Jump to content

Մուհամմադ Աբդո

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Մուհամմադ Աբդո
արաբ․՝ محمد عبده‎‎
Դիմանկար
Ծնվել է1849[1][2][3][…]
ԾննդավայրShubra Khit, Եգիպտոս, Օսմանյան կայսրություն
Մահացել էհուլիսի 11, 1905(1905-07-11)[4][2][5]
Մահվան վայրԱլեքսանդրիա, Եգիպտոսի խեդիվատ, Օսմանյան կայսրություն
Քաղաքացիություն Օսմանյան կայսրություն
Կրոնիսլամ և սուննի իսլամ
Կրթությունալ-Ազհար համալսարան
ԵրկերՏաֆիս ալ-Մանար
Մասնագիտությունիրավաբան, աստվածաբան, դատավոր, հրապարակախոս, քաղաքական գործիչ, փաստաբան, գրող, փիլիսոփա, journal editor, լրագրող և journal editor
Աշխատավայրալ-Ազհար համալսարան
Զբաղեցրած պաշտոններդատավոր և Grand Mufti of Egypt?
Անդամությունալ-Ուրվա ալ-վուսկա հասարակություն
 Mohammed Abduh Վիքիպահեստում

Մուհամմադ Աբդո, (1849[1][2][3][…], Shubra Khit, Եգիպտոս, Օսմանյան կայսրություն - հուլիսի 11, 1905(1905-07-11)[4][2][5], Ալեքսանդրիա, Եգիպտոսի խեդիվատ, Օսմանյան կայսրություն) եգիպտացի ամենահայտնի հրապարակախոսներից, որի ներդրումը արաբական հրապարակախոսության մեջ ահռելի է։

Ծնվել է Վերին Եգիպտոսում, նախնական կրթությունը ստացել է մզկիթներից մեկին կից դպրոցում, ապա շարունակել ուսումը Ալ-Ազհարում։ Այստեղ էլ նա ծանոթացել է Աֆղանիի ռեֆորմիստական գաղափարների հետ, և դարձել նրա ամենանշանավոր աշակերտներից և կողմնակիցներից մեկը։ Աֆղանիի ազդեցության տակ Ալ-Ահրամ թերթում հրապարակվում է հոդվածների մի ամբողջ շարք՝ նվիրված Արևմուտքի և Արևելքի մշակութային փոխհամագործակցությանը։ 1880 թվականին նշանակվում է «Ալ-Վուկաա Ալ-Միսրիյա» թերթի գլխավոր խմբագիր։ Միաժամանակ նա համագործակցում է ազգային ազատագրական շարժման հետ կապված «Միսր» և «Ալ-Թիջարա» թերթերի հետ, որոնցում պաշտպանում է սոցիալական, մշակութային և քաղաքական ռեֆորմների գաղափարը, սակայն ընդդիմանում է զինված ապստամբությանը՝ համարելով, որ ժողովուրդն այժմ պատրաստ չէ դրան, իսկ պարտությունը կհանգեցնի երկրի օկուպացմանը։ Այդ ամենի հետ մեկտեղ 1881-82 թվականների Արաբի փաշայի ապստամբության ժամանակ աջակցում է նրան, ինչի արդյունքում ապստամբության պարտությունից հետո արտաքսվում է Եգիպտոսից։

Որոշ ժամանակ բնակվելով Բեյրությում, Աֆղանիի հրավերով մեկնում է Փարիզ։ Հսկայական է Աբդոյի դերը իսլամի արդիականացման և Եգիպտոսի զարգացման մեջ։ Նա հանդիսանում է մոդեռնիստների «Ալ-Մանար» ամսագրի և նոր գրական ոճի՝ հրապարակախոսության հիմնադիրը։ Նրա աշխարհայացքը ռացիոնալ-կրոնական էր։ Նա իսլամը համարում էր բանականության կրոն, որի նպատակը մարդում կատարյալ դարձնելն է և բարեկեցության ապահովումը ոչ միայն հանդերձյալ, այլև իրական կյանքում։ Այս ամենի մասին նա խոսում է «Ռիսալաթուլ թաուհիդ» (Միաստվածության ուղերձ) և Թաֆսիր ալ-Ղուրան (Ղուրանի մեկնաբանություն) աշխատություններում։ Թաֆսիր ալ-Ղուրանը ընդգրկում է առաջինից մինչև չորրորդ սուրաների մեկնաբանությունը և բաղկացած է ինը հատորից[6]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 Dictionary of African Biography / E. K. Akyeampong, Henry Louis Gates, Jr.NYC: OUP, 2012.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  3. 3,0 3,1 opac.vatlib.it
  4. 4,0 4,1 4,2 Kerr M. H. Encyclopædia Britannica
  5. 5,0 5,1 5,2 Internet Philosophy Ontology project
  6. «On Salafi Islam Dr. Yasir Qadhi». Muslim Matters. 2014 թ․ ապրիլի 22. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 14-ին.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մուհամմադ Աբդո» հոդվածին։