«Տիտան» բաթիսկաֆի վթար

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
«Տիտան» բաթիսկաֆի վթար
Տեսակshipwrecking? և maritime accident?
ՎայրԲաց ծով
Տեղադրանքwreck of the RMS Titanic?
Երկիր Կանադա և  ԱՄՆ
Տարեթիվհունիսի 18, 2023
Զոհվածներ5 մարդ[1]
Վիրավորներ0[1]
Անհետ կորածներ0[2]
Կենդանի մնացած0[1]
Քարտեզ
Քարտեզ
 2023 Titan submersible incident Վիքիպահեստում

«Տիտան» բաթիսկաֆի վթար, տեղի է ունեցել 2023 թվականի հունիսի 18-ին։ «Տիտան» բաթիսկաֆը անհետացել է 1912 թվականին խորտակված «Տիտանիկ» նավի մոտ սուզվելուց հետո։ Բաթիսկաֆում եղել է հինգ մարդ, այդ թվում՝ երեք զբոսաշրջիկ։ Որոնողափրկարարական աշխատանքները սկսվել են հաջորդ օրը։ Սկզբում ենթադրվել է, որ անձնակազմի անդամները կարող են ողջ լինել, և բաթիսկաֆում առկա թթվածինը կբավարարի մոտ չորս օր։ Սակայն որոնողափրկարարական գործողության մեկնարկից երեք օր անց՝ «Տիտանիկի» նավացռուկից 488 մետր հեռավորության վրա, հայտնաբերվել են բաթիսկաֆի բեկորները՝ նավաիրանի օժանդակ շրջանակը և առաջամասը[3][4]։ Հայտնաբերված բեկորների բնույթը թույլ է տալիս եզրակացնել, որ «Տիտանի» վթարի ամենահավանական պատճառը ճնշման խցիկի պայթումն է եղել, որը սուզվելիս չի կարողացել դիմակայել ջրի ճնշմանը։ Բաթիսկաֆում գտնվող անձնակազմը և ուղևորներն ակնթարթորեն մահացել են[5][6][7]։ Մահացածների մարմինները չեն հայտնաբերվել, և հաշվի առնելով բաթիսկաֆի վթարի վայրն ու հանգամանքները՝ դժվար թե գտնվեն[8]։

Սարքի նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Տիտան» բաթիսկաֆը, արտադրել է ամերիկյան OceanGate, Inc. ընկերությունը, շահագործվել է 2021 թվականից խորջրյա սուզումների համար, այդ թվում՝ 1912 թվականին խորտակված Տիտանիկի մնացորդներին մոտենալու համար։

Սարքի իրանի կենտրոնական մասը 127 մմ պատի հաստությամբ գլանաձև խողովակ էր, որը պատրաստված էր 800 շերտ ածխածնային մանրաթելից։ Խողովակի եզրերի երկու տիտանային կցապռունկներին ամրացված էին երկու տիտանե կիսագնդեր։ Առջևի կիսագնդում լուսանցույց կար, հետևի կիսագնդին ամրացված էր կոնաձև շրջհոսիչ[9]։

Կողքից դուրս ցցված շարժիչը ներառյալ՝ բաթիսկաֆն ուներ 6,7 մետր երկարություն, 2,8 մետր լայնություն, 1,42 մետր ներքին տրամագիծ, 2,5 մետր բարձրություն և 9525 կիլոգրամ քաշ[10]։ Սարքը նավարկելի չէր և փոխադրող նավի կարիք ուներ։ Արտադրողի խոսքով՝ սարքը զարգացրել է 3 հանգույց կամ 5,6 կմ/ժ արագություն, դրա մշակումն իրականացվել է Վաշինգտոնի համալսարանի հետ համատեղ[11]։ Հայտարարված էր հինգ մարդու մինչև 4000 մ սուզվելու հնարավորություն։

Օպերատորի խոսքով՝ Տիտանը օգտագործվել է գիտական հետազոտությունների և տվյալների հավաքագրման, մեդիա արտադրության, խորջրյա փորձարկումների համար, ինչպես նաև զբոսաշրջային նպատակներով, օրինակ՝ «Տիտանիկի» մոտ սուզվելու համար[12][13]։

Անվտանգության խնդիրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քանի որ «Տիտանը» գործել է միջազգային ջրերում, ապա նրա համար անվտանգության կանոններ չեն կիրառվել։ Որևէ կարգավորող մարմնի կամ երրորդ կողմից կողմից բաթիսկաֆը ծովագնացության հավաստագիր չի ստացել[14]։ Լրագրող Դեյվիդ Պոգը, ով մասնակցել է 2022 թվականի արշավին CBS News Sunday Morning- ում[15], հայտարարել է, որ բոլոր ուղևորները, ովքեր բարձրանում են «Տիտան», հրաժարագիր են ստորագրումստորագրում, նշելով, որ իրենք տեղյակ են, որ դա «փորձնական» նավ է, «որը չունի հավաստագիր և վավերացված չէ որևէ կարգավորող մարմնի կողմից և կարող է հանգեցնել ֆիզիկական վնասվածքի, հաշմանդամության, հուզական վնասվածքի կամ մահվան»։ Հեռուստատեսային պրոդյուսեր Մայք Ռեյսը, ով նույնպես մասնակցում էր արշավախմբին, նշել է, որ մերժման մեջ «մահը երեք անգամ նշվում է առաջին էջում»[16]։

2019 թվականի «Սմիթսոնյանում» տպագրված հոդվածը Ռաշ Ստոկթոնին անվանել է «համարձակ գյուտարար»[17]։ Հոդվածում նշվում է, որ Ռաշը հայտարարել է, որ 1993 թվականի ԱՄՆ ուղևորատար նավերի անվտանգության մասին օրենքը «անհարկի կերպով ուղևորների անվտանգությունը վեր է դասում առևտրային նորարարություններից»[18]։ 2022 թվականին CBS News-ին տված հարցազրույցում Ռաշն ասում է. «Ինչ-որ պահի անվտանգությունը պարզապես ժամանակի վատնում է դառնում։ Եթե ցանկանում եք ապահով լինել, վեր մի կացեք անկողնուց։ Մի՛ նստեք մեքենա։ ոչինչ մի՛ արեք»[19]։

Logitech F710 անլար խաղի վերահսկիչ, որի փոփոխված տարբերակը օգտագործվել է «Տիտանը» կառավարելու համար

OceanGate-ը պնդում էր, որ «Տիտանը» կառավարվող միակ բաթիսկաֆն էր, որն օգտագործում էր «առողջության մոնիտորինգի իրական ժամանակի ինտեգրված համակարգ»։ Արտոնագրված համակարգը օգտագործում էր ակուստիկ սենսորներ և տենզոմետր՝ կորպուսի սեղման ազդեցությունը վերլուծելու համար, երբ նավն ավելի խորն է սուզվում օվկիանոսում և իրական ժամանակում վերահսկում դրա ամրությունըը։ Ենթադրվում էր, որ այս հատկանիշը պետք է նախազգուշացներ խնդիրների մասին և բավական ժամանակ տրամադրեր վայրէջքը ընդհատելու և ջրի մակերես վերադառնալու համար[20]։

2018 թվականին OceanGate-ի ծովային գործողությունների գծով տնօրեն Դեյվիդ Լոքրիջը զեկույց է գրել, որում մտահոգություններ է արձանագրել «Տիտանի» անվտանգության վերաբերյալ։ Դատական փաստաթղթերում Լոքրիջը նշել է, որ նա հորդորել է ընկերությանը գնահատել և հավաստագրել «Տիտանը», սակայն OceanGate-ը հրաժարվել է դա անել՝ պատճառաբանելով, որ չի ցանկանում վճարել[21]։ Նա նաև ասել է, որ առջևի կիսագնդի լուսանցույցը հավաստագրված է միայն 1300 մ խորության վրա աշխատելու համար, ինչը «Տիտանիկի» մոտ իջնելու համար պահանջվող խորության միայն մեկ երրորդն է։ Լոքրիջը նաև մտահոգվել է, որ OceanGate-ը չի անցկացնելու բաթիսկաֆի կորպուսի ոչ կործանարար փորձարկումներ նախքան կառավարվող սուզումները, և պնդել է, որ իրեն «բազմիցս ասել են, որ շերտազատման, ծակոտկենության և կորպուսում դատարկ խոռոչներ հայտնաբերելու համար արատացուցում չի կարող կատարվել կորպուսի հաստության պատճառով»[22][23][24]։

OceanGate-ը հայտարարել է, որ Լոքրիջը, ով ճարտարագետ չի եղել, հրաժարվել է ընդունել OceanGate-ի ճարտարագիտական թիմի հաստատած անվտանգության զեկույցը, և որ ընկերության սեփական գնահատականը «Տիտանի» կորպուսի վերաբերյալ ավելի խիստ է, քան Լոքրիջի անհրաժեշտ համարած ցանկացած երրորդ կողմի գնահատումը[21]։ OceanGate-ը դատի է տվել Լոքրիջին գաղտնիության պայմանագրի ենթադրյալ խախտման և կեղծ հայտարարությունների համար։ Լոքրիջը հակընդդեմ հայց է ներկայացրել՝ պնդելով, որ իրեն անարդարացիորեն հեռացրել են որպես իրազեկող՝ «Տիտանի» անվտանգ շահագործման հարցը բարձրացնելու համար։ Մի քանի ամիս անց կողմերը համաձայնության են եկել[25][26]։

Ավելի ուշ՝ 2018 թվականին , Ծովային տեխնոլոգիաների միությունը նամակ է ուղարկել Ռաշին՝ հայտնելով «միաձայն մտահոգություն «Տիտանի» նախագծման և «դեպի «Տիտանիկ» ծրագրված արշավի վերաբերյալ»՝ նշելով, որ «ներկայիս փորձարարական մոտեցումը կարող է հանգեցնել բացասական հետևանքների՝ չնչին դեպքից մինչև աղետ, որը լուրջ հետևանքներ կունենա ոլորտի համար»[27]։ Նամակը ստորագրողներից մեկը ավելի ուշ պատմել է The New York Times-ին, որ Ռաշը զանգահարել է իրեն նամակը կարդալուց հետո և ասել, որ կարծում է, որ ոլորտի չափանիշները խեղդում են նորարարությունը[21]։

Ջեյմս Քեմերոնն ասել է, որ անմիջապես հասկացել է բաթիսկաֆի անհետացման պատճառը։ Նա նաև նշել է, որ ածխածնային մանրաթելի ընտրությունը որպես սարքի կրող շրջանակ «հիմնարար սխալ» էր. նյութը, որը լավ է աշխատում այլ բեռնվածքների տակ, շատ վատ է աշխատում սեղման մեջ[28]։

Անհետացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տիտանիկի ցռուկը, որից 488 մետր հեռավորության վրա հայտնաբերվել են բաթիսկաֆի բեկորները.

«Տիտան» բաթիսկաֆը անհետացել է 2023 թվականի հունիսի 18-ին, կիրակի օրը խորտակված «Տիտանիկ» նավի մոտ սուզվելու ժամանակ։ Նավը ժամանել է Տիտանիկի խորտակման վայր կիրակի վաղ առավոտյան «Polar Prince» նավով և սկսել է սուզվել տեղական ժամանակով մոտավորապես ժամը 4-ին։ Տիտանի հետ շփումը կորել է մոտավորապես 1 ժամ 45 րոպե անց։ «Տիտանիկ»-ի հարևանությամբ «Տիտանի» նախորդ սուզումների ժամանակ հաղորդակցությունը ուղեկցող նավի հետ ևս մի քանի ժամով ընդհատվել է։ 2021 թվականից սկսած OceanGate-ը «Տիտանիկի» մոտ 60 առևտրային այցելուի և 15-20 գիտնականի է իջեցրել։ Սովորաբար «Տիտանից» մոտ 3 ժամ պահանջվում «Տիտանիկի» մոտ իջնելու համար, որը գտնվում է մոտ 3800 մետր խորության վրա։ Առաքելությունը՝ սուզում, հետախուզություն, վերելք սովորաբար տևում է ութ ժամ[29][30]։

«Տիտանով» սուզում են կատարել հինգ մարդ, այդ թվում՝ երեք զբոսաշրջիկներ, որոնց ընկերությունը անվանում է «առաքելության մասնագետներ», ովքեր 250.000-ական ԱՄՆ դոլար են վճարել արշավախմբի համար։ Որոնողական գործողությանը, որը համակարգվել է Բոստոնից, ներգրավվել է կանադական առափնյա պահպանության նավ և ռազմական ինքնաթիռ։ Բացի այդ, մի քանի կառավարություններ և ընկերություններ հայտարարել են որոնողական աշխատանքներին աջակցելու մասին։ Փորձագետների կարծիքով՝ «Տիտանը» 96 ժամի թթվածնի պաշար է ունեցել, որը պետք է բավարար լիներ մինչև հունիսի 22-ի առավոտ[31]։

Հունիսի 22-ին հայտնի է դարձել, որ ԱՄՆ ռազմածովային նավատորմի գաղտնի ձայնային հայտնաբերման համակարգի հիդրոֆոնները բաթիսկաֆի հետ կապը կորցնելուց որոշ ժամանակ անց արձանագրել են «Տիտանի» պայթյունի ձայնը[32]։

Ուղևորներ և անձնակազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Բևեռային արքայազն» նավը, որը «Տիտանը» և արշավախմբին հասցրել է սուզվելու վայր։
  • Պակիստան Միացյալ Թագավորություն Շահզադա Դավութ, բրիտանացի-պակիստանցի գործարար, «Dawood Hercules» կորպորացիայի ղեկավար, SETI Institute-ի հոգաբարձու և Prince's Trust[en]-ի խորհրդատվական խորհրդի անդամ (բարեգործական հիմնադրամ, որը հիմնադրվել է Չարլզ III-ի կողմից)[33]։ Մանկուց դիտելով «Տիտանիկի խորտակումը» գեղարվեստական ֆիլմը, հիացած է եղել այդ նավով և նրա կործանման պատմությունով։
  • Պակիստան Միացյալ Թագավորություն Սուլման Դաուդ, Շահզադա Դաուդի 19-ամյա որդին, Ստրաթքլայդի համալսարանի ուսանող[34]։ Ըստ Շահզադ Դաուդի քրոջ՝ նա սարսափած էր գալիք ճամփորդությունից և ասել է, որ պատրաստ չէ դրան, այնուամենայնիվ, նա համաձայնվել է սուզվել՝ հայրերի օրվա նախօրեին հորը հաճոյանալու համար[35]։
  • Ֆրանսիա Պոլ-Անրի Նարժոլե, ֆրանսիական նավատորմի նախկին հրամանատար, ջրասուզակ, սուզվող սարքի վարող, ծովի հետազոտման և շահագործման ֆրանսիական ինստիտուտի (IFREMER) անդամ ), ստորջրյա E/M Group և RMS Titanic, Inc. հետազոտությունների տնօրեն, որին պատկանում էին «Տիտանիկի» բեկորների փրկության իրավունքները։ Ըստ The Guardian-ի,Նարժոլեն ղեկավարել է մի քանի արշավախմբեր դեպի խորտակված «Տիտանիկ», ղեկավարել է հազարավոր արտեֆակտների վերականգնում և համարվում է «Տիտանիկի» ուսումնասիրության առաջատար հեղինակություն։
  • Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ, Ռաշ Ստոկթոն, սուզվող սարքի վարող, OceanGate Inc ընկերության հիմնադիր, ով անձամբ նախագծել է «Տիտան» բաթիսկաֆը։ Ստոքթոն Ռաշի կինը՝ Վենդի Վեյլը, Այսիդորա և ԻդաՇտրաուսների ծոռնուհին էր, ովքեր մահացել էին Տիտանիկի խորտակման ժամանակ[36]։
  • Միացյալ Թագավորություն Համիշ Հարդինգ, բրիտանացի գործարար, օդաչու և տիեզերական զբոսաշրջիկ, սահմանել է մի քանի համաշխարհային ռեկորդներ որպես ճանապարհորդ։ Աշխարհում երրորդ մարդն էր Քեթրին Սալիվանից և Լարի Քոննորից հետո, ով գտնվել է և՛ տիեզերքում, և՛ Մարիանյան իջվածքի հատակին։

Որոնողափրկարարական գործողություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հունիսի 19[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2023 թվականի հունիսի 19-ին Բոստոնում տեղակայված ԱՄՆ առափնյա պահպանության անձնակազմերը սկսել են որոնել Մասաչուսեթսի Քեյփ Քոդի ափից 900 ծովային մղոն հեռու[37]։ Հալիֆաքսի համատեղ փրկարարական համակարգման կենտրոնը հայտնել է, որ որոնողական աշխատանքներին մասնակցել է Կանադայի թագավորական ռազմաօդային ուժերի Lockheed CP-140 Aurora ինքնաթիռը[38]։

Առափնյա պահպանությունը հայտնել է, որ որոնողափրկարարական գործողությունը դժվար է եղել տեղանքի հեռավորության պատճառով, սակայն կոնտրադմիրալ Ջոն Մոգերը հայտարարել է, որ առափնյա պահպանությունը «օգտագործում է բոլոր հասանելի միջոցները»[10]։ Բացի տեղանքի անմատչելիությունից, բոլոր որոնողափրկարարական աշխատանքների վրա ազդում են «եղանակային պայմանները, գիշերը լույսի բացակայությունը, ծովի պայմանները և ջրի ջերմաստիճանը»։ Թեև շատ բաթիսկաֆներ ունեն պինգերներ՝ ակուստիկ սարքեր, որոնք ձայներ են արձակում, և որոնց միջոցով նրանց կարող են հայտնաբերել ստորջրյա փրկարարները», բայց հայտնի չէ, թե արդյոք «Տիտանն» ունե՞ր այդպիսի սարք[31]։

Որոնողական աշխատանքներն իրականացվել են երկու ուղղությամբ՝ ջրի մակերեսին որոնողական և ստորջրյա սոնարային։ Դրա համար օգտագործվել է երեք C-130 Hercules ինքնաթիռ, երկուսը՝ ԱՄՆ-ից և մեկը՝ Կանադայից, չորս P-8 ինքնաթիռ Կանադայից և սոնարային լողաններ[31][39][40]։

Հունիսի 20[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2023 թվականի հունիսի 20-ին ժամանել է «Deep Energy» խողովակաշար տեղադրող նավը երկու հեռակառավարվող ստորջրյա սարքերով և տվյալ տարածքի ծովի հատակի խորություններին համապատասխանող այլ սարքավորումներով[41]։ Առավոտյան ժամը 10:15-ի դրությամբ ԱՄՆ առափնյա պահպանությունը խուզարկել է 10000 քառակուսի մղոն[42]։ Նույն օրը ավելի ուշ ԱՄՆ նավատորմը հայտարարել է, որ ուղարկում է փորձագետներ և մեծ և ծանր առարկաներ բարձրացնելու համար նախատեսված Flyaway Deep Ocean Salvage System (FADOSS) համակարգը։ Ակնկալվում էր, որ աջակցությունը կհասնի երեքշաբթի երեկոյան։ Օդային ազգային գվարդիայի C-130 ինքնաթիռը նույնպես միացել է որոնողափրկարարական գործողությանը, ևս երկու ինքնաթիռ նախատեսված է ժամանել մինչև օրվա վերջ[43]։

ԱՄՆ առափնյա պահպանությունը հայտնել է, որ լրացուցիչ նավեր են ուղարկվում որոնմանը օգնելու համար, և «Գլեյս Բեյ» նավը, որն ունի բժշկական անձնակազմ և շարժական դեկոմպրեսիոն խցիկ[44]։

Համաձայն ԱՄՆ կառավարության ներքին հաղորդագրության՝ բաթիսկաֆը որոնելիս կանադական CP-140 նավի սոնարն ընդունել է թակոցի ձայն։ ԱՄՆ առափնյա պահպանությունը պաշտոնապես ընդունել է այս ձայնի առկայությունը հաջորդ վաղ առավոտյան, սակայն ասել է, որ դրա աղբյուրի որոնումները դեռ արդյունք չեն տվել[45]։ Կանադական CP-140 Aurora ինքնաթիռը նախկինում նկատել էր մակերեսի վրա լողացող «սպիտակ ուղղանկյուն առարկա»։ Օբյեկտը որոնելու և բացահայտելու համար ուղարկված նավը վերահղվել է աղմուկի աղբյուրը որոնելու համար[46]։

ԱՄՆ առափնյա պահպանության C-130 ինքնաթիռը «Տիտանը» որոնելիս թռչում է ֆրանսիական L'Atalante հետազոտական նավի վրայով:

Հունիսի 21[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չնայած «Տիտանի» թթվածնի քանակի վերաբերյալ աճող մտահոգություններին, ԱՄՆ-ի առափնյա պահպանությունն ասել է, որ իրենք «100%-ով» շարունակում են որոնողափրկարարական , այլ ոչ թե բեկորների դուրս բերման գործողություն[47]։ Մոտավորապես ժամը 15:00-ի դրությամբ, հինգ օդային և ջրային տրանսպորտային միջոցներ ակտիվորեն որոնում էին «Տիտանը», ևս հինգը ակնկալվում է ժամանել առաջիկա 24-ից 48 ժամվա ընթացքում։ Այն ժամանակ ներգրավված որոնողափրկարարական միջոցները ներառում էին երկու սուզվող սարք, մեկ CP-140 Aurora և մեկ C-130 ինքնաթիռներ[48]։

ԱՄՆ ռազմածովային նավատորմի Flyaway Deep Ocean Salvage System (FADOSS) ծովի խորքից մեծ և ծանր առարկաներ բարձրացնող համակարգը ժամանել է Սենտ Ջոնս, թեև չկար նավ, որոնք համակարգը հասցնեին վթարի վայր[49]։ Պաշտոնյաները հաշվարկել են, որ FADOSS համակարգը փոխադրող նավի տախտակամածին զոդելու համար կպահանջվի մոտ 24 ժամ, նախքան այն կարող է գնալ որոնողափրկարարական գործողության[50]։

Հունիսի 21-ի երեկոյան ԱՄՆ առափնյա պահպանությունը հայտարարեԼ, որ որոշ ձրկարարական միջոցներ դեռևս օգնության ճանապարհին են[51]։

Հունիսի 22[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2022 թվականի ամռանը բրիտանական Magellan Ltd. ընկերությունը իրականացրել է ընդարձակ ստորջրյա հետազոտություն՝ ստեղծելու «Տիտանիկի» խորտակման առավել մանրամասն 3D սկանավորումը, որը թողարկվել է 2023 թվականի մայիսի 17-ին[52]։ Հունիսի 19-ին Մագելանի հետ կապ են հաստատել OceanGate-ի ներկայացուցիչները և խնդրել են մոբիլիզացվել որքան հնարավոր է շուտ։ Հունիսի 22-ին Մագելանի հետազոտական սուզանավերից մեկը՝ Ջուլիետը, բեռնվել է C-17 Globemaster տրանսպորտային ինքնաթիռի վրա Ջերսիում, և ակնկալվում էր, որ նա որոնման տարածք կհասնի 48 ժամից։ Մեկնումը հետաձգվել է մի քանի օրով՝ «թույլտվությունների հետ կապված խնդիրների պատճառով»[53]։

Հայտնաբերվել են «Տիտան» բաթիսկաֆի բեկորները. OceanGate-ը հայտարարել է, որ նավի բոլոր հինգ մարդիկ մահացել են։ Ըստ հետազոտողների՝ բաթիսկաֆը ենթարկվել է «աղետալի պայթյունի» և ջրի ճնշման տակ ճզմվել՝ ակնթարթորեն սպանելով նավում գտնվող բոլոր մարդկանց[5]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 OceanGate says it believes passengers on missing sub "have sadly been lost" — 2023.
  2. ↑ Jr B. D. All five people on missing Titan sub are dead - Coast Guard - BBC News — 2023.
  3. ↑ «Watch Coast Guard press conference live: Officials give updates on missing Titanic sub». USA TODAY.
  4. ↑ «Найдены обломки пропавшего батискафа «Титан»». НТВ.
  5. ↑ 5,0 5,1 «Five men aboard missing Titan sub dead after 'catastrophic implosion'». Sky News.
  6. ↑ Amos, Jonathan. «Titanic sub live updates: Crew of Titan sub believed to be dead, says vessel operator». BBC News (բրիտանական անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 22-ին.
  7. ↑ Patil, Anushka (2023 թ․ հունիսի 22). «The debris found today was "consistent with catastrophic loss of the pressure chamber" in the submersible, Mauger said». The New York Times. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 22-ին.
  8. ↑ «Titan Sub Suffered Catastrophic Implosion Likely On Sunday [Update]». Jalopnik (անգլերեն). 2023 թ․ հունիսի 22. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 23-ին.
  9. ↑ «Titan Submersible». OceanGate. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ հունիսի 19-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 19-ին.
  10. ↑ 10,0 10,1 Enokido-Lineham, Olive (2023 թ․ հունիսի 19). «UK billionaire Hamish Harding on board missing Titanic submersible, family confirms». Sky News. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 19-ին.
  11. ↑ Hickey, Hannah (2013 թ․ հոկտեմբերի 8). «UW, local company building innovative deep-sea manned submarine». UW News. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 20-ին.
  12. ↑ «Submersible used to take tourists to see Titanic wreck goes missing in Atlantic Ocean». Sky News (անգլերեն). 2023 թ․ հունիսի 19. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ հունիսի 19-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 19-ին.
  13. ↑ «What we know about the passengers on board missing Titanic submersible». Sky News (անգլերեն). 2023 թ․ հունիսի 19. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ հունիսի 19-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 20-ին.
  14. ↑ Porter, Tom (2023 թ․ հունիսի 21). «The missing Titanic sub fell outside safety rules by operating in international waters beyond the law, experts say». Insider.
  15. ↑ Pogue, David (2022 թ․ նոյեմբերի 27). «Titanic: Visiting the most famous shipwreck in the world». CBS Sunday Morning. CBS News. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 20-ին.
  16. ↑ Baker, Sinéad. «Former passenger on Titan submersible says you have to sign a waiver that mentions death 3 times on the first page: 'So it's never far from your mind'». Insider (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 20-ին.
  17. ↑ Perrottet, Tony (2019 թ․ հունիս). «A Deep Dive Into the Plans to Take Tourists to the 'Titanic'». Smithsonian (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 30-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 20-ին.
  18. ↑ «H.R.1159 – Passenger Vessel Safety Act of 1993». United States Congress. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ հունվարի 6-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 21-ին.
  19. ↑ David Pogue. «Back to Titanic Part 1». Unsung Science (Podcast). CBS News. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ հունիսի 21-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 21-ին.
  20. ↑ Broad, William J. (2023 թ․ հունիսի 22). «The director and deep-sea explorer James Cameron points to flaws in the Titan submersible's design». The New York Times.
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 Bogel-Burroughs, Nicholas; Gross, Jenny; Betts, Anna (2023 թ․ հունիսի 20). «OceanGate Was Warned of Potential for 'Catastrophic' Problems With Titanic Mission». The New York Times (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունիսի 21-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 21-ին.
  22. ↑ Strauss, Daniel; Varkiani, Adrienne Mahsa; Aronoff, Kate; Otten, Tori; Shephard, Alex; Otten, Tori; Otten, Tori; Otten, Tori; Shephard, Alex (2022 թ․ նոյեմբերի 1). «Missing Titanic Sub Once Faced Massive Lawsuit Over Depths It Could Safely Travel To». Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 20-ին. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  23. ↑ Harris, Mark (2023 թ․ հունիսի 20). «A whistleblower raised safety concerns about OceanGate's submersible in 2018. Then he was fired». TechCrunch (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ հունիսի 21-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 21-ին.
  24. ↑ «Answer to Complaint – #7 in OceanGate Inc v. Lochridge (W.D. Wash., 2:18-cv-01083) – CourtListener.com». CourtListener (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 21-ին.
  25. ↑ «Complaint – #1, Att. #1 in OceanGate Inc v. Lochridge (W.D. Wash., 2:18-cv-01083) – CourtListener.com». CourtListener (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 21-ին.
  26. ↑ «Order Dismissing Case – #14 in OceanGate Inc v. Lochridge (W.D. Wash., 2:18-cv-01083) – CourtListener.com». CourtListener (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 21-ին.
  27. ↑ «Letter to OceanGate» (PDF). Marine Technology Society. 2018 թ․ մարտի 27. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2023 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 20-ին.
  28. ↑ James Cameron on 'fundamental flaw' in Titan submersible design
  29. ↑ Regan, Helen; Yeung, Jessie; Renton, Adam; Said-Moorhouse, Lauren; Upright, Ed (2023 թ․ հունիսի 20). «The Titanic wreckage lies around 12,500 feet below sea level. Here's a look at the path to see it». CNN (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 20-ին.
  30. ↑ Finley, Ben; Ramer, Holly (2023 թ․ հունիսի 19). «A search is underway for missing submarine that takes people to see Titanic». Associated Press. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունիսի 19-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 19-ին.
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 Gross, Jenny; Bubola, Emma; Jiménez, Jesus (2023 թ․ հունիսի 19). «Missing Submersible: Vessel Disappears During Dive to the Titanic Wreck Site». The New York Times (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0362-4331. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 20-ին.
  32. ↑ «Secret US Navy underwater microphones detected Titan sub implosion». The Independent (անգլերեն). 2023 թ․ հունիսի 22. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 22-ին.
  33. ↑ «Rescue teams race to find five people missing on Titanic sub». BBC News. 2023 թ․ հունիսի 20. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունիսի 19-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 20-ին.
  34. ↑ Murphy, Jessica (2023 թ․ հունիսի 19). «What we know about the search for the Oceangate submersible». BBC News (բրիտանական անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունիսի 19-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 20-ին.
  35. ↑ Arkinitanic-submersible-shahwood-suleman-family-tragedy-rcna90678 Daniel Arkin. 19-year-old Titan passenger was ‘terrified’ before trip, his aunt says // NBC News, 22 июня, 2023
  36. ↑ Patil, Anushka (2023 թ․ հունիսի 21). «Submersible Pilot's Spouse Is Descended From a Famous Titanic Couple». The New York Times.
  37. ↑ @USCGNortheast (June 19, 2023). «A @USCG C-130 crew is searching for an overdue Canadian research submarine approximately 900 miles off #CapeCod» (Թվիթ) (ամերիկյան անգլերեն). Boston. Վերցված է 19 June 2023-ին – via Թվիթթեր.
  38. ↑ Halifax JRCC CCCOS [@hfxjrcc] (June 19, 2023). «JRCC Halifax has tasked one Royal Canadian Air Force Aurora aircraft out of 14 Wing Greenwood in Nova Scotia for aerial search, and Canadian Coast Guard Vessel Kopit Hopson 1752 will also be assisting MRCC Boston with a surface search for the submersible» (Թվիթ). Վերցված է 19 June 2023-ին – via Թվիթթեր.
  39. ↑ Helmore, Edward; Cecco, Leyland (2023 թ․ հունիսի 20). «Titanic tourist submarine: desperate search for craft missing with five onboard». The Guardian (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0261-3077. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունիսի 19-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 20-ին.
  40. ↑ Andrew-Gee, Eric; Cook, Dustin (2023 թ․ հունիսի 19). «Missing Titanic submersible prompts search operation off the coast of Newfoundland». The Globe and Mail (կանադական անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 20-ին.
  41. ↑ Cooke, Ryan (2023 թ․ հունիսի 20). «U.S. coast guard says OceanGate leading underwater search for missing submersible». CBC News. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 20-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  42. ↑ United States Coast Guard [@USCGNortheast] (June 20, 2023). «#Update A Canadian Aircraft P3 Aurora has arrived on scene to conduct sonar searches. The R/V Polar Prince and R/V Deep Energy are continuing their surface searches. Total search area completed as of this morning is 10,000 SQ miles. #Titanic» (Թվիթ). Վերցված է 20 June 2023-ին – via Թվիթթեր.
  43. ↑ Liebermann, Oren; Britzky, Haley (2023 թ․ հունիսի 20). «US military moving military and commercial assets to help submersible search efforts». CNN. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 20-ին.
  44. ↑ «Unified Command established for missing submersible from Polar Prince». United States Coast Guard News (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 21-ին.(չաշխատող հղում)
  45. ↑ Salahieh, Nouran; Levenson, Eric; Alvarez, Priscilla; Sanchez, Ray (2023 թ․ հունիսի 20). «Banging sounds heard during Titan search, according to internal US government memo». CNN (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ հունիսի 21-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 21-ին.
  46. ↑ «Banging sounds heard during Titan search, according to internal US government memo». CNN. 2023 թ․ հունիսի 21. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունիսի 21-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 21-ին.
  47. ↑ «Coast Guard says operation to find missing submersible is "100%" still a search and rescue mission». CNN (անգլերեն). 2023 թ․ հունիսի 21. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 21-ին.
  48. ↑ «Here's the team that is assisting in the search efforts for the missing sub». CNN (անգլերեն). 2023 թ․ հունիսի 21. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 21-ին.
  49. ↑ Britzky, Haley; Liebermann, Oren (2023 թ․ հունիսի 20). «US Navy sending experts and deep ocean salvage system to aid in submersible search». CNN (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 20-ին.
  50. ↑ «Navy salvage system is in St. John's and preparing for mobilization, Navy official says». CNN (անգլերեն). 2023 թ․ հունիսի 21. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 21-ին.
  51. ↑ «US Coast Guard provides new search pattern graphic». CNN (անգլերեն). 2023 թ․ հունիսի 21. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 22-ին.
  52. ↑ «Titanic: First ever full-sized scans reveal wreck as never seen before». BBC News (բրիտանական անգլերեն). 2023 թ․ մայիսի 17. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 22-ին.
  53. ↑ «Titanic sub live updates: Search for missing submersible enters decisive phase». BBC News (բրիտանական անգլերեն). 2023 թ․ հունիսի 22. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 22-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=«Տիտան»_բաթիսկաֆի_վթար&oldid=9807153» էջից