«Էներգիա»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
չ Bot: Migrating 120 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q11379 (translate me) |
||
| Տող 35. | Տող 35. | ||
[[Կատեգորիա:Ֆիզիկական մեծություններ]] |
[[Կատեգորիա:Ֆիզիկական մեծություններ]] |
||
{{Link GA|is}} |
{{Link GA|is}} |
||
[[af:Energie]] |
|||
[[am:አቅም]] |
|||
[[an:Enerchía]] |
|||
[[ar:طاقة]] |
|||
[[arc:ܐܢܪܓܝ]] |
|||
[[arz:طاقه]] |
|||
[[ast:Enerxía (física)]] |
|||
[[az:Enerji]] |
|||
[[bat-smg:Energėjė]] |
|||
[[be:Энергія]] |
|||
[[be-x-old:Энэргія]] |
|||
[[bg:Енергия]] |
|||
[[bn:শক্তি]] |
|||
[[br:Energiezh]] |
|||
[[bs:Energija]] |
|||
[[ca:Energia]] |
|||
[[ckb:وزە]] |
|||
[[cs:Energie]] |
|||
[[cy:Egni (gwyddonol)]] |
|||
[[da:Energi]] |
|||
[[de:Energie]] |
|||
[[el:Ενέργεια]] |
|||
[[en:Energy]] |
|||
[[eo:Energio]] |
|||
[[es:Energía]] |
|||
[[et:Energia]] |
|||
[[eu:Energia]] |
|||
[[fa:انرژی]] |
|||
[[fi:Energia]] |
|||
[[fr:Énergie (physique)]] |
|||
[[frr:Energii]] |
|||
[[fy:Enerzjy]] |
|||
[[gd:Lùth]] |
|||
[[gl:Enerxía]] |
|||
[[gn:Mbaretekue]] |
|||
[[gv:Bree]] |
|||
[[he:אנרגיה]] |
|||
[[hi:ऊर्जा]] |
|||
[[hif:Shakti]] |
|||
[[hr:Energija]] |
|||
[[ht:Enèji]] |
|||
[[hu:Energia]] |
|||
[[ia:Energia]] |
|||
[[id:Energi]] |
|||
[[io:Energio]] |
|||
[[is:Orka]] |
|||
[[it:Energia]] |
|||
[[ja:エネルギー]] |
|||
[[ka:ენერგია]] |
|||
[[kaa:Energiya]] |
|||
[[kk:Энергия]] |
|||
[[kn:ಶಕ್ತಿ]] |
|||
[[ko:에너지]] |
|||
[[ku:Wize]] |
|||
[[ky:Энергия]] |
|||
[[la:Energia]] |
|||
[[lb:Energie]] |
|||
[[li:Energie]] |
|||
[[lmo:Energia]] |
|||
[[ln:Molungé]] |
|||
[[lt:Energija]] |
|||
[[lv:Enerģija]] |
|||
[[mg:Angôvo]] |
|||
[[mk:Енергија]] |
|||
[[ml:ഊർജ്ജം]] |
|||
[[mn:Энерги]] |
|||
[[mr:ऊर्जा]] |
|||
[[ms:Tenaga]] |
|||
[[mwl:Einergie]] |
|||
[[my:စွမ်းအင်]] |
|||
[[mzn:انرژی]] |
|||
[[nds:Energie]] |
|||
[[ne:ऊर्जा]] |
|||
[[new:ऊर्जा]] |
|||
[[nl:Energie]] |
|||
[[nn:Energi]] |
|||
[[no:Energi]] |
|||
[[nov:Energie]] |
|||
[[oc:Energia]] |
|||
[[or:ଶକ୍ତି]] |
|||
[[pl:Energia (fizyka)]] |
|||
[[pms:Energìa]] |
|||
[[pnb:جان]] |
|||
[[pt:Energia]] |
|||
[[qu:Micha]] |
|||
[[ro:Energie]] |
|||
[[ru:Энергия]] |
|||
[[rue:Енерґія]] |
|||
[[sah:Энергия]] |
|||
[[scn:Enirgìa]] |
|||
[[sh:Energija]] |
|||
[[si:ශක්තිය (භෞතික විද්යාව)]] |
|||
[[simple:Energy]] |
|||
[[sk:Energia]] |
|||
[[sl:Energija]] |
|||
[[sn:Simba]] |
|||
[[so:Awood]] |
|||
[[sq:Energjia]] |
|||
[[sr:Енергија]] |
|||
[[su:Énergi]] |
|||
[[sv:Energi]] |
|||
[[sw:Nishati]] |
|||
[[ta:ஆற்றல்]] |
|||
[[tg:Энергия]] |
|||
[[th:พลังงาน]] |
|||
[[tl:Enerhiya]] |
|||
[[tr:Enerji]] |
|||
[[tt:Энергия]] |
|||
[[ug:ئېنېرگىيە]] |
|||
[[uk:Енергія]] |
|||
[[ur:توانائی]] |
|||
[[uz:Energiya]] |
|||
[[vec:Energia]] |
|||
[[vi:Năng lượng]] |
|||
[[war:Enerhiya]] |
|||
[[wo:Kàttan]] |
|||
[[yi:ענערגיע]] |
|||
[[zh:能量]] |
|||
[[zh-min-nan:Lêng-liōng]] |
|||
[[zh-yue:能量]] |
|||
02:35, 25 Մարտի 2013-ի տարբերակ
Էներգիան ֆիզիկական մեխություն է, որը բնորթագրում է մարմնի աշխատանք կատարելու ունակությունը: Ֆիզիկայի մեջ, էներգիա (հունարեն՝ ἐνέργεια, գործունեություն, աշխատանք, հունարեն ἐνεργός (էներգոս) բառից, գործունյա, աշխատող[1]) սկալյար ֆիզիկական մեծություն է: Էներգիան առարկաների և համակարգերի մի որոշիչ է, որ մի պահպանման օրենքի ենթակա է: Էներգիայի տարբեր ձևերից են կինետիկ, պոտենցիալ, ջերմային, գրավիտացիոն, ձայնային, առաձգական, էլեկտրամագնիսական էներգիաները: Էներգիայի ձևերը հաճախ անվանվում են վերաբերվող ուժից հետո:
Որևէ էներգիայի ձև կարելի է փոխակերպվի այլ ձևի, սակայն ընդհանուր էներգիայի չափը միշտ նույնն է մնում: Այս սկզբունքը, էներգիայի պահպանման օրենքըը, առաջին անգամ կանխադրվել է վաղ 19-րդ դարում, և վերաբերվում է որևէ մեկուսացված համակարգի: Նյոտերի թեորեմի համաձայն, էներգիայի պահպանման օրենքը այն փաստի հետևանքն է, որ ֆիզիկայի օրենքները ժամանակի ընթացքում չեն փոխվում:[2]
Թեև որևէ համակարգի ընդհանուր էներգիան ժամանակի ընթացքում չի փոփոխվում, իր չափը կարելի է տեղեկանքի կոորդինատային համակարգից կախված լինի: Օրինակ՝ շաժվող օդանավի մեջ նստած ուղևորը օդանավի հարաբերմամբ զրո կինետիկ էներգիա ունի, սակայն նրա կինետիկ էներգիան Երկրի հարաբերմամբ ոչ-զրո է:
Պատմություն
Էներգիա բառը գալիս է հունարեն ἐνέργεια (էներգեյա) բառից, որն առաջին անգամ հանդիպվում է արիստոտելի «Նիկոմաքեական Էթիկա» գործում[3], մ.թ.ա. 4-րդ դարում:
Չափում
Էներգիայի բացարձակ չափելու ձև չկա, որովհետև էներգիան բացատրվում է որպես այն աշխատանքը, որ մի համակարգ անում է (կամ կարող է անել) մյուսի վրա: Այսպիսով, միայն մի համակարգի փոխակերպվումը մի համակարգից մյուս կարող է բացատրվել և չափվել:
Մեթոդներ
Էներգիայի չափման մեթոդները հաճախ այլ մեթոդների են ծավալվում նույնիսկ ավելի հիմնական գիտական հասկացություններ չափելու համար, օրինակ նյութ, հեռավորություն, ճառագայթում, ջերմություն, ժամանակ, էլեկտրական լիցք և էլեկտրական հոսանք:
Սովորաբար ամենահաճախ գործածվող տեխնիկան կալորիմետրին է, մի ջերմուժականությունջերմուժականական տեխնիկա, որում չափվում է ջերմությունը՝ ջերմաչափի կամ ճառագայթման պայծառությունը՝ բոլոմետրի օգնությամբ:
Միավորներ
Գիտության պատմության մեջ, էներգիան տարբեր միավորներով է արտահայտվել, ինչպիսին են էրգերը և կալորիները: Ներկայում, էներգիայի չափման ընդունված միավորը Ստանդարտների ԻնստիտուտՍԻ-ի էներգիայի միվոր՝ ջոուլն է: Բացի ջոուլ, էներգիայի մյուս միավորներից են կիլովատ.ժամը (կՎժ) և բրիտանական ջերմային միավորը (British thermal unit կամ Btu): Սրանք երկուսն էլ ավելի մեծ միավորներ են ջոուլից: Մեկ կՎժ-ը հավասար է 3.6 միլիոն ջոուլի, իսկ մեկ Btu-ն հավասար է 1055 ջոուլի:[4]
Աղբյուրներ
- ↑ Հարպեր, Դուգլաս. «Էներգիա». Online Etymology Dictionary (անգլերեն). Վերցված է մայիսի 1 2007-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|dateformat=ignored (օգնություն) - ↑ Լոֆտզ, Գ. (2004). «11 — Mechanical Interactions». Ջակարանդայի Ֆիզիկա 1 (Jacaranda Physics 1) (անգլերեն) (2 ed.). Միլտոն, Քուինզլանդ, Ավստրալիա: John Willey & Sons Australia Ltd. էջ 286. ISBN 0 7016 3777 3.
{{cite book}}: Unknown parameter|coauthors=ignored (|author=suggested) (օգնություն) - ↑ Aristotle, "Nicomachean Ethics", 1098b33, at Perseus
- ↑ Ristinen, Robert A., and Kraushaar, Jack J. Էներգիան և Միջավայրը (անգլերեն՝ Energy and the Environment): New York: John Wiley & Sons, Inc., 2006.
|
Սա Ֆիզիկայի մասին անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։ |