Վասիլ Իվանով Կինչև
| Վասիլ Իվանով Կինչև բուլղար․՝ Васил Иванов Кънчов | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հուլիսի 26, 1862 |
| Ծննդավայր | Վրացա, Բուլղարիա |
| Մահացել է | փետրվարի 6, 1902 (39 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Սոֆիա, Բուլղարիա |
| Գերեզման | Սոֆիայի կենտրոնական գերեզմանատուն |
| Քաղաքացիություն |  Բուլղարիա |
| Մայրենի լեզու | բուլղարերեն |
| Երկեր | Macedonia. Ethnography and Statistics? |
| Մասնագիտություն | պատմաբան, քաղաքական գործիչ, դպրոցի ուսուցիչ և աշխարհագրագետ |
| Աշխատավայր | Բուլղարական արական գիմնազիա (Սալոնիկ) |
| Ամուսին | Hristina Kanchova? |
| Զբաղեցրած պաշտոններ | Minister of Education and Science?, Բուլղարիայի Ազգային ժողովի անդամ և Բուլղարիայի Ազգային ժողովի անդամ |
| Պարգևներ և մրցանակներ |  |
| Անդամություն | Բուլղարիայի գիտությունների ակադեմիա |
 Vasil Kanchov Վիքիպահեստում | |
Վասիլ Իվանով Կինչև (բուլղար․՝ Васил Иванов Кънчов, հուլիսի 26, 1862, Վրացա, Բուլղարիա - փետրվարի 6, 1902, Սոֆիա, Բուլղարիա), բուլղարացի աշխարհագրագետ, ուսուցիչ և քաղաքական գործիչ։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վասիլ Կինչևը ծնվել է Վրացա քաղաքում, կոոպերատորի ընտանիքում։ Իր հայրենի քաղաքում քառամյա դպրոցն ավարտելուց հետո, 1880 թվականին նա ստացել է համայնքային կրթաթոշակ՝ Լոմսկի գիմնազիայում սովորելու համար։ 1884 թվականին գերազանցությամբ ավարտել է ավագ դպրոցը և նշանակվել Վրացայի քառամյա դպրոցի գլխավոր ուսուցիչ։
Իսկ արդեն 1885 թվականին Կինչևը պետական կրթաթոշակ էր ստանում Խարկովի համալսարանում քիմիա ուսումնասիրելու համար։ Այստեղ, Խարկովում, Կինչևը հանդիպել է բուլղարացի պատմաբան և պետական գործիչ Մարինա Դրինովին։ Շուտով նա ընդհատում է ուսումը՝ որպես կամավոր մասնակցելու սերբա-բուլղարական պատերազմին։ Պատերազմից հետո նա սովորել է քիմիական տեխնոլոգիաներ. երեք կիսամյակ Մյունխենում և երկուսը Շտուտգարտում։ 1888 թվականի սկզբին նա հիվանդացել է ռևմատիզմով և բուժման նպատակով գնացել Տիրոլ ...
1888 թվականից Կինչևը բնակվել է Արևելյան Մակեդոնիայում (որն այն ժամանակ դեռ պատկանում էր Օսմանյան կայսրությանը)։ 1888 թվականի սեպտեմբերից նա քիմիա է դասավանդել Սալոնիկի 1-ին բուլղարական գիմնազիայում (տղամարդ)։ 1891 թվականին նա դարձել է Սերսկո քաղաքի բուլղարական դպրոցի տնօրեն, 1892-1893 թվականներին` Սալոնիկի 1-ին Բուլղարական գիմնազիայի տնօրեն։ Նա ամուսնացել է Սալոնիկի կանանց գիմնազիայի ուսուցչուհի Քրիստինա Բալտաջիևայի հետ (1867 - 1893)։ 1894 թվականի մարտին Կինչևը նշանակվել է Մակեդոնիայի բուլղարական դպրոցների գլխավոր էկզարխիստ տեսուչ։ Այս պաշտոնում նա մեծ ճանապարհորդություն է կատարել Մակեդոնիայում և հարակից շրջաններում։
1897 թվականի ամռանը անխոնջ Կինչևը այցելել է Անատոլիայի բուլղարական էթնիկ կղզի։ Տեսուչը զննել է Անատոլիայի բուլղարացիների 20 գյուղեր։ Քըզ-Դերվենտում նա հաշվել է 400 բուլղարական տուն, Քոջաբունարում՝ 350, Սյուտում՝ 60, Կուբաշում՝ 100, Թեյբելենում՝ 50, Ենի-Կոյում (Նոր Սելո) 150, Մանդիրում՝ 150, Ալակաբայրում՝ 50, Կիլիկում (Իկինլիկ)՝ 50, Սիմավլայում՝ 40, Հակիպաունկոյում՝ 80, Մանաթայում՝ 100, Բայրամիչում՝ 30 (այստեղ բուլղարացիները փոքրամասնություն էին), Ստենգելկոյում՝ 60, Չաթալթաշում (Չատալտեպե)՝ 70, Ուրումչեում՝ 40, և մի շարք բուլղարական տներ Չալթիկում, Տրամայում և Մատայում։ Դժբախտաբար, Կինչևը չի կարողացել այցելել մոտակա Միխալիչ քաղաք, որը հիմնականում բուլղարական էր իր էթնիկ կազմով ... Հետդարձի ճանապարհին, Ստամբուլում, Կինչևին փորձել են սպանել և նա դժվարությամբ փրկվել է մահից։ Կինչևը և շատ բուլղարացիներ կարծում էին, որ նրան ոչնչացնելու փորձը կազմակերպել է թուրքական ոստիկանությունը։
1898 թվականին Կինչևը տեղափոխվել է Սոֆիա և անցել քաղաքական գործունեության։ Ընտրվել է ժողովրդական ժողովի պատգամավոր։ Ի պատասխան արքայազն Ֆերդինանդի ժողովրդական ժողովում (1899 թվականի նոյեմբերի 2) Կինչևը արտասանել է իր հայտնի ելույթը. «Թուրքիան և բուլղարները», որում նա կոչ է արել բուլղարացիների շուտափույթ ազգային միավորումը և Մակեդոնիայի ստրկացված բուլղարական բնակչության ակտիվ պաշտպանությունը։ Կինչևի հիմնական աշխատանքները նվիրվել են Մակեդոնիայի աշխարհագրությանը և ազգագրությանը` «Բուլղարացիների իրավիճակը Մակեդոնիայում» (1895), Սկոպյե քաղաք (1898), «Մակեդոնիա. Ազգագրություն և վիճակագրություն»(1900), Մակեդոնիայի օրիդրոգրաֆիա (1911)։ Վերջին գրքում (հետմահու հրատարակված) Կինչևը շեշտել է, որ և սլավախոս, և հռոմեացի խոսող մակեդոնացիներն իրենց անվանում են «մակեդոնացի», շրջակա ժողովուրդները նրանց նույն կերպ են անվանում։ Թուրքերն ու արնաուտները (ալբանացիներ-քրիստոնյաներ) իրենց մակեդոնացի չեն անվանում, բայց այն հարցին, թե որտեղի՞ց են նրանք` պատասխանել են. «Մակեդոնիայից»[1]։
1902 թվականի սկզբին Կինչևը ստանձնել է հանրային կրթության նախարարի պաշտոնը, բայց մեկ ամիս անց նրան սպանել են իր աշխատասենյակում[2]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Վ.Կինչև, Մակեդոնիա. Ազգագրություն և վիճակագրություն (բուլղ.)
- «Կանչև, Վասիլև». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վասիլ Իվանով Կինչև» հոդվածին։ |
| ||||||||||||
