Յոհան Բեքման

Յոհան Բեքման; գերմ.՝ Johann Beckmann
Ծնվել է	հունիսի 4, 1739; Hoya
Մահացել է	փետրվարի 3, 1811 (71 տարեկան); Գյոթինգեն, Վեսթֆալիա թագավորություն
Բնակության վայր(եր)	Գերմանիա
Քաղաքացիություն	Բրաունշվայգ-Լյունենբուրգ
Մասնագիտություն	տնտեսագետ, historian of technology, համալսարանի դասախոս, գյուղատնտես, փիլիսոփա, կենսաբան և բուսաբան
Հաստատություն(ներ)	Գյոթինգենի համալսարան
Գործունեության ոլորտ	փիլիսոփայություն
Անդամակցություն	Էրֆուրտի կիրառական գիտությունների ակադեմիա, Լեոպոլդինա, Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիա, Նիդերլանդական արվեստների և գիտությունների թագավորական ակադեմիա և Բավարիական գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատեր	Ուփսալայի համալսարան
Հայտնի աշակերտներ	Johann Michael Ackner?
Հեղինակի անվան հապավումը (բուսաբանություն)	Beckm.
	Johann Beckmann Վիքիպահեստում

Յոհան Բեքման (գերմ.՝ Johann Friedrich Beckmann, հունիսի 4, 1739(1739-06-04)^[1]^[2], Hoya^[3] - փետրվարի 3, 1811(1811-02-03)^[1]^[2], Գյոթինգեն, Վեսթֆալիա թագավորություն^[3]), գերմանացի գիտնական, հորինել է տեխնոլոգիա տերմինը։ Նա առաջինն էր, ով դասավանդել է տեխնոլոգիան և գրել դրա մասին՝ որպես գիտական առարկա։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բեքմանը ծնվել է 1739 թվականի հունիսի 4-ին Հոյա քաղաքում, որտեղ նրա հայրը եղել է որպես փոստատար և հարկահավաք^[4]։ Կրթությունը նա ստացել է Գյոթինգենի համալսարանում, սովորել է աստվածաբանություն, մաթեմատիկա, ֆիզիկա, բնագիտություն, ինչպես նաև պետական ֆինանսներ և կառավարում։ Ուսման ավարտից հետո՝ 1762 թվականին, նա Բրաունշվայգում և Նիդերլանդներում անցկացրել է հետազոտություններ, ուսումնասիրել է հանքերը, գործարանները և բնագիտության պատմության թանգարանը։

1763 թվականին Յոհան Բեքմանը ընդունել է Լյութերական համայնքի պաստոր Անտոն Ֆրիդրիխ Բյուշինգի՝ աշխարհագրության ժամանակակից պատմա-վիճակագրական մեթոդների հիմնադրի հրավերը և Սանկտ Պետերբուրգի Սուրբ Պետրոս Գլխավոր գերմանական ուսումնարանում դասավանդել է պատմություն և ֆիզիկա^[5]։ Այս պաշտոնը նա թողել է 1765 թվականին։ 1765-1766 թվականներին նա ճանապարհորդել է Դանիայում և Շվեդիայում, որտեղ սովորել է հանքերի մշակման մեթոդները, ինչպես նաև հավաքել տվյալներ արվեստի և բնագիտության մասին։ Ճանապարհորդության ժամանակ նա ծանոթացել և ընկերացել է Կառլ Լիննեյի հետ։ Նրա ճանապարհորդությունների «Schwedische Reise in den Jahren 1765-1766» օրագիրը տպագրվել է 1911 թվականին Ուփսալայում։

1766 թվականին նա նշանակվել է Գյոթինգենի համալսարանի փիլիսոփայության պրոֆեսոր, որտեղ աշխատել է հաջորդ 45 տարիներին։ Այստեղ նա կարդացել է քաղաքական և կիրառական տնտեսագիտության դասախոսություններ, իսկ 1768 թվականին Լիննեյի սկզբունքների հիման վրա հիմնադրել է բուսաբանական այգի։ Նրա հաջողությունը այնքան մեծ էր, որ 1770 թվականին նրան նշանակել են հաստիքային դասախոս։

Բեքմանը հաճախ իր ուսանողներին ուղեկցել է արհեստանոցներ, որպեսզի նրանք կարողանան տիրապետել ոչ միայն տեսական, այլև տարբեր արհեստների գործնական հմտություններին։ Չնայած իր ջանքերին և եռանդունությանը, նա չի կարողանում ստանալ անհրաժեշտ քանակությամբ գիտելիքներ։ Այնուհետև Բեքմանը իր ուշադրությունը դարձնում է միայն մի քանի գործնական արվեստններիի և արհեստների վրա։ Այս ջանքերի շնորհիվ առաջացել է նրա «Beiträge zur Geschichte der Erfindungen (1780-1805)» աշխատությունը, որը թարգմանվել է անգլերեն («History of Inventions, discoveries and origins»): Այն կապված էր արհեստների և տնային տնտեսության մեջ կիրառվող տարբեր մեքենաների, բեռնարկղերի հետ։ Այս աշխատանքը, որը կոչվում էր «արժեքավոր», դեռ 20-րդ դարի սկզբում թույլ էր տալիս Բեքմանին անվանել գիտական տեխնոլոգիայի հիմնադիրը^[6]։

Բեքմանը առաջինն էր, որ գրել է պատմական և քննադատական զեկույցներ տեխնոլոգիաների և արհեստների արտադրության մասին և հրապարակել է տեխնոլոգիաների դասակարգումը։ Նրա նպատակն էր անցկացնել հետազոտություններ, որոնք ոգեշնչված էին գիտության հետագա զարգացմամբ։ 1722 թվականին Բեքմանը ընտրվել է Գյոթինգենի Թագավորական Հասարակության անդամ և ստեղծել է գիտական աշխատություններ։ Նա Ցելեում, Հալլեում, Մյունխենում, Էրֆուրտում, Ամստերդամում, Ստոկհոլմում և Սանկտ Պետերբուրգում եղել է գիտական հասարակությունների անդամ^[7]։ 1784 թվականին նա նշանակվել է Հենրարդի դատարանի խորհրդական, իսկ 1790 թվականին ընտրվել է Շվեդիայի գիտությունների թագավորական ակադեմիայի օտարերկրյա անդամ։

Նա մահացել է 1811 թվականի փետրվարի 3-ին։ Կլեմմն ասել է. «Նա պետք է ճանաչվի որպես գյուտի առաջին վստահելի պատմաբան, ինչպես նաև պատվի արժանանա որպես տեխնոլոգիայի պատմության վարդապետության հայր»։

Մատենագիտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Grundsatze der teutschen Landwirtschaft,1769, 1896 (Basics of German Agriculture)
Physikalische-okonomoische Bibliothek 1770—1806 (Квартальное периодическое издание)
Anleitung zur technologie1777
Anleitung zur Handelswissenschaft (1789)
Vorbereitung zur Warenkunde (1795—1800) (Introduction to the Commodity Sciences.)
Beitrage zur Okonomie, Technologie, Polizei- und Cameralwissenschaft (1777—1791, 1809) (Guide to Technology, or to the knoweledge of crafts, factories and manufactories.)
Entwurf einer allgemeinen Technologie (1806) (Draft on general technology.)

Հիշատակը մեր օրերում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1987 թվականին Հոյայում Բեքմանի կյանքի և աշխատությունների մեծարման համար հիմնադրվել է «Յոհան Բեքմանի հասարակություն» կազմակերպությունը։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ՎԱԳԹԱ նախկին անդամներ
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #118654624 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ Немецкая национальная библиотека, Берлинская государственная библиотека, Баварская государственная библиотека и др. Record #118654624 // Общий нормативный контроль (GND) — 2012—2016.
↑ Бекман, Иоанн // Русский биографический словарь : в 25 томах. — СПб., 1900. — Т. 2: Алексинский — Бестужев-Рюмин. — С. 674-675
↑ Бекман // Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 4 т. — СПб., 1907—1909.
↑ Бекман, Иоганн //Энциклопедический Лексикон. — Изд-во Плюшара. — С.-Пб., 1836, — т. V «БАР-БИН». — С. 202

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յոհան Բեքման» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յոհան Բեքման» հոդվածին։

[_6cbf070d1afc2bd1-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ՎԱԳԹԱ նախկին անդամներ

[_ff915ba28bcaf22e-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_ffcfb4162ce0b0f7-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #118654624 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[4] Немецкая национальная библиотека, Берлинская государственная библиотека, Баварская государственная библиотека и др. Record #118654624 // Общий нормативный контроль (GND) — 2012—2016.

[5] Бекман, Иоанн // Русский биографический словарь : в 25 томах. — СПб., 1900. — Т. 2: Алексинский — Бестужев-Рюмин. — С. 674-675

[6] Бекман // Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 4 т. — СПб., 1907—1909.

[7] Бекман, Иоганн //Энциклопедический Лексикон. — Изд-во Плюшара. — С.-Пб., 1836, — т. V «БАР-БИН». — С. 202

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]