հայտնի թատերական գործիչ Սերգեյ Էռնեստովիչ Ռադլովի հետ։

Բանաստեղծություններ սկսել է գրել 1916 թվականի գարնանը և դրանք տպագրել է դեկտեմբերին («Ապոլոն» ամսագրում՝ «Մինչ երեկո մենք քայլում էինք դաշտերի մեջ», «Իտալիա», «Լուսավորում են երկու արև» բանաստեղծությունները)։ Քսանականների սկզբին Ռադլովան եղել է Միխայիլ Կուզմինի գլխավորած էմոցիոնալիստների խմբի անդամ[6], ով նրան նվիրել է կենդանության օրոք հրատարակված իր վերջին գրքի առաջին մասը (1929 թվականին՝ «Կարմրախայտը կոտրում է սառույցը»[7]։ Հանդես է եկել գրական երեկոների ժամանակ[8]։ Պետրոգրադում ղեկավարել է գրական սալոն։ 1918-1923 թվականներին լույս են տեսել նրա բանաստեղծությունների երեք ժողովածուները («Մեղրախորիսխներ», «Նավեր», «Թևավոր հյուր»)[4][6] և «Աստվածածնի նավը» չափածո դրաման՝ նվիրված խլիստականությանը։ 1931 թվականին գրված «Վիպակ Տատարինովայի մասին» ստեղծագործությունը հրատարակվել է միայն 1997 թվականին[6]։

1922 թվականից աշխատել է թատրոնի համար նախատեսված արևմտաեվրոպական դասականների (Բալզակ, Մոպասան և հատկապես Շեքսպիր) թարգմանությունների վրա[6]։ Ս. Ե. Ռադլովի ղեկավարությամբ ստուդիայի թատրոնում (1928 թվականից՝ Երիտասարդ թատրոն, 1939-1942 թվականներին՝ Լենինգրադի խորհրդի անվան ​​թատրոն[9][10]), եղել է գրական բաժնի վարիչ։ 1926 թվականի ամռանը Աննա Ռադլովան բաժանվել է Ս. Է. Ռադլովից և ամուսնացել ինժեներ Կոռնելիա (Կորնիլիա) Պավլովիչ Պոկրովսկու (1891-1938) հետ, իսկ առաջին ամուսինը մնացել է նրանց հետ ապրելու նույն բնակարանում (քանի որ Պոկրովսկին նախկինում ապրել է նույն բնակարանում Ռադլով ամուսինների հետ)։ Այդ «mariage à trois»-ի մասին հիշատակել է արտագաղթից ԽՍՀՄ վերադարձած Դմիտրի Սվյատոպոլկ-Միրսկին իր նամակներից մեկում՝ Ռադլովային անվանելով «…the wife of two men, one of whom is a very old friend of mine…»: 1938 թվականին Պոկրովսկին, ով երկար տարիներ եղել է բանաստեղծ Միխայիլ Կուզմինի շրջապատում, հերթական ձերբակալությունից առաջ ինքնասպան է եղել՝ ինքնասպանությունից առաջ նամակներ թողնելով Ռադլովին և իր նախկին կնոջը[11][12]։

1942 թվականի մարտին Ռադլովները թատրոնի հետ միասին տարհանվել են Պյատիգորսկ։ Քաղաքը գրավել են գերմանացիները, և 1943 թվականի փետրվարին թատրոնը տեղափոխվել է Զապորոժիե, ապա Բեռլին և դրանից ավելի հեռու։ Պատերազմի ավարտին հայտնվելով Ֆրանսիայի հարավում մի խումբ դերասանների հետ՝ Ռադլովները պատերազմի ավարտից հետո տեղափոխվել են Փարիզ, իսկ հետո խորհրդային առաքելության առաջարկով վերադարձել հայրենիք, որտեղ անմիջապես ձերբակալվել են՝ մեղադրվելով դավաճանության մեջ, դատապարտվել են տասը տարվա ազատազրկման, որը նրանք կրել են Ռիբինսկի մոտ գտնվող Պերեբորսկոե ճամբարում[5], որտեղ Ռադլովը ղեկավարել է ինքնագործ թատրոնը, իսկ Աննան դերասաններին բեմական խոսք է սովորեցրել։

1949 թվականի փետրվարի 23-ին Աննա Ռադլովան մահացել է կաթվածից նույն ճամբարում[5][13]։ Նրան թաղել են Ստերլյադևո գյուղի մոտակայքում, ամուսինը նրա գերեզմանին երկաթե խաչ է դրել[6]։ 1958 թվականին հետմահու արդարացվել է[13][14]։ Գերեզմանը կորել է, սակայն 21-րդ դարի սկզբին այն գտել են Ռիբինսկի թիվ 15 դպրոցի աշակերտները, որից հետո գերեզմանից գողացել են խաչը, որի տեղում Ռիբինսկի մանկապատանեկան զբոսաշրջության և էքսկուրսիաների կենտրոնի նախաձեռնությամբ մարմարե մեծաբեկոր է տեղադրվել[6][15]։

Սերգեյ Ռադլովն ազատ է արձակվել 1953 թվականին, հետագայում ամբողջությամբ ռեաբիլիտացիայի է ենթարկվել և աշխատել որպես ռեժիսոր Դաուգավպիլսի և Ռիգայի թատրոններում։ Մահացել է 1958 թվականին և թաղվել Ռիգայում։

Ստեղծագործական ուղի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անձնական տրամադրությունների աշխարհը Ռադլովայի պոեզիայի հիմնական բովանդակությունն է եղել։ Նրա բանաստեղծություններում գերակշռում են մահվան, սիրո և կործանման մոտիվները։ Նա հեղափոխությունն ընդունել է որպես «ամպրոպաբեր օդ», «ուրախ ամպրոպ»։ Հիանում էր «երկնքի փայլով», դիտելով, թե «ինչպես է այրվում սիրելի տունը»։ Ռադլովայի մոտ զգացվում է հակում դասական կերպարների նկատմամբ, միևնույն ժամանակ, նրա բանաստեղծություններն առանձնանում են սառը ներդաշնակությամբ և որոշակի միապաղաղությամբ։ Նկատվում է հետաքրքրություն առեղծվածային աղանդավորության նկատմամբ[4][8]։ Ժամանակակիցները Ռադլովայի պոեզիան գնահատել են ինչպես դրական (Մ. Կուզմին, Վ. Չուդովսկի), այնպես էլ բացասական (Էրիխ Գոլլերբախ, Ռ. Բ. Գուսման, Մարիետա Շահինյան)[5]։

1920-ականների սկզբին առանձին քննադատներ, օրինակ՝ Միխայիլ Կուզմինի շրջապատը, Աննա Ռադլովային հատկացրել են ռուս առաջին բանաստեղծուհու տեղը[16]։

Շեքսպիրի թարգմանությունները մեծ ճանաչում են ձեռք բերել, իսկ 1936-1940 թվականներին մեծ հակասություններ են առաջացրել մասնագետների շրջանում։ Քննադատությունը գլխավորել է Կոռնեյ Չուկովսկին, ով Ռադլովային մեղադրել է իր աշխատանքները համակողմանիորեն կոպտացնելու մեջ[5]։ Ի պաշտպանություն հանդես են եկել մի շարք դերասաններ, այդ թվում՝ Ալեքսանդր Օստուժևը, ով Ռադլովայի մոտեցումը համարել է ծանր հռետորաբանության և ստատիկության հաղթահարման միջոց[5]։ 1935 թվականի Գրական հանրագիտարանում նրա թարգմանությունները համարվել են գլուխգործոցներ[4]։

Շեքսպիրի ստեղծագործությունների լիակատար ժողովածուի խմբագիր Ալեքսանդր Սմիռնովը բազմիցս գրել է Ռադլովայի թարգմանությունների գեղարվեստական ​​արժեքի մասին․ «Աննա Ռադլովան թարգմանում է՝ պահպանելով բնագրի ողբերգական լակոնիզմը» («Օթելլոյի» թարգմանության մասին)։ Մնայուն նշանակություն ունի Ռադլովայի «Ռիչարդ III» ողբերգության թարգմանությունը, որտեղ «նախորդ թարգմանիչների համեմատ ճշգրտությամբ նա վերարտադրել է Շեքսպիրի խոսքի և՛ ձևը, և՛ զգացմունքային բովանդակությունը»[17]։ Բորիս Պաստեռնակը, բնութագրելով իր ժամանակակիցների թարգմանական աշխատանքը, նշում է, որ Շեքսպիրը թարգմանվել է «շատ լավ բանաստեղծների» կողմից նշելով Միխայիլ Լոզինսկու և Աննա Ռադլովայի անունները[18]։ Ռադլովայի շեքսպիրյան թարգմանությունների բեմական որակը բարձր է գնահատել նաև Մարիետա Շահինյանը․ «Թարգմանիչը բազմաթիվ առումներով «ուղղորդել է» ռեժիսորին, կարողացել է տեքստի թարգմանության մեջ արտացոլել կատակերգության շրջադարձային պահերը ողբերգության մեջ <...> Աննա Ռադլովան արել է գլխավորը․ նա հասկացել է, թե ինչպես կարելի է վերծանել Շեքսպիրի խոսքը ռուսերեն թարգմանությամբ»[19]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Русская литература XX века. Прозаики, поэты, драматурги (ռուս.) / под ред. Н. Н. Скатов — 2005. — С. 157—158. — ISBN 5-94848-307-X
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Литераторы Санкт-Петербурга. ХХ век (ռուս.) / под ред. О. В. Богданова
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Н. Пресман. Радлова // Литературная энциклопедия : в 11 т. — [М., 1929—1939]
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Зобнин Ю. В. Радлова // Русская литература XX века
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 «Анна Радлова». Погибшие поэты, жертвы коммунистических репрессий. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ նոյեմբերի 23-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 12-ին.
  7. ↑ «Форель разбивает лёд»
  8. ↑ 8,0 8,1 Анна Радлова на сайте «Мир Марины Цветаевой» Արխիվացված 2007-10-30 Wayback Machine
  9. ↑ К. Эд Радлов, Сергей Эрнестович // Театральная энциклопедия / гл. ред. П. А. Марков. — М.: Советская энциклопедия, 1964. — Т. 4.
  10. ↑ Не следует путать с Новым театром, переименованным в Театр им. Ленсовета в 1953 году.
  11. ↑ Кузмин М. Дневник 1934 года. — СПб., 1998. — С. 381—382.
  12. ↑ Брат Корнилия Покровского Владимир (1893—1973), тоже инженер, был отчимом детского писателя Гергия Юрмина.
  13. ↑ 13,0 13,1 «А.Д.Радлова». gold-library.com. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ սեպտեմբերի 9. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 23-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ unfit URL (link)
  14. ↑ «Радлова А.Д.». Литературная карта Ярославского края. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 1-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 31-ին.
  15. ↑ Бакунина С. Установили памятник // Анфас-профиль : газета. — 2005, 29 сентября. Архивировано из первоисточника 17 Մայիսի 2014.
  16. ↑ О. Б. Василевская, «Под звон тюремных ключей», Гл. 4 Արխիվացված 2014-12-19 Wayback Machine
  17. ↑ Смирнов А.А. Советские переводы Шекспира. — Шекспир. Сборник статей. — Л. ; М.: Искусство, 1939. — С. 173, 175.
  18. ↑ Пастернак Б.Л. Письмо к родителям 29 апреля 1939 г. — Пастернак Б. Л. Полное собрание сочинений: в 11 т. Т. IX.. — М.: СЛОВО/SLOVO, 2005. — С. 150.
  19. ↑ Шагинян М. С. Проверка перевода // Известия. — 1934. — № 114. 17 мая. — С. 3.

Ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Радлова А. Д. Соты : [сб. стихов]. — Фиаметта, 1918.
  • Радлова А. Д. Корабли : [вторая публ. стихов]. — Алконост, 1920.
  • Радлова А. Д. Крылатый гость : [третья публ. стихов]. — Petropolis, 1922.
  • Радлова А. Д. Богородицын корабль : [пьеса в стихах]. — Петрополис, 1923.
  • Радлова А. Д. Повесть о Татариновой. — Написана в 1931, опубликована в 1997.
  • Радлова А. Д. Как я работаю над переводами Шекспира // Литературный современник. — Л., 1934. — № 3.
  • Радлова А. Д. Богородицын корабль ; Крылатый гость ; Повесть о Татариновой / публ., предисл. и прим. А. М. Эткинда. — М. : ИЦ-Гарант, 1997. — 192 с. — (Материалы и исследования по истории русской культуры ; вып. 1). — ISBN 5-900241-27-0. — ISBN 5-900241-49-1.
  • Радлова А. Д. Путешествие по Франции 1925 г. / публ. К. Н. Левиной и А. Л. Дмитренко // Минувшее : Исторический альманах. — М. ; СПб., 1998. — № 23.

Թարգմանություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գերմաներենից

  • Վալտեր Հազենքլևեր
    • Газенклевер, Вальтер. Браки заключаются в небесах. — Л. ; М. : МОДПИК, 1929.

Անգլերենից

  • Քրիստոֆեր Մառլո
    • Марло К. Эдуард Второй // Избранное. — М. : Терра, 1996.
  • Ուիլյամ Շեքսպիր
    • Шекспир В. Отелло ; Ромео и Джульетта ; Ричард III ; Макбет. — М. : Цедрам, 1935.
    • Шекспир В. Гамлет, принц датский / пер. Анны Радловой. — Л. : Искусство ; М., 1937.
    • Шекспир У. «Гамлет» в русских переводах XIX—XX веков / пер. Б. Пастернака, А. Кронеберга, К. Р., А. Радловой. — М. : Интербук, 1994.
    • Шекспир В. Антоний и Клеопатра / пер. Анны Радловой. — Л. : Искусство ; М., 1940.

Ֆրանսերենից

  • Գի դը Մոպասան
    • Мопассан Г. Монт-Ориоль // Собрание сочинений. — М. : ГОСИЗДАТ ; Л., 1927. — Т. 2.
    • Мопассан Г. Сердце человеческое // Собрание сочинений. — М. : ГОСИЗДАТ ; Л., 1927. — Т. 4.
  • Ալեքսանդր Դյումա
    • Дюма А. Десять лет спустя ; Виконт де Бражелон. — Л. : ACADEMIA, 1929.
  • Օնորե դը Բալզակ
    • Бальзак О. Тридцатилетняя женщина. — М. : ACADEMIA ; Л., 1931.
  • Ռոմեն Ռոլան
    • Роллан Ромэн. Игра любви и смерти // Собрание сочинений. — Л. : Время, 1932. — Т. XIII.
  • Անդրե Ժիդ
    • Жид А. Имморалист // Избранное : в 7 т.. — М. : ТЕРРА, 2002. — Т. 2.

Օտար լեզուներով թարգմանված գրքեր

  • Radlowa, Anna. Der Flügelgast. Gedichte. Das Schiff der Gottesmutter = Богородицын корабль / пер. на нем. А. Ницберга с парал. рус. текстом. — PFORTE, 2006.
  • Radlowa, Anna. Tatarinowa. Die Prophetin von St. Petersburg / Aus dem Russischen übersetzt und kommentiert von Daniel Jurjew, Nachwort von Oleg Jurjew. — Bonn : Weidle Verlag, 2015. — 112 s. — ISBN 978-3-938803-72-1.

Աննա Ռադլովայի մասին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Гусман Б. Сто поэтов. — Тверь, 1923.
  • Кузмин М. Условности. — 1923. — С. 169—176.
  • Чудовский В. Начало. — 1921. — № 1.
  • Ego. Вестник литературы. — 1921. — № 3.
  • Оксенов И. Публикация и революция. — 1921. — № 7.
  • Слонимский А. Публикация и революция. — 1923. — № 11—12. (о «Крылатом госте»).
  • Суздальцев О. В. «Не отвергай смиренной дани…» : (дарственные надписи на публикациях Г. А. Шенгели из собрания А. Д. Радловой) // Коллекции, книги, автографы : сб. науч. тр. — СПб., 2003. — Вып. 3. — С. 147—153.
  • Чекалов И. Переводы «Гамлета» М. Лозинским, А. Радловой и Б. Пастернаком в оценке советской критики 30-х годов // Шекспировские чтения. — М., 1990. — С. 183—200.
  • Warren Jill. Shaping Shakespeare for the Stalinist Stage – Anna Radlova’s Othello // Negotiating Ideologies II : Inclusion and Exclusion in Russian Language and Culture. — Princess Dashkova Centre, 2012. — October.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աննա Ռադլովա» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Աննա_Ռադլովա&oldid=9446538» էջից