Հարոլդ Ալեքսանդր

Հարոլդ Ալեքսանդր
	անգլ.՝ Harold Alexander, 1. Earl Alexander of Tunis
դեկտեմբերի 10, 1891[…] - հունիսի 16, 1969[…] (77 տարեկան)
Ծննդավայր	Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն
Մահվան վայր	Սլաու, Բերկշիր, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն
Գերեզման	Հարթֆորշիր
Քաղաքացիություն	Միացյալ Թագավորություն
Զորատեսակ	Բրիտանական բանակ
Կոչում	ֆելդմարշալ
Հրամանատարն էր	15th Army Group?
Մարտեր/; պատերազմներ	Առաջին համաշխարհային պատերազմ, Լատվիայի անկախության պատերազմ և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ
Կրթություն	Հերոու դպրոց, Թագավորական ռազմական ուսումնարան և Hawtreys?
Պարգևներ	Companion of the Order of the Star of India? Լավալի համալսարանի պատվավոր դոկտոր և Օտտավայի համալսարանի պատվավոր դոկտոր
Ստորագրություն

Հարոլդ Ռուպերտ Լեոֆրիկ Ջորջ Ալեքսանդր, Թունիսի առաջին կոմսը (անգլ.՝ Harold Rubert Leofric georgie Alexander, 1st Earl Alexander of Tunis, դեկտեմբերի 10, 1891(1891-12-10)^[1]^[2]^[3]^[…], Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն - հունիսի 16, 1969(1969-06-16)^[1]^[2]^[3]^[…], Սլաու, Բերկշիր, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն), բրիտանական ֆելդմարշալ(1944), Երկրորդ աշխարհամարտի գլխավոր ռազմապետ։

Ծառայության սկիզբ

Վաղեմի զինվորական։ Երրորդ որդին՝ Ջեյմս Կալեդոնի 4-րդ կոմսն է, իռլանդացի հարուստ և տարբերվող բողոքական։ Ավարտել է Հարոյի դպրոցը և Թագավորական ռազմական ակադեմիան (Sandhurst): Ավարտելուց հետո՝ 1911 թվականից ծառայում էր իռլանդական գվարդիայում որպես դասակի հրամանատար։

Առաջին համաշխարհային պատերազմ

Ամբողջ Առաջին համաշխարհային պատերազմը անցկացրել է որպես Բրիտանիայի արշավախմբի անդամ՝ Արևմտյան ճակատում՝ Ֆրանսիայում։ Դասակի հրամանատար էր, 1915 թվականից՝ գումարտակի հրամանատար։ 1918 թվականի մարտին մայորի կոչումով ղեկավարում էր 4-րդ գվարդիական հետևակային բրիգադը, մինչդեռ բրիտանական բանակում գործող կանոնների համաձայն, նրան շնորհվել էր բրիգադի գեներալի ժամանակավոր զինվորական կոչում՝ համապատասխան իր պաշտոնին։ Միայն 1918 թվականի հոկտեմբերին պատերազմի ավարտից մեկ ամիս առաջ Ալեքսանդրին հետ կանչեցին ռազմաճակատից և նշանակեցին 10-րդ բանակային կորպուսի դաշտային ռազմական դպրոցի ղեկավար։ Պատերազմի տարիներին երկու անգամ վիրավորվել է։ Նա առանձնանում էր անձնական համարձակությամբ և ըստ բազմաթիվ հուշագրությունների, վայելում էր ենթակաների հարգանքն ու սերը։

Համաշխարհային պատերազմների արանքում

1919 թվականին նրան ուղարկել են Լատվիա՝ հանդես գալով որպես բրիտանական առաքելության ղեկավարի օգնական։ Այնտեղ նա նախ կազմակերպել է բրիտանական կողմնորոշված լատվիական կազմավորումների պայքարը հասարակության պրո-գերմանամետ խավերի զինված կազմավորումների դեմ, ինչպես նաև մաքրել Բալթյան Լանդսվերը գերմանամետ սպաներից։ Լատվիայում Կառլոս Ուլմանիսի կառավարության հաստատումից հետո օգնել է վերջինիս Կարմիր բանակի դեմ պայքարում։

1920 թվականից ծառայել է բրիտանական ուժերում՝ Թուրքիայում և Հիբրալթարում։ 1922 թվականից կրկին հրամանատար է եղել գումարտակում։ Պատերազմից հետո ավարտել է Քեմբերլի աշխատակազմի քոլեջը (1927) և Կայսերական պաշտպանության քոլեջը (1930)։ 1929 թվականից ղեկավարում էր Իռլանդիայի պահապան գունդը։ 1931 թվականից Հյուսիսարևմտյան սահմանի հնդկական բանակի հետևակային բրիգադի շտաբի սպա էր (Բրիտանական Հնդկաստանի սահմանն Աֆղանստանի հետ)։ 1934 թվականի հոկտեմբերից ղեկավարում էր այս բրիգադը Պեշավարում ապստամբությունը ճնշելու ժամանակ։

1937 թվականին, որպես թագավորի օգնական մասնակցել է Գեորգի VI-ի թագադրմանը, ինչը դրական ազդեցություն է ունեցել նրա հետագա կարիերայի վրա։ 1938 թվականի փետրվարից ղեկավարում էր մետրոպոլիայի 1-ին հետևակային դիվիզիան։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ

1939 թվականի սեպտեմբերին ստորաբաժանման ղեկավարի պաշտոնում տեղափոխվել է Ֆրանսիա և միարժամանակ մասնակցեց 1940 թվականի ֆրանսիական արշավին։ Դյունկերկից դաշնակից ուժերի տարհանման ժամանակ նրա ստորաբաժանումը ծածկում էր զորքերի տարհանումը, իսկ կորպուսի հրամանատարի տարհանումից հետո Ալեքսանդրը կատարում էր իր պարտականությունները կամրջի վրա։ 1940 թվականի մայիսի 31-ին նա ստանձնեց Ֆրանսիայում գտնվող Բրիտանական բոլոր արշավախմբային ուժերի հրամանատարությունը, որոնք տեղակայված էին Դյունկերկի շրջանում, և նրանց տարհանումն ուղղեց դեպի մայրաքաղաք։ 1940 թվականի հունիսից ղեկավարում էր Հարավային հրամանատարությունը Անգլիայի հարավում ՝ գեներալ-լեյտենանտի կոչումով։

1942 թվականի փետրվարից՝ Բիրմայում զորքերի գլխավոր հրամանատար։ Նշանակվելով ճապոնական ուժերի հարձակման սկզբի և բրիտանական ուժերի ռազմական գործողությունների լիակատար անպատրաստության պայմաններում՝ չկարողացավ պահել Բիրման։ 1942 թվականի հունիսից նա ղեկավարում էր Բրիտանական 7-րդ բանակը, 1942 թվականի օգոստոսից՝ Մերձավոր Արևելքում բրիտանական ուժերի գերագույն գլխավոր հրամանատարը։ 1942 թվականի հոկտեմբեր-նոյեմբեր ամիսներին ջախջախիչ պարտություն է կրել գերմանական-իտալական զորքերին Էլ Ալամեյնի ճակատամարտում։ Անգլո-ամերիկյան Ալժիրում վայրէջք կատարելուց և նրանց զորքերը Թունիս առաջխաղացումից հետո ցամաքային գործողությունների համար նշանակվեց դաշնակից ուժերի գեներալ Այզենհաուերի հրամանատարի տեղակալ։ 1943 թվականի փետրվարից նա ղեկավարում էր Թունիսի 18-րդ բանակային խումբը, հաղթանակ տարավ Թունիսի արշավանքի ժամանակ։

1943 թվականի հուլիսից՝ Դաշնակից 15-րդ բանակային խմբի հրամանատար, վարում էր սիցիլիական գործողություն և իտալական արշավ։ 1944 թվականի սեպտեմբերի 1-ին նա ստացավ ֆելդմարշալի կոչում, 1944 թվականի դեկտեմբերին նշանակվեց Միջերկրական ծովում դաշնակից ուժերի գերագույն հրամանատար, գլխավորեց Հունաստանի ժողովրդական ապստամբության ճնշումը։ Մայիսի 2-ին ընդունեց Իտալիայում գերմանական զորքերի հանձնումը։

Պատերազմից հետո

1946 թվականին Թունիսում Ռոմելի դեմ տարած հաղթանակի համար պատերազմի ավարտին ստացել է վիսկոնտի կոչում, 1952 թվականին՝ Թունիսի կոմս (Թունիսի 1-ին կոմս Ալեքսանդր)։ 1946 թվականին որոշվում էր կայսերական գլխավոր շտաբի պետի պաշտոնում Ալեքսանդրի նշանակման հարցը, բայց հետո որոշվեց նրան նշանակել Կանադայի գլխավոր նահանգապետ։ Այս նշանակման կապակցությամբ ստիպված է եղել թողնել զինվորական ծառայությունը։ Այս պաշտոնը զբաղեցրել էր մինչև 1952 թվականը։ Ուինսթոն Չերչիլը Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ նշանակվելուց անմիջապես հետո Ալեքսանդրին առաջարկեց Պաշտպանության նախարարի պաշտոնը, որը վերջինս զբաղեցնում էր 1952-1954 թվականներին։

Հետո վարեց իր անձնական կյանքը, մեծ հեղինակություն ուներ Անգլիայում։ Նա զբաղեցնում էր մեծ թվով պատվավոր պաշտոններ և կոչումներ, օրինակ, նա 1965-1966 թվականներին Լոնդոնի աշտարակի պետ էր, Մեծ Լոնդոնի լորդ լեյտենանտ, մի քանի գնդերի պատվավոր պետ, բազմաթիվ հասարակական կազմակերպությունների և համալսարանների նախագահ։

Կոչումներ

1911 — լեյտենանտ
1915 — կապիտան
1917 — մայոր
1928 —գնդապետ
1937 — գեներալ մայոր
1940 — գեներալ լեյտենանտ
1942 — գեներալ

Մրցանակներ

Բրիտանական մրցանակներ

Պատվո շքանշանի ուղեկից (1959 թ. հունվարի 1) Կարտերների շքանշանի ասպետ (3 դեկտեմբերի 1946) Սուրբ Միքայել և Սբ Georgeորջ շքանշանների ասպետի Grand Cross (20 հունվարի 1946) Սուրբ Հովհաննես Երուսաղեմի շքանշանի մեծ հրամանատար (1946 թ. հունվարի 1) Լոգանքի շքանշանի ասպետի մեծ խաչ (1942 թ. նոյեմբերի 11) Բաղնիքի շքանշանի ասպետ-հրամանատար (1942 թ. հունվարի 1) Բաղնիքի շքանշանի ուղեկից (1938) Հնդկաստանի աստղի շքանշանի ուղեկից (7 փետրվարի 1936) Բրիտանական կայսրության շքանշանի սպա (1919) «Հարգելի ծառայության պատվերի ուղեկից» (1916 թ. հոկտեմբերի 20) Ռազմական խաչի ասպետ (1916, հունվարի 14)

Արտասահմանյան մրցանակներ

Բանակի մեդալ (Կանադա, 1951 թ. հունիսի 7)
Պատվո լեգեոնի ասպետի մեծ խաչ (Ֆրանսիա, 1946 թ. մարտի 4)
Հարգելի ծառայության խաչ (ԱՄՆ, օգոստոսի 2, 1945)
«Ռազմական խիզախության համար» շքանշանի արծաթե խաչ (Լեհաստան, 1944 թ. դեկտեմբերի 5)
Գեորգի I- ի արքայական շքանշանի ասպետի մեծ խաչ (Հունաստան, 20 հունիսի, 1944)
Սուվորովի I աստիճանի շքանշան (ԽՍՀՄ, 29 փետրվարի, 1944)
«Արժանիքների լեգեոնի» գլխավոր հրամանատար (ԱՄՆ, 1943 թ. օգոստոսի 10)
Պատվո լեգեոնի ասպետ հրամանատար (Ֆրանսիա, 1916, հոկտեմբերի 20)
Սուրբ Աննա II աստիճանի շքանշան (Ռուսաստան)

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Encyclopædia Britannica
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Lundy D. R. The Peerage
↑ https://www.ulaval.ca/notre-universite/prix-et-distinctions/doctorats-honoris-causa-de-luniversite-laval/liste-complete-des-recipiendaires-de-1864-a-aujourdhui.html#c154964

Գրականություն

Гордиенко А. Н. Командиры Второй мировой войны. Т. 1. — Мн.: Литература, 1997. — ISBN 985-437-268-5

Արտաքին հղումներ

Նախորդ Էդուարդ Վուդ, Հալիֆաքսի 1-ին կոմս	Սուրբ Միքայել և Սբ Գեորգի շքանշանների մեծ վարպետ 1959—1967	Իրավահաջորդ Էդուարդ, դուքս

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հարոլդ Ալեքսանդր» հոդվածին։

[_c5918d9706c9dd57-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_71cc10b10b1fbece-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Encyclopædia Britannica

[_0b41c68d06176bab-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Lundy D. R. The Peerage

[_b8341d48881bf0c3-4] ttps://www.ulaval.ca/notre-universite/prix-et-distinctions/doctorats-honoris-causa-de-luniversite-laval/liste-complete-des-recipiendaires-de-1864-a-aujourdhui.html#c154964

[1]

[2]

[3]

[4]