Ալի իբն Աբի Տալիբ
Ալի իբն Աբի Տալիբ (արաբերեն՝ علي بن أﺑﻲ طالب, մարտի 17, 599, Մեքքա, Հիջազ[1] - հունվարի 29, 661, ալ-Քուֆա, Ուղղահավատ խալիֆների պետություն[1]), Արաբական խալիֆայության խալիֆա 656-661 թվականներին, Մուհամմադի հորեղբորորդին և փեսան։
Ալին նաև իսլամի առաջին արական կրոնափոխն էր[6][7]։ Սուննի մուսուլմանները համարում են Ալիին չորրորդ և վերջնականը «Ռաշիդուններից» (արդարացիորեն առաջնորդված կրոնապետներ), իսկ շիա մուսուլմանները նկատում են Ալիին որպես առաջին իմամը և համարում են նրա և նրա հետնորդները որպես օրինական իրավահաջորդները Մուհամմեդի, բոլորն անդամներ լինելով «Ահլ ալ-Բայտ»ի, Մուհամմեդի ընտանիքը։ Այս անհամաձայնությունը բաժանել է «Ումման» (իսլամական համայնքը) սուննի և շիա մասնաճյուղերի[8]։
Մուսուլմանական, հատկապես՝ շիա աղբյուրները, գրում են որ Մուհամմադի կյանքի ժամանակ, Ալին միայն անձն էր, որ ծնվել է Քաաբայի սրբավայրում Մեքքայում, իսլամի ամենասուրբ վայրը[8]։ Ալիի հայրը Աբու Թալիբն էր, իսկ մայրը՝ Ֆատիմա բինտ Ասադ[8], բայց նա Մուհամմեդի տան մեջ մեծացել է։ Մուհամմեդը իր կարգին հոգ տարվել էր Աբու Թալիբից, նրա հորեղբայրը։ Երբ Մուհամմեդը հաղորդել է, որ ստացել է աստվածային հայտնություն, Ալին առաջին տղամարդն էր ընդունելու իր ուղերձումը, նվիրելով իր կյանքը իսլամի[9][10][11][12]։
Ալին գաղթել է Մեդինա Մուհամմեդից անմիջապետ հետո։ Մեդինայում, Մուհամմեդն ասել է Ալիին, որ Ալլահն պատվիրել էր Մուհամմեդին, որ տա նրա դուստրը, Ֆատիման, Ալիի ամուսնության[8]։ Տասը տարվա ընթացքում, որ Մուհամմեդը գլխավորել է Մեդինայի համայնքը, Ալին չափազանց ակտիվ է եղել իր ծառայությամբ, առաջնորդելով մարտիկների ջոկատներ մարտերում։ Ալին մասնակցել է վաղ քարավանի արշավանքների Մեքքայից և ավելի ուշ` գրեթե բոլոր մարտերում կռվել է սկիզբ առնող մուսուլմանական համայնքի կողմից։
Ալին նշանակվել կրոնապետ (խալիֆա) Մուհամմեդի ուղեկիցների կողմից («Սաբահաները») Մեդինայում երրորդ կրոնապետ Ութման իբն Աֆանի սպանությունից հետո[13][14]։ Նրա գլխավորության տակ, քաղաքացիական պատերազմ է ծագել։ 661 թվականին, Ալին հարձակման է ենթարկվել մի առավոտ, երբ երկրպագում էր Կուֆա մզկիթում և մահացել է մի քանի օր հետո[15][16]։
Իսլամական մշակույթում, Ալին հարգվում է իր քաջության, գիտելիքին, հավատքին, ազնվության, իսլամի նվիրվածության, խորը հավատարմության Մուհամմեդի, հավասար վերաբերմունքին բոլոր մուսուլմանների և մեծահոգության ներողամիտ լինելու համար նրա պարտված թշնամիների հանդեպ։ Ալիի ազդեցությունը եղել է կարևոր իսլամական պատմության[8]։
Աղբյուրներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Mecca, Hijjaz region, Pre-Islamic Arabia
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 Али-заде А. Али ибн Абу Талиб (ռուս.) // Исламский энциклопедический словарь — М.: Ансар, 2007. — С. 68.
- ↑ Али-заде А. Хасан ибн Али (ռուս.) // Исламский энциклопедический словарь — М.: Ансар, 2007.
- ↑ Али-заде А. Хусайн ибн Али (ռուս.) // Исламский энциклопедический словарь — М.: Ансар, 2007.
- ↑ Али-заде А. Зайнаб бинт Али (ռուս.) // Исламский энциклопедический словарь — М.: Ансар, 2007.
- ↑ Կելեն, Բետի (2001). Muhammad: The Messenger of God. Taylor Production. էջ 29. ISBN 978-81-261-2339-1.
- ↑ Վաթ, Վիլիամ Մոնտգոմերի (1953). Muhammad at Mecca. Oxford University Press. էջեր xii.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 Նասր, Սայեդ Հուսեյն. «Ալի». Encyclopædia Britannica, Inc. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 12–ին-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|encyclopedia=ignored (օգնություն) - ↑ «Ալի իբն Աբու Թալիբ». Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ նոյեմբերի 7-ին. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|encyclopedia=ignored (օգնություն) - ↑ Տաբատաբաեի, Սայեդ Մուհամմեդ Հուսեյն (1979). Shi'ite Islam. Suny press. էջ 191. ISBN 978-0-87395-272-9..
{{cite book}}: Check|isbn=value: invalid character (օգնություն) - ↑ Աշրաֆ, Շահիդ (2005). Encyclopedia of Holy Prophet and Companions. Anmol Publications PVT LTD. էջ 14. ISBN 978-81-261-1940-0.
- ↑ Դիանա, Ստայգերվելդ. Alī ibn Abu Talib. MacMillan. ISBN 978-0-02-865604-5.
{{cite book}}: Unknown parameter|encyclopedia=ignored (օգնություն) - ↑ Աշրաֆ, Շահիդ (2005). Encyclopedia of Holy Prophet and Companions. Anmol Publications PVT LTD. էջեր 119–120. ISBN 978-81-261-1940-0.
- ↑ Մադելունգ, Վիլֆրեդ (1997). The Succession to Muhammad: A Study of Early Caliphate. Cambridge University Press. էջեր 141–145. ISBN 978-0-521-64696-3.
- ↑ Լապիդուս, Իրա (2002). A History of Islamic Societies (երկրորդ հատոր). Cambridge University Press. էջ 47. ISBN 978-0-521-77933-3.
- ↑ Տաբատաբաեի, Սայեդ Մուհամմեդ Հուսեյն (1979). Shi'ite Islam. Suny press. էջեր 50-57 և 192. ISBN 978-0-87395-272-9..
{{cite book}}: Check|isbn=value: invalid character (օգնություն)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալի իբն Աբի Տալիբ» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 170)։ 
|