Jump to content

Ջիգորո Կանո

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ջիգորո Կանո
ճապ.՝ 嘉納 治五郎
Դիմանկար
Ծնվել էհոկտեմբերի 28, 1860(1860-10-28)[1]
ԾննդավայրMikage
Մահացել էմայիսի 4, 1938(1938-05-04)[2][3] (77 տարեկան)
Մահվան վայրHikawa Maru, Yamashitachō, Naka-ku
ԳերեզմանYahashira Cemetery
Քաղաքացիություն Ճապոնիա
ԿրթությունTokyo University?, Toyo University? և Nishogakusha University?
Մասնագիտությունձյուդոիստ, դաստիարակ, պրոֆեսոր, թարգմանիչ և քաղաքական գործիչ
ԱշխատավայրFifth High School?, Tokyo Higher Normal School?, Gakushūin?, Toyo University?, Առաջին բարձրագույն դպրոց, Kobun Institute? և Kodokan?
Զբաղեցրած պաշտոններmember of the House of Peers?
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունՄիջազգային օլիմպիական կոմիտե և Japan Sport Association?
ԵրեխաներRisei Kano?
 Kanō Jigorō Վիքիպահեստում

Ջիգորո Կանո ( ճապ. ՝ 嘉納 治五郎 Կանո ՝ Jigoro ), ( հոկտեմբերի 28, 1860 - մայիսի 4,1938 ) - մարտարվեստի վարպետ, ձյուդոյի ստեղծող, Կոդոկան դպրոցի հիմնադիր։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երիտասարդություն և կրթություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կանոն երեխա ժամանակ (աջից)

Կանոն ծնվել է 1860 թվականի հոկտեմբերի 28-ին Միկագե քաղաքում ( ճապ.՝ 御影村, ներկայումս Հիգաշինադա-կու, Կոբե ), Կիոտոյի մոտ։ 1871 թվականին, երբ Կանոն 10 տարեկան էր, նրա մայրը մահացավ, և նրա ընտանիքը տեղափոխվեց Տոկիո։ Կանոն լեզուներ սովորելու ունակություն ուներ, և 15 տարեկանում նա սկսեց հաճախել Տոկիոյում օտարալեզու դպրոց։ 1877 թվականին Կանոն ընդունվել է Տոկիոյի համալսարան, որտեղ սովորել է փիլիսոփայություն և քաղաքագիտություն։

Կանո Ջիգորոն 1936 թվականի հուլիսի 31-ին Բեռլինում ՄՕԿ-ի քվեարկությունից հետո, որը որոշեց կազմակերպել 1940 թվականի Օլիմպիական խաղերը Տոկիոյում։
Կանոն ցուցադրեց ջյուջուցու Ուլիսես Ս. Գրանթ-ի համար, երբ ԱՄՆ նախկին նախագահը այցելեց Ճապոնիա 1879 թվականին:

Կանոն պատանեկության տարիներին ֆիզիկապես թույլ էր և լավ կազմվածք չուներ, ինչը ծաղրի առիթ էր տալիս իր հասակակիցների կողմից։ Կանոն որոշեց ինքնուրույն զարգանալ և 17 տարեկանում սկսեց զբաղվել ջյուջուցուով (ջիու-ջիցու)։ Ջուջուցուն այդ ժամանակ Ճապոնիայում մարտարվեստի տարածված ձև էր, սակայն Մեյձիի վերականգնումից հետո այն դժվար ժամանակներ ապրեց։ Հետագայում ձյուդոյի տեխնիկան հիմնված էր ջուջուցուի ըմբշամարտի տարրերի վրա։

Կանոն սկզբում մոտեցավ Ռյուշի Կատագիրիին ՝ խնդրելով նրան սովորեցնել ջյուջուցու։ Բայց նա իր առաջին լուրջ ուսուցումն ստացավ Հաչինոսուկե Ֆուկուդայից, ում դոջոյում նա ուսումնասիրեց Թենջին Շինյո-րյու ոճը։ Այնուհետև Կանոն շարունակեց իր ուսումը Մասամոտո Իսոյի մոտ, իսկ 1881 թվականին վարպետ Ցուտենոշի Ինկուբոյի ղեկավարությամբ սկսեց ուսումնասիրել Կիտո-րյու ոճը[5]։

Կոդոկան ձյուդոն և ձյուդոյի ստեղծումը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նետելու տեխնիկան մշակելիս Կանոն եկավ այն մտքին,որ ջուջուցուն բարեփոխելու գաղափարին։ Կանոն ցանկանում էր գիտական դիտարկումների վրա հիմնված նոր տեխնիկայի օգնությամբ հասնել իր ուսանողների մտքի և ոգու միավորմանը։ Կանոն ծրագրից բացառեց վտանգավոր տեխնիկան, որը հանգեցնում է վնասվածքների՝ փորձելով ստեղծել մարտի նոր, արդյունավետ տեսակ։

Ջիգորո Կանոյի արձանը Տոկիոյի Կոդոկան ինստիտուտի մոտ

1881 թվականին Կանոն ավարտեց համալսարանը և շուտով դարձավ գրականության ուսուցիչ արտոնյալ ընտանիքների երեխաների դպրոցում։ 1882 թվականի փետրվարին Կանոն բացեց իր դոջոն, այս ամսաթիվը համարվում է Կոդոկան ձյուդոյի հիմնադրման տարեթիվը։ Հենց սկզբում Կանոն ուներ ինը աշակերտ և 12 տատամիի չափ դահլիճ[5]։

Ջիգորո Կանո, 32 տարեկան1892 թվական

Ձյուդոյի նոր արվեստը սկսեց տարածվել միայն այն ժամանակ, երբ Կանոյի աշակերտները 1885-1888 թվականներին , Տոկիոյի ոստիկանության հովանու ներքո անցկացվող մրցաշարերի ժամանակ, կարողացան բազմիցս հաղթել մրցումներում ջուջուցուի տարբեր դպրոցների ներկայացուցիչների հետ[6]։ Նման հաջողությունների կապակցությամբ ձյուդոյի դպրոցը բավականին արագ սկսեց տարածվել ամբողջ Ճապոնիայում։ 1907 թվականին ձյուդոն, քենդոյի հետ մեկտեղ, մտցվեց միջնակարգ դպրոցների ուսումնական ծրագրում[7], իսկ հետո այն աստիճանաբար լայն տարածում գտավ ոստիկանությունում և բանակում։

Կանոն շատ էր շեշտը դնում կարգապահության վրա և շատ խիստ էր։ Մյուս կողմից, նրա աշակերտները ստիպված չէին վճարել իրենց ուսման համար և վճարում էին բրնձով ու թեյով։ Նա նույնիսկ իր ուսանողներին տրամադրեց մարզման հագուստ, որն ինքն էր պատրաստում։

1891 թվականին նա ամուսնացել է Կորեայում Ճապոնիայի նախկին դեսպանի դստեր՝ Սումակո Տակեզոյի հետ։

1909 թվականին Ջիգորո Կանոն՝ որպես ճապոնական ամենաազդեցիկ սպորտային կազմակերպության ղեկավար, ընտրվել է Միջազգային օլիմպիական կոմիտեի անդամ[8]։

1911 թվականին Կանոն հիմնադրեց Ճապոնիայի սպորտային ասոցիացիան և ընտրվեց որպես նրա նախագահ[9]։

1919 թվականին նշանակվել է Ճապոնիայի մարզական կազմակերպության նախագահ։

1938թ . մայիսի 4-ին Կանոն մահացավ թոքաբորբից 77 տարեկանում՝ վերադառնալով Ճապոնիա Կահիրեում ՄՕԿ-ի Գլխավոր ասամբլեային մասնակցելուց հետո՝ Հիկավա Մարու նավի վրա ( Յոկոհամա նավահանգիստ ժամանելուց երկու օր առաջ)[10][11]։

Պարգևներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Հուշամեդալ՝ ի պատիվ Կայսերական Սահմանադրության ուժի մեջ մտնելու, 2-րդ աստիճանի (1889 թ. նոյեմբերի 29)[12]
  • Սրբազան գանձի շքանշան, 6-րդ աստիճան (25 դեկտեմբերի 1896 թ.)[13]
  • Սուրբ գանձի շքանշան, 5-րդ աստիճան (28 դեկտեմբերի 1898)[14]
    • Սուրբ գանձի շքանշան, 4-րդ աստիճան (դեկտեմբերի 27, 1902 թ.)[15]
    • Սուրբ գանձի 3-րդ աստիճանի շքանշան (27 դեկտեմբերի 1906 թ.)[16]
    • Սուրբ գանձի շքանշան, 2-րդ աստիճան (26 հոկտեմբերի 1911)[17]
    • Հուշամեդալ՝ ի պատիվ Տայշո կայսրի գահ բարձրանալու
    • Մեդալ «Ի հիշատակ կայսր Շոուայի գահին բարձրանալու» (10 նոյեմբերի, 1928 թ.)
    • Ծագող արևի շքանշան, 2-րդ աստիճան (24 մայիսի 1919)[18]
    • Սուրբ գանձի շքանշան, 1-ին աստիճան (16 հունվարի 1920 թ.)[19]
    • Մեդալ «Ի հիշատակ կայսերական մայրաքաղաքի վերականգնման» (1 մայիսի, 1931 թ.)
    • Կորեայի մարդահամարի պատվին հուշամեդալ (1932 թվականի հոկտեմբերի 1)
    • Ծագող արևի շքանշան, 1-ին աստիճան (4 մայիսի 1938 թ.)
    • Կրկնակի վիշապի շքանշան, 2-րդ աստիճան (21 հոկտեմբերի 1899 թ.)
    • «Պետության հիմնադրում» մեդալ (1 մարտի, 1934 թ.)
    • Մեդալ «Կայսեր այցը Ճապոնիա» (21 սեպտեմբերի, 1935 թ.)

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ https://www.ijf.org/news/show/what-really-happened-on-28th-october
  2. ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ Aozora Bunko (яп.) — 1997.
  4. ↑ https://www.nndb.com/honors/288/000130895/
  5. ↑ 5,0 5,1 Горбылёв А.М. Очерк истории дзюдо. Начало пути // Додзё. Воинские искусства Японии. Научно-популярный методический сборник. Выпуск 6. — М.: ООО «Будо-спорт», 2001. — С. 7—15. — 64 с.
  6. ↑ Горбылёв А.М. Очерк истории дзюдо. «Смертельная битва» с дзю-дзюцу // Додзё. Воинские искусства Японии. Научно-популярный методический сборник. Выпуск 7. — М.: ООО «Будо-спорт», 2001. — С. 5—14. — 64 с.
  7. ↑ С. А. Косоротов, А. Д. Арабаджиев. Каноны дзюдо. — М.: Издательский дом «Будо-Спорт», 2007. — С. 20. — 128 с. — ISBN 5-901826-12-4
  8. ↑ {{{վերնագիր}}}.
  9. ↑ Г. Пархомович. Основы классического дзюдо. — «Урал-Пресс», 1993. — 302 с. — ISBN 5-86610-037-1
  10. ↑ «第3章 戦争と大会返上». 「本の万華鏡」第15回「もう一つの東京オリンピック」 (ճապոներեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հուլիսի 15-ին. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
  11. ↑ «DR. JIGORO KANO, 78, OF OLYMPIC GROUP; Japan's Representative on the Committee Dies at Sea». The New York Times. 1938 թ․ մայիսի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հուլիսի 13-ին. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
  12. ↑ 『官報』第1937号「叙任及辞令」1889年12月11日。
  13. ↑ 『官報』第4051号「叙任及辞令」1896年12月28日。
  14. ↑ 『官報』第4651号「叙任及辞令」1899年1月4日。
  15. ↑ 『官報』第5848号「叙任及辞令」1902年12月29日
  16. ↑ 『官報』第7051号「叙任及辞令」1906年12月28日。
  17. ↑ 『官報』第8507号「叙任及辞令」1911年10月27日。
  18. ↑ 『官報』第2041号「叙任及辞令」1919年5月26日。
  19. ↑ 『官報』第2234号「叙任及辞令」1920年1月17日。

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • John Stevens: The Way of Judo: A Portrait of Jigoro Kano and His Students — 2013 — ISBN 1-59030-916-2
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ջիգորո_Կանո&oldid=10050131» էջից