«Կոստանդնուպոլիս»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
No edit summary Պիտակներ՝ Վիզուալ խմբագիր Խմբագրում բջջային սարքով Խմբագրում կայքի բջջային տարբերակից |
||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Տեղեկաքարտ Աշխքարտ}}[[Պատկեր:Byzantine Constantinople.png|մինի|300px|Կոստանդնուպոլիսը Բյուզանդական շրջանում [http://www.unc.edu/awmc/downloads/connorConstLblMed.jpg մանրամասն քարտեզ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070311012145/http://www.unc.edu/awmc/downloads/connorConstLblMed.jpg |date=2007-03-11 }}.]] |
{{Տեղեկաքարտ Աշխքարտ}}[[Պատկեր:Byzantine Constantinople.png|մինի|300px|Կոստանդնուպոլիսը Բյուզանդական շրջանում [http://www.unc.edu/awmc/downloads/connorConstLblMed.jpg մանրամասն քարտեզ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070311012145/http://www.unc.edu/awmc/downloads/connorConstLblMed.jpg |date=2007-03-11 }}.]] |
||
'''Կոստանդնուպոլիս'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=51}}</ref> ({{lang-el|Κωνσταντινούπολις}}, ''Կոստանդնուպոլիս'', կամ {{lang-el2|ἡ Πόλις}} — «Քաղաք»), |
'''Կոստանդնուպոլիս'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=51}}</ref> ({{lang-el|Κωνσταντινούπολις}}, ''Կոստանդնուպոլիս'', կամ {{lang-el2|ἡ Πόλις}} — «Քաղաք»),({{lang-ota|قسطنطينيه}} [kostantîniyye], {{lang-tr|Konstantinopolis}}, {{lang-la|Constantinopolis}}), քաղաք, որ ժամանակին հանդիսացել է [[Հռոմեական կայսրություն|Հռոմեական կայսրության]] մայրաքաղաքը (330–395), [[Բյուզանդական կայսրություն|Բյուզանդիա]]յի մայրաքաղաքը (395-1204) և (1261-1453), [[Լատինական կայսրություն|Լատինական կայսրության]] մայրաքաղաքը (1204-1261) և [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] մայրաքաղաքը (1453-1922)։ |
||
3424 թվականին հնագույն քաղաք [[Բյուզանդիոն]]ը վերանվանվեց «Նոր Հռոմ» և հռչակվեց Հռոմեական կայսրության մայրաքաղաք [[Կոստանդիանոս Ա Մեծ]]ի կողմից, ում պատվին քաղաքը 330 թվականի մայիսի 11-ին անվանեցին Կոստանդնուպոլիս<ref name="ODB">{{ODB | title=Constantinople | last = Mango | first = Cyril | author link = Cyril Mango | pages = 508–512}}</ref>։ 5-րդ դարի կեսերից մինչև 13-րդ դարի սկիզբը Կոստանդնուպոլիսն Եվրոպայի ամենախոշոր և ամենահարուստ քաղաքն էր<ref>Pounds, Norman John Greville. ''An Historical Geography of Europe, 1500–1840'', p. 124. CUP Archive, 1979. {{ISBN|0-521-22379-2}}.</ref>։ Քաղաքը հայտնի դարձավ իր ճարտարապետական հուշարձաններով, ինչպիսիք էին [[Սուրբ Սոֆիայի տաճար (Ստամբուլ)|Սուրբ Սոֆիայի տաճար]], որը [[Արևելյան ուղղափառ եկեղեցի|Արևելյան ուղղափառ եկեղեցու]] տաճար էր և ծառայում էր որպես [[Կոստանդնուպոլսի տիեզերական պատրիարքություն|Տիեզերական պատրիարքության]] նստավայր, [[Կոստանդնուպոլսի մեծ պալատ|Կայսերական պալատ]]ը, որտեղ ապրում էին կայսրերը, [[Գալաթայի աշտարակ]]ը, [[Կոստանդնուպոլսի Հիպոդրոմ|Հիպոդրոմ]]ը, [[Կոստանդնուպոլսի պարիսպներ|պարիսպներ]]ը և այլ հանրահայտ շինություններ։ [[Կոստանդնուպոլսի համալսարան]]ը հիմնադրվել է հինգերորդ դարում և ուսուցվում էր գրականություն և արվեստ մինչև ավերվելը 1204 և 1453 թվականներին<ref>Janin (1964), ''[[passim]]''</ref>, ներառյալ մեծ [[Կոստանդնուպոլսի Կայսրեական գրադարան|Կայսրեական գրադարարան]]ը որտեղ նաև պահվում էին [[Ալեքսանդրիայի գրադարան]]ի մնացորդները և ուներ մոտ 100,000 գիրք<ref>{{Cite web|url=https://www.clir.org/pubs/reports/bellagio/bellag1/|title=Preserving The Intellectual Heritage--Preface • CLIR|website=CLIR}}</ref>։ Քաղաքը [[Կոստանդնուպոլսի պատրիարք]]ի նստավայրն էր և պահվում էր քրիստոնեության սրբազան իրերից [[Քրիստոսի Փշե պսակ]]ը և [[Իրական Խաչ]]ը։ |
3424 թվականին հնագույն քաղաք [[Բյուզանդիոն]]ը վերանվանվեց «Նոր Հռոմ» և հռչակվեց Հռոմեական կայսրության մայրաքաղաք [[Կոստանդիանոս Ա Մեծ]]ի կողմից, ում պատվին քաղաքը 330 թվականի մայիսի 11-ին անվանեցին Կոստանդնուպոլիս<ref name="ODB">{{ODB | title=Constantinople | last = Mango | first = Cyril | author link = Cyril Mango | pages = 508–512}}</ref>։ 5-րդ դարի կեսերից մինչև 13-րդ դարի սկիզբը Կոստանդնուպոլիսն Եվրոպայի ամենախոշոր և ամենահարուստ քաղաքն էր<ref>Pounds, Norman John Greville. ''An Historical Geography of Europe, 1500–1840'', p. 124. CUP Archive, 1979. {{ISBN|0-521-22379-2}}.</ref>։ Քաղաքը հայտնի դարձավ իր ճարտարապետական հուշարձաններով, ինչպիսիք էին [[Սուրբ Սոֆիայի տաճար (Ստամբուլ)|Սուրբ Սոֆիայի տաճար]], որը [[Արևելյան ուղղափառ եկեղեցի|Արևելյան ուղղափառ եկեղեցու]] տաճար էր և ծառայում էր որպես [[Կոստանդնուպոլսի տիեզերական պատրիարքություն|Տիեզերական պատրիարքության]] նստավայր, [[Կոստանդնուպոլսի մեծ պալատ|Կայսերական պալատ]]ը, որտեղ ապրում էին կայսրերը, [[Գալաթայի աշտարակ]]ը, [[Կոստանդնուպոլսի Հիպոդրոմ|Հիպոդրոմ]]ը, [[Կոստանդնուպոլսի պարիսպներ|պարիսպներ]]ը և այլ հանրահայտ շինություններ։ [[Կոստանդնուպոլսի համալսարան]]ը հիմնադրվել է հինգերորդ դարում և ուսուցվում էր գրականություն և արվեստ մինչև ավերվելը 1204 և 1453 թվականներին<ref>Janin (1964), ''[[passim]]''</ref>, ներառյալ մեծ [[Կոստանդնուպոլսի Կայսրեական գրադարան|Կայսրեական գրադարարան]]ը որտեղ նաև պահվում էին [[Ալեքսանդրիայի գրադարան]]ի մնացորդները և ուներ մոտ 100,000 գիրք<ref>{{Cite web|url=https://www.clir.org/pubs/reports/bellagio/bellag1/|title=Preserving The Intellectual Heritage--Preface • CLIR|website=CLIR}}</ref>։ Քաղաքը [[Կոստանդնուպոլսի պատրիարք]]ի նստավայրն էր և պահվում էր քրիստոնեության սրբազան իրերից [[Քրիստոսի Փշե պսակ]]ը և [[Իրական Խաչ]]ը։ |
||
16:19, 3 Մարտի 2022-ի տարբերակ
| Կոստանդնուպոլիս | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | քաղաք և վարչատարածքային միավոր |
| Մայրցամաք | Եվրոպա և Ասիա |
| Երկիր | .png){kind=small} Բյուզանդական կայսրություն,  Լատինական կայսրություն, Հին Հռոմ, .svg){kind=small} Օսմանյան կայսրություն և  Թուրքիա |
| Վարչատարածք | Եվրոպա, Բյուզանդական կայսրություն, Օսմանյան կայսրություն և Ասիա |
| Անվանված է | Կոստանդիանոս Ա Մեծ |
 | |
 | |
Կոստանդնուպոլիս[1] (հուն․՝ Κωνσταντινούπολις, Կոստանդնուպոլիս, կամ ἡ Πόλις — «Քաղաք»),(օսման.՝ قسطنطينيه [kostantîniyye], թուրքերեն՝ Konstantinopolis, լատին․՝ Constantinopolis), քաղաք, որ ժամանակին հանդիսացել է Հռոմեական կայսրության մայրաքաղաքը (330–395), Բյուզանդիայի մայրաքաղաքը (395-1204) և (1261-1453), Լատինական կայսրության մայրաքաղաքը (1204-1261) և Օսմանյան կայսրության մայրաքաղաքը (1453-1922)։
3424 թվականին հնագույն քաղաք Բյուզանդիոնը վերանվանվեց «Նոր Հռոմ» և հռչակվեց Հռոմեական կայսրության մայրաքաղաք Կոստանդիանոս Ա Մեծի կողմից, ում պատվին քաղաքը 330 թվականի մայիսի 11-ին անվանեցին Կոստանդնուպոլիս[2]։ 5-րդ դարի կեսերից մինչև 13-րդ դարի սկիզբը Կոստանդնուպոլիսն Եվրոպայի ամենախոշոր և ամենահարուստ քաղաքն էր[3]։ Քաղաքը հայտնի դարձավ իր ճարտարապետական հուշարձաններով, ինչպիսիք էին Սուրբ Սոֆիայի տաճար, որը Արևելյան ուղղափառ եկեղեցու տաճար էր և ծառայում էր որպես Տիեզերական պատրիարքության նստավայր, Կայսերական պալատը, որտեղ ապրում էին կայսրերը, Գալաթայի աշտարակը, Հիպոդրոմը, պարիսպները և այլ հանրահայտ շինություններ։ Կոստանդնուպոլսի համալսարանը հիմնադրվել է հինգերորդ դարում և ուսուցվում էր գրականություն և արվեստ մինչև ավերվելը 1204 և 1453 թվականներին[4], ներառյալ մեծ Կայսրեական գրադարարանը որտեղ նաև պահվում էին Ալեքսանդրիայի գրադարանի մնացորդները և ուներ մոտ 100,000 գիրք[5]։ Քաղաքը Կոստանդնուպոլսի պատրիարքի նստավայրն էր և պահվում էր քրիստոնեության սրբազան իրերից Քրիստոսի Փշե պսակը և Իրական Խաչը։
Կոստանդնուպոլիսը հայտնի էր իր զանգվածային և բարդ ամրություններով, որը համարվում էր իր դարաշրջանի պաշտպանողական ճարտարապետության եզակի օրինակ։ Թեոդոսյան պարիսպները ներառում էին զույգ պարիսպներ՝ փռված առաջին պատից 2 կմ դեպի արևմուտք[6]։ Կոստանդնուպոլսի դիրքը Ոսկեղջյուրից մինչև Մարմարա ծով բաժանվում էր պաշտպանողական պարիսպնեով։ Քաղաքը սկզբում կառուցվել էր որպես Հռոմիի մրցակից և որոշ որոշումներ փոխ էր առնված Հռոմից։ Կարևոր պաշտպանական համակարգի մեջ էին մտնում մեծ պալատները, ջրամնարները և աշտարակները և Կոստանդնուպոլիսը համարվում էր երկու մայրցամաքների (Եվրոպա ու Ասիա) և երկու ծովերի (Միջերկրական ու Սև) դարպաս։ Չնայած քաղաքը պաշարվել է բազմաթիվ անգամ տարբեր բանակների կողմերից, այն անառիկ է մնացել մոտ ինը հարյուր տարի։
Տես նաև
Ծանոթագրություններ
- ↑ Հովհաննես Բարսեղյան (2006). «Աշխարհագրական անունների հայերեն տառադարձության մասին որոշում». Տերմինաբանական և ուղղագրական տեղեկատու. Երևան: 9-րդ հրաշալիք. էջ 51. ISBN 99941-56-03-9.
- ↑ Կաղապար:ODB
- ↑ Pounds, Norman John Greville. An Historical Geography of Europe, 1500–1840, p. 124. CUP Archive, 1979. 0-521-22379-2.
- ↑ Janin (1964), passim
- ↑ «Preserving The Intellectual Heritage--Preface • CLIR». CLIR.
- ↑ Treadgold, Warren (1997). A History of Byzantine State and Society. Stanford, CA: Stanford University Press. էջ 89.
Գրականություն
- Bury, J. B. (1958). History of the Later Roman Empire: From the Death of Theodosius I to the Death of Justinian. Dover Publications.
- Crowley, Roger (2005). Constantinople: Their Last Great Siege, 1453. Faber and Faber. ISBN 978-0-571221851.
{{cite book}}: Cite has empty unknown parameter:|coauthors=(օգնություն) - Freely, John (1998). Istanbul: The Imperial City. Penguin. ISBN 9780140244618.
- Freely, John (2004). The Byzantine Monuments of Istanbul. Cambridge University Press. ISBN 9780521772570.
{{cite book}}: Unknown parameter|coauthors=ignored (|author=suggested) (օգնություն) - Գիբոն, Էդվարդ (2005). The Decline and Fall of the Roman Empire. Phoenix Press. ISBN 9780753818817.
{{cite book}}: Cite has empty unknown parameter:|coauthors=(օգնություն) - Hanna-Riitta, Toivanen (2007). The Influence of Constantinople on Middle Byzantine Architecture (843-1204). A typological and morphological approach at the provincial level. Suomen kirkkohistoriallisen seuran toimituksia 202 (Publications of the Finnish Society of Church History No. 202). ISBN 9789525031416.
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Կոստանդնուպոլիս կատեգորիայում։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կոստանդնուպոլիս» հոդվածին։ |
| ||||||
