Փոլ Սորոս
| Փոլ Սորոս | |
|---|---|
| Ծնվել է | հունիսի 5, 1926[1] |
| Ծննդավայր | Բուդապեշտ, Հունգարիայի թագավորություն |
| Մահացել է | հունիսի 15, 2013[2][3] (87 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[3] |
| Քաղաքացիություն |  ԱՄՆ |
| Կրթություն | Նյու Յորքի համալսարանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտ |
| Մասնագիտություն | նորարար, ֆինանսիստ և գյուտարար |
| Ամուսին | Daisy Soros? |
| Ծնողներ | հայր՝ Թիվադար Սորոս[4], մայր՝ Էլիզաբեթ Սորոս |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
| Երեխաներ | Peter Soros?[4] |
Փոլ Սորոս (հունիսի 5, 1926[1], Բուդապեշտ, Հունգարիայի թագավորություն - հունիսի 15, 2013[2][3], Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[3]), հունգարական ծագումով ամերիկացի մեխանիկ-ճարտարագետ, գյուտարար, գործարար և բարերար։ Սորոսը հիմնել է Սորոս ընկերությունը, որը նախագծում և զարգացնում է զանգվածային բեռնափոխադրման և նավահանգստային սարքավորումներ[6][7]։ Ներկայումս, Սորոսի ընկերությունը, գործում է աշխարհի իննսունմեկ երկրներում՝ 2013թ դրությամբ[6]։ Փոլ Սորոսին հաճախ անվանում են «անտեսանելի Սորոս»[7], գործարար և ֆինանսիստ՝ Ջորջ Սորոսի ավագ եղբայրն էր[6]։
Վաղ մանկություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սորոսը ծնվել է 1926 թվականի հունիսի 5-ին Հունգարիայի Բուդապեշտ քաղաքում ՝ իրավաբան և գրող Տիվադար Շվարցի և գործվածքների խանութի սեփականատիրոջ դուստր Էրժեբեթ Շուցի ընտանիքում[7]։ Նրա հայրը գերեվարվել է ռուսների կողմից Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ և պահվել Սիբիրի ռազմագերիների ճամբարում։ Սորոսը նաև էսպերանտո, արհեստական լեզվի կրող էր[7]։
Տիվադար Սորոսը ընտանիքի ազգանունը Շվարցից Սորոս է փոխել 1936 թվականին ՝ Եվրոպայում հակասեմիտիզմից եւ նացիզմի տարածումից խուսափելու համար[6][7]։ Տիվադար Սորոսը կեղծել է փաստաթղթերը՝ ընտանիքին տալով կեղծանուններ, քանի որ գերմանացիները 1944 թվականին գրավել են Հունգարիան[7]։ Մոտ մեկ տարի ընտանիքը փախավ ապահով տներ, մինչև խորհրդային ուժերը ներխուժեցին երկիր[8]։ Այնուամենայնիվ, Սովետական ուժերը սխալմամբ կարծում էին, որ Փոլ Սորոսը հետախուզվող սպա է, և նրան ձերբակալեցին[8]։ Նրան այլ բանտարկյալների հետ ուղարկեցին արևելք ՝ Խորհրդային Միություն։ Նրան հաջողվել է փախչել բանտարկյալների երթից ՝ սուզվելով կամրջի վրայով և թաքնվելով լքված ֆերմայում[7]։ Այնուհետև նա ոտքով վերադարձավ Բուդապեշտ[7]։
Կարիերա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Փոլ Սորոսը վերապրեց պատերազմը և 1948 թվականին արտագաղթեց Միացյալ Նահանգներ[6]։ Նա Մանհեթեն է ժամանել այն բանից հետո, երբ փախել է կոմունիստների վերահսկողության տակ գտնվող Հունգարիայից, Հունգարիայի օլիմպիական դահուկավազքի թիմի հետ Շվեյցարիայում կատարած ուղևորության ժամանակ[8]։
Կարիերա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սորոսը Նյու Յորք է ժամանել շատ քիչ գումարով[8]։ Նա ընդունվել է Բրուքլինի քոլեջ և պոլիտեխնիկական ինստիտուտ, որտեղ ստացել է մագիստրոսի կոչում, քանի որ չէր կարող իրեն թույլ տալ ավելի թանկ համալսարաններ[8]։ Որպես ուսանող նա բնակվում էր Պրոսպեկտ պարկի մոտակայքում գտնվող էժան բնակարանում, բայց դժվարանում էր վճարել վարձավճարը և սնունդը[8]։
Սորոսը հիմնել է Սորոս ընկերությունը, որը նախագծում և զարգացնում է զանգվածային բեռնափոխադրման և նավահանգստային սարքավորումներ[6]։ Բրազիլիայի բազմազգ Շնաձուկ կորպորացիան օգտագործել է Սորոսի ընկերության կողմից ստեղծված նմուշները՝ Բրազիլիայում երկաթի հանքաքարի արդյունահանումը քառապատկելու և երկաթի հանքաքարի աշխարհում Ամենամեծ կորպորատիվ արտադրողը դառնալու համար[7]։ Ներկայումս Սորոս ընկերությունը գործում է աշխարհի 91 երկրներում[9]։
Մարդասիրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Փոլ Սորոսը և նրա կինը ՝ Դեյզի Սորոսը, հիմնել են Փոլ և Դեյզի Սորոս կրթաթոշակներ նոր ամերիկացիների համար հիմնադրամը, որը ֆինանսավորում է ներգաղթյալների և ներգաղթյալների երեխաների բարձրագույն կրթությունը[6]։ Ամեն տարի երեսուն ուսանող ստանում է մինչև 90,000 ԱՄՆ դոլարի կրթաթոշակ ՝ երկամյա ասպիրանտուրայի, ինչպես նաև կեցության և այլ ծախսերը հոգալու համար[8]։ Կրթաթոշակառուները կարող են ուսումնասիրել ցանկացած առարկա, ինչպես ցանկացած ամերիկյան համալսարանում[8]:Կրթաթոշակ ստանալու համար ուսանողները պետք է դրսևորեն եզակի «գաղափար կամ տաղանդ», երկարաժամկետ ջանքերի շնորհիվ ինչ-որ կոնկրետ բան իրականացնեն և ներգրավված լինեն կառավարության կամ այլ կազմակերպության հետ, որը նվիրված է ԱՄՆ Իրավունքների օրինագծի իդեալներին[8]։
Փոլ և Դեյզի Սորոսը հիմնել են Փոլ և Դեյզի Սորոսի կրթաթոշակը 1998 թվականին ՝ հավաքելով 50 միլիոն դոլար[8]։ Մինչև 2010 թվականը նրանք ավելի քան 30 միլիոն դոլար են հատկացրել գրեթե 400 ուսանողներ[8]։ 2010 թվականին նրանք լրացուցիչ 25 միլիոն դոլար են հատկացրել այս կրթաթոշակի համաՐ[8]։ Փոլ Սորոսը կրթաթոշակի նախագահն էր, իսկ նրա որդին ՝ Ջեֆրի Սորոսը, նախագահ դարձավ 2010 թվականին[8]։
Անձնական կյանք
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Փոլ Սորոսը և Դեյզի Շլենգերը ծանոթացել են 1950 թվականին Նյու Յորքում, երբ երկուսն էլ քոլեջի ուսանողներ էին և ապրում էին Միջազգային տուն հյուրանոցում։ Նրանք սկսել են հանդիպել և ամուսնացել 1951 թվականին։ Նրանք ունեցան չորս երեխա ՝ Փիթերը, Սթիվեն Փոլը, Լինդան և Ջեֆրին։ Եվ Փիթերը, և Ջեֆրին Փոլ և Դեյզի Սորոսի կրթաթոշակային ծրագրի խորհրդի կազմում են, Ջեֆրին նրա նախագահն է։ Սթիվեն Փոլը և Լինդան մահացել են վաղ մանկության դժբախտ պատահարներից։
Սորոսը մահացել է Մանհեթենի Վերին Իսթ Սայդում գտնվող Հինգերորդ պողոտայի իր տանը 2013 թվականի հունիսի 15-ին, 87 տարեկան հասակում[6][7]։ Իր հետագա կյանքի ընթացքում նա տառապել է Պարկինսոնի հիվանդությամբ, շաքարախտով, ծնոտի քաղցկեղով և լեզվի քաղցկեղով[8]։ Սորոսին մնաց նրա կինը ՝ Դեյզի Սորոսը (ծնված Շլենգեր), որը, ինչպես իր ամուսինը, հունգարացի հրեա ներգաղթյալ էր[10][11]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 https://webb-site.com/dbpub/natperson.asp?p=13289215
- ↑ 2,0 2,1 2,2 https://www.wsj.com/articles/SB10001424127887324688404578547952543960478
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 https://www.nytimes.com/2013/06/16/business/paul-soros-shipping-innovator-dies-at-87.html?pagewanted=all&_r=0
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Lundy D. R. The Peerage
- ↑ https://www.asme.org/about-asme/honors-awards/achievement-awards/henry-laurence-gantt-medal
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 «Paul Soros, Innovator in Shipping Design, Dies». Wall Street Journal. Associated Press. 2013 թ․ հունիսի 15. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 10-ին.
- ↑ 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 Hershey Jr., Robert D. (2013 թ․ հունիսի 15). «Paul Soros, Shipping Innovator, Dies at 87». New York Times. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 10-ին.
- ↑ 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 8,11 8,12 8,13 Strasburg, Jenny (2010 թ․ հունիսի 30). «Endowment Gets $25 Million Boost». Wall Street Journal. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 10-ին.
- ↑ «Shipping magnate Paul Soros dies in NYC at 87». usatoday.com. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
- ↑ Burgenland: "Daisy Soros: Rückkehr nach 76 Jahren" retrieved July 10, 2013
- ↑ "Visionary Engineer Master Pom Builder Philanthropist: Paul Soros" Արխիվացված 2016-02-08 Wayback Machine retrieved July 10, 2013