«Անուբիս»–ի խմբագրումների տարբերություն
Նոր էջ «{{hieroglyph|Անուբիս|<hiero>i-n:p-w-E16</hiero>|align=left|era=egypt}} '''Անուբիս''' ({{lang-grc|Άνουβις}}), '''Ինպու''' (հին.եգիպտ)՝ Հին...»: |
No edit summary |
||
Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Տեղեկաքարտ Դիցաբանական կերպար |
|||
{{hieroglyph|Անուբիս|<hiero>i-n:p-w-E16</hiero>|align=left|era=egypt}} |
|||
| Անուն = Անուբիս |
|||
| Բնօրինակ գրաձև = Ինպու |
|||
| Անվան մեկնաբանում = |
|||
| Տիպ = |
|||
| Դիցաբանություն = Հին Եգիպտոս |
|||
| Սեռ = արական |
|||
| Կյանքի ժամանակաշրջան = |
|||
| Պատկեր = Anubis standing.svg |
|||
| Պատկերի չափ = |
|||
| Պատկերի նկարագրում = Անուբիս |
|||
| Հատկանիշներ = '''Զմռսման, մահվան և հանդերձյալ աշխարհի աստված, թույների և դեղերի պահապան''' |
|||
| Անունը այլ լեզուներով = {{lang-la|Anubis}} |
|||
| Հունական գրաձև = Ἄνουβις |
|||
| Լատինական գրաձև = |
|||
| Այլ մշակույթներում = |
|||
| Վայր = |
|||
| Զբաղմունք = մահացածներին հանդերձյալ աշխարհ ուղեկցորդ, գերեզմանների և մումիաների պահապան |
|||
| Ծագում = |
|||
| Հիշատակումներ = |
|||
| Դինաստիա = |
|||
| Հայր = [[Օսիրիս]] |
|||
| Մայր = [[Նեֆտիդա]] |
|||
| Եղբայր = |
|||
| Քույր = |
|||
| Ամուսին = Ինպուտ |
|||
| Զավակներ = Կեբխուտ |
|||
| Թաղման վայր = |
|||
| Կապված հասկացողություններ = |
|||
| Կապված իրադարձություններ = |
|||
| Կապված կերպարներ = Գոռ, [[Օսիրիս]], [[Իսիդա]] |
|||
| Ատրիբուտներ = |
|||
| Բնորոշ գծեր = |
|||
| Վահանա = |
|||
| Մանտրա = |
|||
| Վիքիպահեստ = |
|||
}} |
|||
'''Անուբիս''' ({{lang-grc|Άνουβις}}), '''Ինպու''' (հին.եգիպտ)՝ [[Հին Եգիպտոս]]ի աստվածություն շնագայլի գլխով և մարդու մարմնով, մահացածներին հանդերձյալ կյանք ուղեկցողը: Հին թագավորությունում համարվում էր մեծ գերեզմանատների և գերեզմանների բարեխոս, մեռյալների թագավորության դատավորներից մեկը, թույների և դեղերի պահապան: Հին եգիպտական դիցաբանությունում՝ [[Օսիրիս]]ի որդին<ref name="autogenerated1">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Мифы народов мира»]</ref><ref name="autogenerated3">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Древнеегипетский словарь-справочник»]</ref><ref name="autogenerated4">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Словарь духов и богов германо-скандинавской, египетской, греческой, ирландской, японской мифологии, мифологий индейцев майя и ацтеков»]</ref><ref name="autogenerated2">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Краткий словарь мифологии и древностей»]. М. Корш. Санкт-Петербург, издание А. С. Суворина, 1894.</ref><ref>[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Словарь иностранных слов русского языка»]</ref>: Անուբիսի պաշտամունքի կենտրոնը համարվում էր [[XVII վերին եգիպտական նոմ]]ի մայրաքաղաք [[Կինոպոլ]] քաղաքը: Պատկերվում էր շնագայլի և [[Սաբ (վայրի շուն)|Սաբ]] վայրի շան տեսքով, երբեմն շնագայլի կամ շան գլխով մարդու տեսքով<ref>Мифы народов мира / Ред. С. А. Токарев. — М.: Советская энциклопедия, 1991. — Т. 1, с. 89.</ref>: Օսիրիսի շրջափուլում օգնում էր [[Իսիդա]]յին Օսիրիսի մասերի որոնման գործում: Սրբազան կենդանիներն են՝ շնագայլը<ref name="Мифы Древнего Египта">Иван Рак. Мифы Древнего Египта.</ref>, շունը: |
'''Անուբիս''' ({{lang-grc|Άνουβις}}), '''Ինպու''' (հին.եգիպտ)՝ [[Հին Եգիպտոս]]ի աստվածություն շնագայլի գլխով և մարդու մարմնով, մահացածներին հանդերձյալ կյանք ուղեկցողը: Հին թագավորությունում համարվում էր մեծ գերեզմանատների և գերեզմանների բարեխոս, մեռյալների թագավորության դատավորներից մեկը, թույների և դեղերի պահապան: Հին եգիպտական դիցաբանությունում՝ [[Օսիրիս]]ի որդին<ref name="autogenerated1">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Мифы народов мира»]</ref><ref name="autogenerated3">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Древнеегипетский словарь-справочник»]</ref><ref name="autogenerated4">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Словарь духов и богов германо-скандинавской, египетской, греческой, ирландской, японской мифологии, мифологий индейцев майя и ацтеков»]</ref><ref name="autogenerated2">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Краткий словарь мифологии и древностей»]. М. Корш. Санкт-Петербург, издание А. С. Суворина, 1894.</ref><ref>[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_myphology/171/Анубис «Словарь иностранных слов русского языка»]</ref>: Անուբիսի պաշտամունքի կենտրոնը համարվում էր [[XVII վերին եգիպտական նոմ]]ի մայրաքաղաք [[Կինոպոլ]] քաղաքը: Պատկերվում էր շնագայլի և [[Սաբ (վայրի շուն)|Սաբ]] վայրի շան տեսքով, երբեմն շնագայլի կամ շան գլխով մարդու տեսքով<ref>Мифы народов мира / Ред. С. А. Токарев. — М.: Советская энциклопедия, 1991. — Т. 1, с. 89.</ref>: Օսիրիսի շրջափուլում օգնում էր [[Իսիդա]]յին Օսիրիսի մասերի որոնման գործում: Սրբազան կենդանիներն են՝ շնագայլը<ref name="Мифы Древнего Египта">Иван Рак. Мифы Древнего Египта.</ref>, շունը: |
||
Տող 5. | Տող 41. | ||
[[Անիմիզմ]]ի դարաշրջանում Անուբիսը ներկայանում էր շնագայլի կերպարով<ref name="Египетская Мифология">Макс Мюллер. Египетская Мифология.</ref>: Հին Եգիպտոսի կրոնի զարգացման որոշակի ժամանակաշրջանից Անուբիսին սկսեցին պատկերել շան գլխով մարդու տեսքով, ընդ որում աստվածության գործառույթները փոփոխվել են: XVII վերին եգիպտական նոմի մայրաքաղաք Կինոպոլը Հին Եգիպտոսի ամբողջ պատմության ընթացքում համարվում էր Անուբիսի պաշտամունքի կենտրոն<ref name="Мифы Древнего Египта" />: Եգիպտագետները նշում են այդ պաշտամունքի արագ և համատարած տարածումը վաղ ժամանակաշրջանում: [[Հին թագավորություն|Հին թագավորության]] ժամակաշրջանում Անուբիսը [[հանդերձյալ աշխարհ]]ի տիրակալ էր և կրում էր [[Խենտիամենտի]] մականունը: Բացի այդ, Օսիրիսի պաշտամունքի ի հայտ գալուց առաջ նա համարվում էր Արևմուտքի գլխավոր աստվածությունը: Որոշ աղբյուրների տվյալներով «Խենտիամենտիու»-ն համարվում է տաճարի գտնվելու վայր, որտեղ երկրպագում էին այդ աստվածությունը<ref name="Египетская Мифология" />: |
[[Անիմիզմ]]ի դարաշրջանում Անուբիսը ներկայանում էր շնագայլի կերպարով<ref name="Египетская Мифология">Макс Мюллер. Египетская Мифология.</ref>: Հին Եգիպտոսի կրոնի զարգացման որոշակի ժամանակաշրջանից Անուբիսին սկսեցին պատկերել շան գլխով մարդու տեսքով, ընդ որում աստվածության գործառույթները փոփոխվել են: XVII վերին եգիպտական նոմի մայրաքաղաք Կինոպոլը Հին Եգիպտոսի ամբողջ պատմության ընթացքում համարվում էր Անուբիսի պաշտամունքի կենտրոն<ref name="Мифы Древнего Египта" />: Եգիպտագետները նշում են այդ պաշտամունքի արագ և համատարած տարածումը վաղ ժամանակաշրջանում: [[Հին թագավորություն|Հին թագավորության]] ժամակաշրջանում Անուբիսը [[հանդերձյալ աշխարհ]]ի տիրակալ էր և կրում էր [[Խենտիամենտի]] մականունը: Բացի այդ, Օսիրիսի պաշտամունքի ի հայտ գալուց առաջ նա համարվում էր Արևմուտքի գլխավոր աստվածությունը: Որոշ աղբյուրների տվյալներով «Խենտիամենտիու»-ն համարվում է տաճարի գտնվելու վայր, որտեղ երկրպագում էին այդ աստվածությունը<ref name="Египетская Мифология" />: |
||
[[Պատկեր:Tutanhkamun jackal.jpg|thumb|250px|left|Անուբիսը [[շուն|շան]] տեսքով: Արձանիկ՝ [[Թութանհամոն]]ի դամբարանից]] |
[[Պատկեր:Tutanhkamun jackal.jpg|thumb|250px|left|Անուբիսը [[շուն|շան]] տեսքով: Արձանիկ՝ [[Թութանհամոն]]ի դամբարանից]] |
||
Տվյալ մականվան թարգմանության տարբերակներից մեկը համարվում է «Արևմուտքի բնակիչներից առաջինը»: Օսիրիսի պաշտամունքի զարգացման հետ մեկտեղ ղեկավար Դուատի մականունը և Անուբիսի որոշ գործառույթներ անմիջապես անցնում են Օսիրիս աստծո մոտ (Հին Թագավորությունում նա մարմնավորում էր մահացած փարավոնին)<ref name="Мифы Древнего Египта" />: Անուբիսը դառնում է մահացածների ուղեկցորդ [[Ամենտի]]ով (հին եգիպտ. «Արևմուտք»)՝ [[Դուատ]]ի տարածքը, որի միջով հոգին հայտնվում էր Օսիրիսի |
Տվյալ մականվան թարգմանության տարբերակներից մեկը համարվում է «Արևմուտքի բնակիչներից առաջինը»: Օսիրիսի պաշտամունքի զարգացման հետ մեկտեղ ղեկավար Դուատի մականունը և Անուբիսի որոշ գործառույթներ անմիջապես անցնում են Օսիրիս աստծո մոտ (Հին Թագավորությունում նա մարմնավորում էր մահացած փարավոնին)<ref name="Мифы Древнего Египта" />: Անուբիսը դառնում է մահացածների ուղեկցորդ [[Ամենտի]]ով (հին եգիպտ. «Արևմուտք»)՝ [[Դուատ]]ի տարածքը, որի միջով հոգին հայտնվում էր Օսիրիսի դատաստանին: |
||
[[Պատկեր:Anubis attending the mummy of Sennedjem.jpg|thumb|left|200px|Անուբիսը մումիայի հետ: Սեննեջեմի դամբարանի վրա արված զարդանկարը:]] |
|||
[[Մեռյալների գիրք|Մեռյալների գրքի]] տեքստերից մեկում ներկայացվում է եգիպտացիների մանրամասն պատկերացումները հանդերձյալ աշխարհի մասին: Տվյալ տեքստը ենթադրաբար գրված էր XVIII դինաստիայի ժամանակներում: Դրա գլուխներից մեկում ներկայացվում է Օսիրիսի |
[[Մեռյալների գիրք|Մեռյալների գրքի]] տեքստերից մեկում ներկայացվում է եգիպտացիների մանրամասն պատկերացումները հանդերձյալ աշխարհի մասին: Տվյալ տեքստը ենթադրաբար գրված էր XVIII դինաստիայի ժամանակներում: Դրա գլուխներից մեկում ներկայացվում է Օսիրիսի դատաստանի նկարագրությունը, որի ժամանակ Անուբիսը Ճշմարտության կշեռքի վրա կշռում էր սիրտը: Կշեռքի ձախ նժարին դրվում էր մահացածի սիրտը, իսկ աջին՝ [[Մաատ]] թագուհու փետուրը, որը խորհրդանշում էր ճշմարտությունը: |
||
== Անուբիսը Օսիրիսի շրջափուլում == |
== Անուբիսը Օսիրիսի շրջափուլում == |
||
[[Պատկեր:Anubis statuette 2.jpg|thumb|100px|Անուբիսի արձանիկը]] |
|||
Օսիրիսի շրջափուլում Անուբիսը |
Օսիրիսի շրջափուլում Անուբիսը [[Օսիրիս]]ի և [[Նեֆտիդա]]յի որդին: [[Սեթ (դիցաբանություն)|Սեթ]]ի կինը՝ Նեֆտիդան սիրահարվել է Օսիրիսին և, ընդունելով Իսիդայի կերպարը, գայթակղում է նրան: Արդյունքում ծնվում է Անուբիս աստվածը: Վախենալով Սեթի հատուցմանը դավաճանության համար, Նեֆտիդան նորածնին թողնում է եղեգի մացառուտներում, որին հետո հայտնաբերում է [[Իսիդա]] աստվածուհին: Հետագայում Անուբիս աստվածը սկսեց օգնել Իսիդային Օսիրիսի մասերի որոնման գործում և մասնակցեց Օսիրիսի վերականգնված մարմնի զմռսմանը{{sfn|Freeman|1997|p=91}}: |
||
[[Պատկեր:RPM Ägypten 186.jpg|thumb|100px|Անուբիսի դիմակը: Ուշ ժամանակաշրջան, 1585 թվական: Ռեմեր Պելիցեուս թանգարան, Հիլդեսհայմ]] |
|||
== Անուբիսը անտիկ գրականության մեջ == |
== Անուբիսը անտիկ գրականության մեջ == |
||
[[Պլուտարքոս]]ի «Իսիդան և Օսիրիսը» ստեղծագործության մեջ մեկնաբանություն է բերվում, որտեղ Անուբիսը [[Սեթ (դիցաբանություն)|Սեթ]]ի և [[Նեֆտիդա]]յի որդին է, որը գտնվել և դաստիարակվել է [[Իսիդա]]յի կողմից<ref>Плутарх. Об Исиде и Осирисе 14; 44, см. Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т. 1. С. 127.</ref>: [[Ստրաբոն]]ը հիշատակում է, որ դա եգիպտական աստվածություն է, որին երկրպագել են XVII վերին եգիպտական նոմում<ref>Страбон. География XVII 1, 40 (стр. 812)</ref>: Ըստ Վերգիլիի, Անուբիսը պատկերված էր [[Էնեյ]]ի վահանի վրա<ref>Вергилий. Энеида VIII 698</ref>: [[Յուվենալ]]ը հիշատակում է աստվածության երկրպագության մասին Հռոմում<ref>См. Ювенал. Сатиры VI 534</ref>: |
|||
Հույները նույնացնում էին Անուբիսին Հերմեսի հետ: |
|||
Հույները նույնացնում էին Անուբիսին [[Հերմես]]ի հետ<ref name="autogenerated1" /><ref name="autogenerated3" /><ref name="autogenerated4" /><ref name="autogenerated2" />: |
|||
== Անուբիսի հետ կապված աստվածությունները == |
== Անուբիսի հետ կապված աստվածությունները == |
||
* Ինպուտ (հին.եգիպտ.)՝ եգիպտական դիցաբանության մեջ Դուատա աստվածուհին (մահացածների գտնվելու վայրը): Պատկերվում էր շան գլխով կնոջ տեսքով: XVII (Կինոպոլի) վերին եգիպտական նոմում, նրա անունը կրող կինը, համարվում էր Անուբիսի կինը: Երբեմն երկրպագվում էր որպես Անուբիսի կանացի ձև: |
* '''Ինպուտ''' (հին.եգիպտ.)՝ եգիպտական դիցաբանության մեջ Դուատա աստվածուհին (մահացածների գտնվելու վայրը): Պատկերվում էր շան գլխով կնոջ տեսքով: XVII (Կինոպոլի) վերին եգիպտական նոմում, նրա անունը կրող կինը, համարվում էր Անուբիսի կինը: Երբեմն երկրպագվում էր որպես Անուբիսի կանացի ձև<ref name="Египетская Мифология" />: |
||
[[Պատկեր:Weighing of the heart3.jpg|250px|right|thumb|Անուբիսի դատաստանը, հոգու կշռումը:]] |
|||
* Ուպուաուտ (հին եգիպտ. «Ճանապարհներ բացող»), Օֆոիս (հուն.)՝ եգիպտական դիցաբանության մեջ գայլի տեսքով աստված, մահացածի ուղեկցողը դեպի Դուատ: |
|||
* Իսդես (նաև արտասանվում է որպես Աստենու, Աստեն, Իստեն կամ Աստես)՝ հանդերձյալ աշխարհի բարեխոսներից մեկը (Դուատ, Արևմտյան |
* '''Ուպուաուտ''' (հին եգիպտ. «Ճանապարհներ բացող»), ''Օֆոիս'' (հուն.)՝ եգիպտական դիցաբանության մեջ գայլի տեսքով աստված, մահացածի ուղեկցողը դեպի [[Դուատ]]: |
||
* '''Իսդես''' (նաև արտասանվում է որպես ''Աստենու'', ''Աստեն'', ''Իստեն'' կամ ''Աստես'')՝ հանդերձյալ աշխարհի բարեխոսներից մեկը (Դուատ, Արևմտյան անապատ) եգիպտական դիցաբանության մեջ, այդ առումով մոտիկ Անուբիսին: Իսդեսը պատկերվում էր խոշոր սև շան տեսքով, նույն կերպ, ինչպես Անուբիսը պատկերվում էր շնագայլի տեսքով: Ուշ ժամանակաշրջանում նմանացվում է Անուբիսի հետ<ref name="Мифы Древнего Египта" />: |
|||
* Հերմանուբիս ( |
* '''Հերմանուբիս''' ({{lang-grc|Ἑρμανοῦβις}})՝ դիցաբանության մեջ եղել է աստված, ով իր կերպարով նմանվում էր [[Հերմես]]ին ([[Հունական դիցաբանություն|հին հունական դիցաբանություն]]) և [[Անուբիս]]ին ([[եգիպտական դիցաբանություն|հին եգիպտական դիցաբանություն]]){{sfn|Peacock|2000|pp=437–38 (Hellenistic kingdom)}}<ref>{{cite web|url=http://www.babylon.com/definition/Hermanubis/English |title=Hermanubis | English | Dictionary & Translation by Babylon |publisher=Babylon.com |accessdate=15 June 2012}}</ref>: Օսիրիսի և Նեֆտիդայի որդին էր: Հերմեսը և Անուբիսը ունեին նմանատիպ պարտականություններ (նրանք հոգիների ուղեկցորդներ էին{{sfn|Riggs|2005|p=166}}), ինչը, հավանաբար, հանգեցրել է այդ երկու աստվածությունների միաձուլմանը մեկում՝ Հերմանուբիսի: |
||
== Ծանոթագրություններ == |
== Ծանոթագրություններ == |
||
{{ծանցանկ|2}} |
|||
== Հղումներ == |
|||
* {{ВТ-ЭСБЕ}} |
|||
* [http://www.foxdesign.ru/legend/anubis2.html Статья об Анубисе] |
|||
* [http://ofap.ulstu.ru/history/Egipet/Slowar/upuat.htm В. Д. Гладкий «Древний Мир» Том 2] |
|||
* [http://aquaflora.info/plants/anubias Анубисы] |
|||
* [http://symbolsegyptian.ru/bog_voyny_i_mertvyh_upuaut.html Символы Египта] |
11:15, 27 Սեպտեմբերի 2015-ի տարբերակ
Անուբիս | |
---|---|
![]() | |
Տեսակ | հին եգիպտական աստվածություն, Դիցաբանական հիբրիդներ և մահվան աստված |
Դիցաբանություն | Եգիպտական դիցաբանություն |
Սեռ | արական |
Հայր | Սեթ և Օսիրիս[1][2] |
Մայր | Nephthys?[2] |
Ամուսին | Anput? |
Զավակներ | Kebehet? |
![]() |
Անուբիս (հին հունարեն՝ Άνουβις), Ինպու (հին.եգիպտ)՝ Հին Եգիպտոսի աստվածություն շնագայլի գլխով և մարդու մարմնով, մահացածներին հանդերձյալ կյանք ուղեկցողը: Հին թագավորությունում համարվում էր մեծ գերեզմանատների և գերեզմանների բարեխոս, մեռյալների թագավորության դատավորներից մեկը, թույների և դեղերի պահապան: Հին եգիպտական դիցաբանությունում՝ Օսիրիսի որդին[3][4][5][6][7]: Անուբիսի պաշտամունքի կենտրոնը համարվում էր XVII վերին եգիպտական նոմի մայրաքաղաք Կինոպոլ քաղաքը: Պատկերվում էր շնագայլի և Սաբ վայրի շան տեսքով, երբեմն շնագայլի կամ շան գլխով մարդու տեսքով[8]: Օսիրիսի շրջափուլում օգնում էր Իսիդային Օսիրիսի մասերի որոնման գործում: Սրբազան կենդանիներն են՝ շնագայլը[9], շունը:
Պատմություն
Անիմիզմի դարաշրջանում Անուբիսը ներկայանում էր շնագայլի կերպարով[10]: Հին Եգիպտոսի կրոնի զարգացման որոշակի ժամանակաշրջանից Անուբիսին սկսեցին պատկերել շան գլխով մարդու տեսքով, ընդ որում աստվածության գործառույթները փոփոխվել են: XVII վերին եգիպտական նոմի մայրաքաղաք Կինոպոլը Հին Եգիպտոսի ամբողջ պատմության ընթացքում համարվում էր Անուբիսի պաշտամունքի կենտրոն[9]: Եգիպտագետները նշում են այդ պաշտամունքի արագ և համատարած տարածումը վաղ ժամանակաշրջանում: Հին թագավորության ժամակաշրջանում Անուբիսը հանդերձյալ աշխարհի տիրակալ էր և կրում էր Խենտիամենտի մականունը: Բացի այդ, Օսիրիսի պաշտամունքի ի հայտ գալուց առաջ նա համարվում էր Արևմուտքի գլխավոր աստվածությունը: Որոշ աղբյուրների տվյալներով «Խենտիամենտիու»-ն համարվում է տաճարի գտնվելու վայր, որտեղ երկրպագում էին այդ աստվածությունը[10]:
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Tutankhamun_jackal.jpg/250px-Tutankhamun_jackal.jpg)
Տվյալ մականվան թարգմանության տարբերակներից մեկը համարվում է «Արևմուտքի բնակիչներից առաջինը»: Օսիրիսի պաշտամունքի զարգացման հետ մեկտեղ ղեկավար Դուատի մականունը և Անուբիսի որոշ գործառույթներ անմիջապես անցնում են Օսիրիս աստծո մոտ (Հին Թագավորությունում նա մարմնավորում էր մահացած փարավոնին)[9]: Անուբիսը դառնում է մահացածների ուղեկցորդ Ամենտիով (հին եգիպտ. «Արևմուտք»)՝ Դուատի տարածքը, որի միջով հոգին հայտնվում էր Օսիրիսի դատաստանին:
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Anubis_attending_the_mummy_of_Sennedjem.jpg/200px-Anubis_attending_the_mummy_of_Sennedjem.jpg)
Մեռյալների գրքի տեքստերից մեկում ներկայացվում է եգիպտացիների մանրամասն պատկերացումները հանդերձյալ աշխարհի մասին: Տվյալ տեքստը ենթադրաբար գրված էր XVIII դինաստիայի ժամանակներում: Դրա գլուխներից մեկում ներկայացվում է Օսիրիսի դատաստանի նկարագրությունը, որի ժամանակ Անուբիսը Ճշմարտության կշեռքի վրա կշռում էր սիրտը: Կշեռքի ձախ նժարին դրվում էր մահացածի սիրտը, իսկ աջին՝ Մաատ թագուհու փետուրը, որը խորհրդանշում էր ճշմարտությունը:
Անուբիսը Օսիրիսի շրջափուլում
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Anubis_statuette_2.jpg/100px-Anubis_statuette_2.jpg)
Օսիրիսի շրջափուլում Անուբիսը Օսիրիսի և Նեֆտիդայի որդին: Սեթի կինը՝ Նեֆտիդան սիրահարվել է Օսիրիսին և, ընդունելով Իսիդայի կերպարը, գայթակղում է նրան: Արդյունքում ծնվում է Անուբիս աստվածը: Վախենալով Սեթի հատուցմանը դավաճանության համար, Նեֆտիդան նորածնին թողնում է եղեգի մացառուտներում, որին հետո հայտնաբերում է Իսիդա աստվածուհին: Հետագայում Անուբիս աստվածը սկսեց օգնել Իսիդային Օսիրիսի մասերի որոնման գործում և մասնակցեց Օսիրիսի վերականգնված մարմնի զմռսմանը[11]:
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/RPM_%C3%84gypten_186.jpg/100px-RPM_%C3%84gypten_186.jpg)
Անուբիսը անտիկ գրականության մեջ
Պլուտարքոսի «Իսիդան և Օսիրիսը» ստեղծագործության մեջ մեկնաբանություն է բերվում, որտեղ Անուբիսը Սեթի և Նեֆտիդայի որդին է, որը գտնվել և դաստիարակվել է Իսիդայի կողմից[12]: Ստրաբոնը հիշատակում է, որ դա եգիպտական աստվածություն է, որին երկրպագել են XVII վերին եգիպտական նոմում[13]: Ըստ Վերգիլիի, Անուբիսը պատկերված էր Էնեյի վահանի վրա[14]: Յուվենալը հիշատակում է աստվածության երկրպագության մասին Հռոմում[15]:
Հույները նույնացնում էին Անուբիսին Հերմեսի հետ[3][4][5][6]:
Անուբիսի հետ կապված աստվածությունները
- Ինպուտ (հին.եգիպտ.)՝ եգիպտական դիցաբանության մեջ Դուատա աստվածուհին (մահացածների գտնվելու վայրը): Պատկերվում էր շան գլխով կնոջ տեսքով: XVII (Կինոպոլի) վերին եգիպտական նոմում, նրա անունը կրող կինը, համարվում էր Անուբիսի կինը: Երբեմն երկրպագվում էր որպես Անուբիսի կանացի ձև[10]:
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Weighing_of_the_heart3.jpg/250px-Weighing_of_the_heart3.jpg)
- Ուպուաուտ (հին եգիպտ. «Ճանապարհներ բացող»), Օֆոիս (հուն.)՝ եգիպտական դիցաբանության մեջ գայլի տեսքով աստված, մահացածի ուղեկցողը դեպի Դուատ:
- Իսդես (նաև արտասանվում է որպես Աստենու, Աստեն, Իստեն կամ Աստես)՝ հանդերձյալ աշխարհի բարեխոսներից մեկը (Դուատ, Արևմտյան անապատ) եգիպտական դիցաբանության մեջ, այդ առումով մոտիկ Անուբիսին: Իսդեսը պատկերվում էր խոշոր սև շան տեսքով, նույն կերպ, ինչպես Անուբիսը պատկերվում էր շնագայլի տեսքով: Ուշ ժամանակաշրջանում նմանացվում է Անուբիսի հետ[9]:
- Հերմանուբիս (հին հունարեն՝ Ἑρμανοῦβις)՝ դիցաբանության մեջ եղել է աստված, ով իր կերպարով նմանվում էր Հերմեսին (հին հունական դիցաբանություն) և Անուբիսին (հին եգիպտական դիցաբանություն)[16][17]: Օսիրիսի և Նեֆտիդայի որդին էր: Հերմեսը և Անուբիսը ունեին նմանատիպ պարտականություններ (նրանք հոգիների ուղեկցորդներ էին[18]), ինչը, հավանաբար, հանգեցրել է այդ երկու աստվածությունների միաձուլմանը մեկում՝ Հերմանուբիսի:
Ծանոթագրություններ
- ↑ Любкер Ф. Anubis (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 107.
- ↑ 2,0 2,1 Анубис (ռուս.) // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1890. — Т. Iа. — С. 872—873.
- ↑ 3,0 3,1 «Мифы народов мира»
- ↑ 4,0 4,1 «Древнеегипетский словарь-справочник»
- ↑ 5,0 5,1 «Словарь духов и богов германо-скандинавской, египетской, греческой, ирландской, японской мифологии, мифологий индейцев майя и ацтеков»
- ↑ 6,0 6,1 «Краткий словарь мифологии и древностей». М. Корш. Санкт-Петербург, издание А. С. Суворина, 1894.
- ↑ «Словарь иностранных слов русского языка»
- ↑ Мифы народов мира / Ред. С. А. Токарев. — М.: Советская энциклопедия, 1991. — Т. 1, с. 89.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Иван Рак. Мифы Древнего Египта.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 Макс Мюллер. Египетская Мифология.
- ↑ Freeman, 1997, էջ 91
- ↑ Плутарх. Об Исиде и Осирисе 14; 44, см. Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т. 1. С. 127.
- ↑ Страбон. География XVII 1, 40 (стр. 812)
- ↑ Вергилий. Энеида VIII 698
- ↑ См. Ювенал. Сатиры VI 534
- ↑ Peacock, 2000, էջեր 437–38 (Hellenistic kingdom)
- ↑ «Hermanubis | English | Dictionary & Translation by Babylon». Babylon.com. Վերցված է 15 June 2012-ին.
- ↑ Riggs, 2005, էջ 166
Հղումներ
- «Անուբիս». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}
: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - Статья об Анубисе
- В. Д. Гладкий «Древний Мир» Том 2
- Анубисы
- Символы Египта