Նիկոլայ Զելինսկի

Նիկոլայ Զելինսկի
Ծնվել է	հունվարի 25 (փետրվարի 6), 1861; Տիրասպոլ, Խերսոնի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	հուլիսի 31, 1953 (92 տարեկան); Մոսկվա, ԽՍՀՄ
Գերեզման	Նովոդեվիչյան գերեզմանոց
Քաղաքացիություն	Մոլդովա, ԽՍՀՄ և Մոլդովական ԽՍՀ
Մասնագիտություն	քիմիկոս, համալսարանի դասախոս և գյուտարար
Հաստատություն(ներ)	Մոսկվայի պետական համալսարան, Օդեսայի ազգային համալսարան, Մոսկվայի կայսերական համալսարան և Նովոռոսիյսկի կայսերական համալսարան
Գործունեության ոլորտ	օրգանական քիմիա, Նավթաքիմիական արդյունաբերություն և Կատալիզ
Անդամակցություն	Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա և ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատեր	Օդեսայի ազգային համալսարան, Գյոթինգենի համալսարան, Լայպցիգի համալսարան և Նովոռոսիյսկի կայսերական համալսարան
Կոչում	ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս
Գիտական աստիճան	դոկտորի աստիճան և գիտությունների դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներին	ռուսերեն
Գիտական ղեկավար	Aleksandr Andreevich Verigo?
Եղել է գիտական ղեկավար	Անտոն Դորոշևսկի, Nikolaĭ Leonidovich Glinka? և Boris Aleksandrovich Kazanskiĭ?
Հայտնի աշակերտներ	Անտոն Դորոշևսկի և Nikolaĭ Leonidovich Glinka?
Պարգևներ	; ; և
Երեխա(ներ)	Q114887611?
	Nikolay Zelinsky Վիքիպահեստում

Նիկոլայ Դմիտրիևիչ Զելինսկի (ռուս.՝ Николай Дмитриевич Зелинский, հունվարի 25 (փետրվարի 6), 1861, Տիրասպոլ, Խերսոնի նահանգ, Ռուսական կայսրություն^[1] - հուլիսի 31, 1953(1953-07-31)^[1], Մոսկվա, ԽՍՀՄ^[1]), խորհրդային քիմիկոս-օրգանիկ։ ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս (1929), սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (1945)։

Կենսագրություն

Նախնական կրթությունը ստացել է տեղի գավառային գիմնազիայում, ապա Օդեսայի գիմնազիան։ 1884 թ. ավարտել է Օդեսայի համալսարանի ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետի բնագիտական բաժինը։ 1891 թվականին պաշտպանել է դոկտորական ատենախոսություն և ապա աշխատանքի անցել Մոսկվայի համալսարանում^[2]։ Հիմնականում զբաղվել է օրգանական կատալիզի, ածխաջրածինների և նավթի քիմիայի հարցերով։ Նավթի ծանր ածխաջրածինների կատալիտիկ ճեղքմամբ ստացել է նոր բենզիններ և արժեքավոր արոմատիկ ածխաջրածիններ, որոնք ներկերի, պայթուցիկ նյութերի, սինթետիկ կաուչուկի են սինթեզի համար ելանյութեր են։ Ստեղծել է ածխային հակագազը (1915 թ.)։ Զելինսկին արժանացել է պետական մրցանակի (1942, 1946, 1948 թթ.)։

Անձնական կյանք

Առաջին կինը- Ռաիսա (մահվան թվականը 1906 թ.) - ամուսնացած են եղել 25 տարի։
Երկրորդ կինը - Եվգենիա Կուզմին Կարավաևա, դաշնակահար - ամուսնացած են եղել 25 տարի։
- Աղջիկը՝ Ռաիսա Զելինսկի Պլատե (1910-2001 թթ.)։
Երրորդ կինը - Նինա Եվգենյովա Ժուկովսկի Բոգ^[3], նկարչուհի - ամուսնացած են եղել 20 տարի։
- Որդի՝ Անդրեյ
- Որդի՝ Նիկոլայ^[4].

Հիշատակ

Հուշարձանը Էլեկտրոստալ քաղաքում։ Բացումը կատարվել է 2013 թ. հուլիսին, քիմիա-մեխանիկական գործարանի դիմացը^[5].

Երկեր

Ընտիր երկեր - Հ. 1-2, Մ-Լ, 1941։
Երկերի ժողովածու - Հ. 1-4, Մ., 1954-1960։

Գրականություն

Академик Николай Дмитриевич Зелинский։ Девяностолетие со дня рождения. Сборник. — М., 1952.
Наметкин С. С. Президент Московского общества испытателей природы, академик Николай Дмитриевич Зелинский. К 80-летию со дня рождения. — Б. м., 1941.
Николай Дмитриевич Зелинский / АН СССР։ Материалы к биобиблиографии учёных СССР. Серия химических наук. Вып. 1. — М-Л., 1946.
Казанский Б. А., Несмеянов А. Н., Платэ А. Ф. Работы академика Н. Д. Зелинского и его школы в области химии углеводородов и органического катализа. / Ученые записки МГУ. Вып. 175. — М., 1956.
Фигуровский Н. А. Очерк возникновения и развития угольного противогаза Н. Д. Зелинского. М., 1952.
Платэ А. Ф. Николай Дмитриевич Зелинский // Люди русской науки։ Математика — Механика — Астрономия — Физика — Химия. — М., 1961.
История появления первого отечественного противогаза примечание к книге Де-Лазари А. Н. Химическое оружие на фронтах Мировой войны 1914—1918 гг. Краткий исторический очерк.

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 Зелинский Николай Дмитриевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1972. — Т. 9 : Евклид — Ибсен. — С. 455—456.
↑ «Պիոներ կանչ», 1961, թիվ 11։
↑ Евгений Нилов Зелинский // Жизнь замечательных людей М. — 1964.
↑ «Тираспольчанин № 1». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 30-ին.
↑ Памятник Николаю Зелинскому открыт

Արտաքին հղումներ

A. N. Nesmeyanov, A. V. Tophiev, B. A. Kazansky and N. I. Shuikin (1953). «To the memory of academician Nikolai Dmitrievich Zelinsky». Russian Chemical Bulletin. 2 (5): 683–690. doi:10.1007/BF01178843.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
S. F. Birch; Delaby, R.; Birch, S. F. (1954). «Obituary notices: ... Nicholas Dimitrivich Zelinsky, 1861–1952». Journal of the Chemical Society. 2 (5): 4059–4064. doi:10.1039/JR9540004059.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նիկոլայ Զելինսկի» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 681)։

[_2863af6242ac6098-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 Зелинский Николай Дмитриевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1972. — Т. 9 : Евклид — Ибсен. — С. 455—456.

[ՊԿ-2] «Պիոներ կանչ», 1961, թիվ 11։

[ZZL-3] Евгений Нилов Зелинский // Жизнь замечательных людей М. — 1964.

[4] «Тираспольчанин № 1». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 30-ին.

[5] Памятник Николаю Зелинскому открыт

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]