Արյան անալիզ

առարկայական ապակու վրա արյան հաստ կաթիլ և քսուք՝ նախատեսված լուսային մանրադիտակի համար

Արյան անալիզ (ռուս.՝ Анализ крови), արյան լաբորատոր հետազոտություն, որը հիվանդությունների մեծամասնության համար հիմնական ախտորոշման աղբյուրն է։ Արյան անալիզի ստացված արդյունքների հիման վրա ախտորոշվում և նշանակվում է հետագա բուժում։

Ընդհանուր (կլինիկական) արյան անալիզ

Անալիզի տիպ և ժամանակ

Ընդհանուր անալիզի համար արյունը վերցնում են մատից, ավելի հազվադեպ երակից (ըստ բժշկի դիտողության) առավոտյան սոված փորին (արյան անալիզը վերցնելուց 4 ժամ հետո սննդի և ջրի կիրառումը արգելվում է)։

Հիմնական ցուցանիշներ

Արյան ընդհանուր անալիզը ներառում է 5-4 հետազոտված պարամետրեր։ Անալիզի գլխավոր ցուցանիշները հետևյալն են.

Հեմոգլոբին

Հեմոգլոբինը (HGB — hemoglobin) Էրիթրոցիտների արյան պիգմենտ է, որը պատասխանատու է թոքերից հյուսվածքներ և օրգաններ թթվածնի փոխանցման համար, ինչպես նաև ածխաթթու գազը ետ դեպի թոքեր փոխանցման համար։ Հեմոգլոբինի քանակը որոշվում է գրամ/լիտրով։ Արյան հեմոգլոբինի նվազումը հանգեցնում է անեմիայի։

Հեմոգլոբինի նորման կախված սեռից և տարիքից

Տարիք	Սեռ	Չափման միավոր` գ/լ
Մինչև երկրորդ շաբաթ		134 - 198
երկրորդից մինչև 4,3 շաբաթ		107 - 171
4,3-ից մինչև 8,6 շաբաթ		94 - 130
8,6-ից մինչև 4 ամիս		103 - 141
4-ից մինչև 6 ամիս		111 - 141
6-ից մինչև 9 ամիս		114 - 140
9-ից մինչև 1 տարի		113 - 141
1 տարեկանից մինչև 5 տարեկան		100 - 140
5 տարեկանից մինչև 10 տարեկան		115 - 145
10 տարեկանից մինչև 12 տարեկան		120 - 150
12 տարեկանից մինչև 15 տարեկան	կանանց	115 - 150
	տղամարդկանց	120 - 160
15 տարեկանից մինչև մինչև 18 տարեկան	կանանց	117 - 153
	տղամարդանց	117 - 166
18 տարեկանից մինչև 45 տարեկան	կանանց	117 - 155
	տղամարդկանց	132 - 173
45 տարեկանից մինչև 65 տարեկան	կանանց	117 - 160
	տղամարդկանց	131 - 172
65 տարեկանից հետո	կանանց	120 - 161
	տղամարդկանց	126 - 174

Էրիթրոցիտներ

Էրիթրոցիտները (RBC — red blood cells) արյան կարմիր մարմնիկներ են։ Էրիթրոցիտները պարունակում են հեմոգլոբին և նրանց հիմնական ֆունկցիան թթվածին փոխանցելն ու այն օրգաններին և հյուսվածքներին հասցնելը։

Էրիթրոցիտների նորման կախված սեռից և տարիքից

Տարիք	ցուցանիշ х 1012/լ
նորածիններ	3,9 - 5,5
1-ից 3 օրական	4,0 - 6,6
1 շաբաթական	3,9 - 6,3
2 շաբաթական	3,6 - 6,2
1 ամսական	3,0 - 5,4
2 ամսական	2,7 - 4,9
3-ից 6 ամսական	3,1 - 4,5
6 ամսականից մինչև 2 տարեկան	3,7 - 5,3
2-ից մինչև 6 տարեկան	3,9 - 5,3
6-ից մինչև 12 տարեկան	4,0 - 5,2
12-ից 18 տարեկան տղաներ	4,5 - 5,3
12-ից 18 տարեկան տղաներ	4,1 - 5,1
Չափահաս տղամարդիկ	4,0 - 5,0
Չափահաս կանայք	3,5 - 4,7

Թրոմբոցիտներ

Թրոմբոցիտները (PLT — platelets) փոքր չափսի նախակորիզավոր արյան թիթեղներ են։ Թրոմբոցիտները պատասխանատու են արյան մակարդման համար։

Թրոմբոցիտների նորման կախված չէ սեռից, տարիքից և բոլորի համար նույնն է

180 — 320x109 սանդղակ/լ

Լեյկոցիտներ

Լեյկոցիտները (WBC — white blood cells) արյան սպիտակ մարմնիկներն են։ Այն իրականացնում է իմունային համակարգի վերահսկողությունը։ Լեյկոցիտների քանակի նվազեցումը կամ ավելացումն օրգանիզմում բորբոքային պրոցեսի նշան է։

Լեյկոցիտների նորման կախված տարիքից

Տարիք	ցուցանիշ x109/լ
մինչև 1 տարեկան	6,0 - 17,5
1-ից մինչև 2 տարեկան	6,0 - 17,0
2-ից մինչև 4 տարեկան	5,5 - 15,5
4-ից մինչև 6 տարեկան	5,0 - 14,5
6-ից մինչև 10 տարեկան	4,5 - 13,5
10-ից մինչև 16 տարեկան	4,5 - 13,0
16 տարեկանից հետո և չափահասներ	4,0 - 9,0

Լիմֆոցիտներ

Լիմֆոցիտները (LYM — lymphocyte) համարվում են մարդու օրգանիզմի իմունային համակարգի հիմնական սանդղակները։ Լիմֆոցիտը լեյկոցիտի տեսակ է, որը պատասխանատու է իմունային համակարգի մշակման համար և պայքարում է մանրէների և վիրուսների դեմ։

Լիմֆոցիտների նորման կախված տարիքից.

Տարիք	Ցուցանիշ %
Նորածիններ	15 - 35
մինչև 2 շաբաթական	22 - 55
2 շաբաթականից մինչև 1 տարեկան	45 - 70
1 տարեկանից մինչև 2 տարեկան	37 - 60
2-ից մինչև 5 տարեկան	33 - 55
6-ից մինչև 7 տարեկան	30 - 50
8-ից մինչև 9 տարեկան	30 - 50
9-ից մինչև 11 տարեկան	30 - 46
12-ից մինչև 15 տարեկան	30 - 45
16 տարեկանից և չափահասներ	20 - 40

Մոնոցիտներ

Մոնոցիտները (MON — monocyte) օրգանիզմի առավել խոշոր իմունային սանդղակներ են։ Մոնոցիտները կարողանում են փոխանցվել արյունից դեպի հյուսվածքների օրգանիզմ։

Մոնոցիտների նորման կախված տարիքից.

տարիք	Ցուցանիշ %
Նորածիններ	3 - 12
Մինչև 2 շաբաթական	5 - 15
2 շաբաթականից մինչև 1 տարեկան	4 - 10
1 տարեկանից մինչև 2 տարեկան	3 - 10
2 տարեկանից մինչև 5 տարեկան	3 - 9
6-ից մինչև 7 տարեկան	3 - 9
8-ից մինչև 9 տարեկան	3 - 9
9-ից մինչև 11 տարեկան	3 - 9
12-ից մինչև 15 տարեկան	3 - 9
16 տարեկանից և չափահասներ	3 - 9

Հեմատոկրիտ

Հեմատոկրիտը (HCT — hematocrit) ցուցանիշ է, որն արտացոլում է էրիթրոցիտների արյան ծավալը։ Տվյալ ցուցանիշը հաշվարկվում է տոկոսներով։

Հեմատոկրիտի նորման կախված սեռից և տարիքից.

Տարիք	սեռ	Ցուցանիշ %
մինչև 2 շաբաթական		41 - 65
2-ից մինչև 4,3 շաբաթական		33 - 55
4,3-ից մինչև 8,6 շաբաթական		28 - 42
8,6 շաբաթականից մինչև 4 ամսական		32 - 44
4-ից մինչև 6 ամսական		31 - 41
6-ից մինչև 9 ամսական		32 - 40
9-ից մինչև 12 ամսական		33 - 41
1 տարեկանից մինչև 3 տարեկան		32 - 40
3-ից մինչև 6 տարեկան		32 - 42
6-ից մինչև 9 տարեկան		33 - 41
9-ից մինչև 12 տարեկան		34 - 43
12-ից մինչև 15 տարեկան	կանանց	34 - 44
	տղամարդկանց	35 - 45
15-ից մինչև 18 տարեկան	կանանց	34 - 44
	տղամարդկանց	37 - 48
18-ից մինչև 45 տարեկան	կանանց	38 - 47
	տղամարդկանց	42 - 50
45-ից մինչև 65 տարեկան	կանանց	35 - 47
	տղամարդկանց	39 - 50
65 տարեկանից հետո	կանանց	35 - 47
	տղամարդկանց	37 - 51

Գունային ցուցանիշ

Գունային ցուցանիշը (ԳՑ) էրիթրոցիտներում հեմոգլոբինի կուտակումը որոշելու մեթոդ է` արտահայտված արտահամակարգային միավորներով։

Գունային ցուցանիշի նորման կախված չէ սեռից և տարիքից և բոլորի համար նույնն է

0,9 — 1,1

Այլ ցուցանիշներ

• Բազոֆիլ
• Նեյտրոֆիլային գրանուլոցիտներ
• Էոզինոֆիլային գրանուլոցիտներ
• Ռետիկուլոցիտ
• Էրիթրոցիտների բաշխումն ըստ մեծության
• Էրիթրոցիտների միջին ծավալ
• Հեմոգլոբինի միջին պարունակությունը էրիթրոցիտներում
• Հեմոգլոբինի միջին կուտակումը էրիթրոցիտներում
• Էրիթրոցիտների նստեցման արագություն

Արյան այլ անալիզներ

Արյան բիոքիմիական անալիզ

Արյան բիոքիմիական անալիզն անցկացնում են օրգանիզմի ֆունկցիոնալ վիճակի, ներքին օրգանների, ինչպես նաև նյութափոխանակության գնահատման համար։

Անալիզի ժամ

Սոված փորին անալիզ անցկացնել (ցանկալի է առավոտյան ժամերին), սննդի վերջին ընդունման և արյան անալիզ վերցնելու միջև պետք 12 ժամից ոչ պակաս լինի։ Կարելի է միայն ջուր խմել (հյութը, թեյը, սուրճը բացառվում է)։ 24 ժամ մինչև անալիզը անհրաժեշտ է բացառել ալկոհոլի ընդունումը, մեկ ժամ` ծխելը։ Ինչպես նաև ցանկալի է բացառել ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունը։

Հիմնական ցուցանիշները և դրանց նորման

• Գլյուկոզ -
• < 14 տարեկան = 3,33 - 5,55
• 14 - 60 տարեկան = 3,89 - 5,83
• 60 - 70 տարեկան = 4,44 - 6,38
• > 70 տարեկան = 4,61 - 6,10
• Ընդհանուր Բիլիռուբին` 3,4 - 17,1 մոլ/լ.
• Բիլիռուբին ուղղակի` 0 - 7,9 մոլ/լ.
• Բիլիռուբին ոչ ուղղակի < 19 մոլ/լ.
• Ասպարտատամինոտրանսֆերազա -
• Կանայք` մինչև 31 ՄՄ/լ;
• Տղամարդիկ` մինչև 37 ՄՄ/լ.
• Ալանինամինոտրանսֆերազա -
• Կանայք` մինչև 34 ՄՄ/լ;
• Տղամարդիկ` մինչև 45 ՄՄ/լ.
• Գամմա-ԳՏ -
• Կանայք` մինչև 38 ՄՄ/լ;
• Տղամարդիկ` մինչև 55 ՄՄ/լ.
• Ֆոսֆատազա` 30-120 ՄՄ/լ.
• Խոլեսթերին` 3,2-5,6 մոլ/լ.
• Լիպոպրոտեինները ցածր խտությամբ` 1,71-3,5 մոլ/լ.
• Ճարպ` 0,41-1,8 մոլ/լ.
• Սպիտակուցներ` 66-83 գ/լ.
• Ալբումիններ` 35-52 գ/լ
• Կալիում (К+)` 3,5-5,5 մմոլ/լ.
• Նատրիում (Na+)` 136-145 մմոլ/լ.
• Քլոր (Сl-)` 98-107 մմոլ/լ.
• Կրեատինին -
• Կանայք` 53 - 97 մոլ/լ;
• Տղամարդիկ` 62-115 մոլ/լ.
• Միզանյութ` 2,8-7,2 մմոլ/լ.
• Միզաթթու -
• Տղամարդիկ` 210-420 մոլ/լ;
• Կանայք` 150-350 մոլ/լ.
• Ս-ռեակտիվ սպիտակուց` 0 - 5 մգ/լ.
• Երկաթ (շիճուկային երկաթ) —
• Կանայք` 8,95 - 30,43 մոլ/լ;
• Տղամարդիկ` 11,64 - 30,43 մոլ/լ.

Արյան իմունոլոգիական անալիզ

Տվյալ անալիզի համար շիճուկը ստացվում ցենտրիֆուգումի մեթոդի միջոցով` սոված փորին երակից վերցված արյունից։ Արյան իմունոլոգիական անալիզն անցկացվում է մարդու օրգանիզմում իմունոդեֆիցիտի վիրուսի հայտնաբերման համար։ Բացի դրանից տվյալ արյան անալիզը կարող է հայտաբերել սեռական ճանապարհով փոխանցվող մի շարք վարակներ (սիֆիլիս, շրթունքի հերպես, քլամիդիա), ինչպես նաև հեպատիտի, կարմրուկի, կարմրախտի, պարոտիտի և տոքսոպլազմոզի բոլոր տեսակները։

Արյան իմունոլոգիական անալիզ անալիզի ժամանակ

Արյունը պետք է տալ սոված փորին առավոտյան ժամերին, սննդի վերջին ընդունման և արյուն վերցնելու միջև պետք է լինի 12 ժամից ոչ պակաս։

Օգտագործման շրջան

• Վիրուսային հիվանդությունների ախտորոշում (հեպատիտ, շրթունքի հերպես, Էբշտեյն-Բարի վիրուս, ցիտոմեգալովիրուս և այլն)
• Սեռական ճանապարհով փոխանցվող վարակներ (քլամիդիա, սուսանակ, տրիխոմոնադա, միկոպլազմա, ուրեապլազմա և այլն)
• Ներզատաբանություն
• Ուռուցքաբանության ախտորոշում
• Իմունոլոգիա (ախտորոշում)
• Ալերգիաբանություն (ախտորոշում և բուժում)։

Արյան հորմոնային անալիզ

Արյան հորմոնային անալիզը անցկացվում է մարդու ներզատական համակարգի ամբողջ գործող օրգանների, ինչպես նաև հիպոֆիզ հիվանդության հայտնաբերման, վահանաձև գեղձերի, մակերիկամների և մարդու այլ ներծորող օրգանների որոշման համար։ Սովորաբար անցկացվում է ներքին սեկրեցիայի գեղձերի ֆունկցիայի խախտման կամ գեղձի չափսերի մեծացման առկայության դեպքում։

Հորմոնային անալիզի ժամանակ

Արյան հորմոնային անալիզը վերցվում է երակից և այն պետք է հանձնել սոված փորին` առավոտյան ժամերին։ Կանանց մոտ ցանկալի է հանձնել արյունը ցիկլի 5-7 օրերին, հաշվելով դաշտանի առաջին օրվանից։ 24 ժամից մինչև անալիզը անհրաժեշտ է բացառել ալկոհոլի ընդունումը, մեկ ժամից` ծխելը։ Ինչպես նաև ցանկալի է բացառել ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունը և սթրեսային վիճակը։ Բացի դրանից, 7 օր հետո մինչև տվյալ անալիզը, անհրաժեշտ է դադարեցնել հորմոնային դեղային պրեպարատի ընդունումը։

Հիմնական ցուցանիշներ

• Վահանաձև գեղձերի հորմոններ (Т3 (տրիյոդոթիրոնին), Т4 (թիրոքսին), հակամարմիններ թիրեոգլոբուլինի նկատմամբ (АТ-ТГ))
• Հիպոֆիզի հորմոններ (ТТГ (թիրեոտրոպ հորմոն), ФСГ (ֆոլիկուլ խթանող հորմոն), ЛГ (լյուտեինացնող հորմոն), պրոլակտին, АКТГ (ադրենոկորտիկոտրոպ հորմոն))
• Արական սեռական հորմոն (տեստոստերոն, Էստրոգեններ)
• Մակերիկամ (ДЭА-с (դեհիդրոեպիանդրոստերոն-սուլֆատ), կորտիզոլ, ալդոստերոն)

Արյան շճաբանական անալիզ

Արյան շճաբանական անալիզը արյան հետազոտման լաբորատոր մեթոդ է, որն օգտագործվում է վարակիչ հիվանդությունների ախտորոշման և պրոցեսի փուլը որոշելու համար։ Ռեակցիան հիմնված է հակամարմինների և հակածինների փոխազդեցությամբ։

Հետազոտության տվյալ մեթոդը կիրառվում է ուրոլոգիայում և վեներոլոգիայում։

Շճաբանական անալիզի ժամանակ

Արյան շճաբանական անալիզի համար արյունը վերցվում է առավոտյան, սոված փորին, երակներից։

Տես նաև

• Ախտորոշագիտություն
• Արյան ընդհանուր հետազոտություն
• Շճաբանություն