Աղոթագորգ
Աղոթագորգ, սաջադա (արաբ․՝ سجادة, թուրքերեն՝ seccade namazlık; պարսկերեն՝ جانماز, ուրդու՝ جانماز jānamāz, բենգալերեն՝ জায়নামাজ jaênamaj, թաթ.՝ намазлык), հատուկ գորգ, որի վրա մուսուլմանները կատարում են իրենց աղոթքները՝ նամազը։ Աղոթագորգի մի մասի ծայրի նախշը կամարաձև-սրածայր վերջավորություն ունի. նամազ անելուց միշտ գորգը փռում են այնպես, որպեսզի այդ սուր մասը ուղղված լինի Քաաբայի կողմը։
Կիրառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արաբական «սաջադա» բառն ունի նույն արմատը, ինչ-որ «մասջիդ» (մզկիթ) բառը։ Աղոթագորգը իսլամադավանների համար համարվում է գործունեության ինքնուրույն վայր պաշտամունքային արարողություն կատարելու համար։ Հիմնականում դրանք նախատեսված են որպես անմաքրությունից՝ նաջիսից պաշտպանվելու միջոց։ Շատ մուսուլմաններ աղոթագորգերին տալիս են մեծ կրոնական նշանակություն և դրանց շնորհիվ, իբր թե, անջատվում են շրջակա աշխարհից ու մեկուսանում[1]։ Աղոթագորգերի կիրառությունը նամազի ժամանակ պարտադիր նախապայման չի համարվում։ Իսկ չափից ավելի կիրառությունը (օրինակ մզկիթում փռած գորգի վրա դնելը) որոշ իսլամական աստվածաբանների կողմից պարսավանքի է ենթարկվում[2]։
Սուֆիզմում աղոթագորգը համարվում է հոգևոր գահ, որը ժառանգաբար փոխանցվում է թարիկատի հիմնադրիրց նրա ղեկավարին[3]։
Չափս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աղոթելու գորգերն ունեն սահմանափակ չափեր. դրանք թույլ են տալիս ազատորեն կատարել սուջուդը՝ երկրպագություն՝ դուրս չգալով գորգի սահմաններից։
Սովորական աղոթագորգի լայնությունը կազմում է 0, 4-ից մինչև 0, 6 մետրի։ Երկարությունը կազմում է 1-ից մինչև 1, 5 մետր։
Նյութ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սաջադա պատրաստելու համար որպես հումք են օգտագործվում «մաքուր» կենդանիների մորթին՝ այծ, կով, ոչխար, ուղտ։ Դրանց բրդից են հաճախ գործում աղոթագորգերը։ Որպես սաջադա կիրառվում են նաև տերևները, հիմնականում արմավենու։ Աղոթագորգի բացակայության ժամանակ կարող են որպես գորգ ծառայել հագուստը (վերարկուներ, խալաթներ և այլն), սովորական գործվածքները, թուղթը, որի վրա չկան պատկերված որևէ նկարները և այլն[3]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սաջադա եզրույթը Ղուրանում բացակայում է։ Սակայն պահպանվել են դրա մասին հիշատակություններ հադիսներում։ Այստեղ դրանք նախատեսված են կամ սաստիկ շոգից, կամ էլ սառը գետնից պաշտպանվելու նպատակով[4]։
Եզրույթներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ֆարրաշ՝ ծառա, ով աղոթողի տիրոջ ոտքերի տակ է փռում աղոթագորգը։
- Սաջադա՝ թարիկատի հոմանիշը և սիլսիլի հաջորդականությունը։
- Սահիբ աս սաջադա՝ թարիկատի ղեկավար։
- Սաջադատ իրշիդ՝ դաստիարակչական գործունեություն անցկացնելու տեղ և իրավունք։
Արվեստ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իսլամադավան ժողովուրդների մոտ աղոթագորգեր պատրաստելը դարձել է տնայնագործական արտադրության և արվեստի գլխավոր ուղղություններից մեկը[5]։
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Թուրքական աղոթագորգեր
Շուշիում պատրաստած աղոթագորգ
Արցախի աղոթագորգ
Աղոթագորգ կողմնացույցով
Այնթապի աղոթագորգ
Աֆղանական աղոթագորգ
Քրդական աղոթագորգ
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Пять столпов ислама // Кругосвет
- ↑ Ибн Таймия. «Маджмуу ль-фатава» — (22/16, 177).
- ↑ 3,0 3,1 Ислам: ЭС, 1991
- ↑ Аль-Бухари. хадис № 379 // сб. хадисов «Сахих»; Муслим. хадис № 513 // сб. хадисов «Сахих»
- ↑ Гамзатова П. Р. Функции молитвенного ковра в культуре ислама. сб. ГИТИС «Искусство и религия», Москва 1998. — С.260-272
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Резван Е. А. Саджжада // Իսլամ. հանրագիտարանային բառարան / отв. ред. С. М. Прозоров. — М.: Наука, 1991. — С. 202—203.
- A. J. Wensinck. Sadjdjada // The Encyclopaedia of Islam. 1—4. Ley de-London, (1908), 1913—1934.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- "prayer rug." Encyclopædia Britannica. 2008. Encyclopædia Britannica Online. 23 Oct. 2008 <http://www.britannica.com/EBchecked/topic/474169/prayer-rug.
- Faid, Abbo Muhammed Samir. "Islam" All Experts. 16 Mar 2005. <http://www.liu.edu/cwis/cwp/library/workshop/citmla.htm Archived 2010-02-24 at the Wayback Machine.>
- Sure 24, Vers 35-45. Übersetzung: Friedrich Rückert (1836–1839)
- Anatolische Gebetsteppiche in Encyclopædia Britannica
| ||||||
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Աղոթագորգ կատեգորիայում։ |