Կուզման Շապկարև

Կուզման Շապկարև
Ծնվել է	փետրվարի 1, 1834(1834-02-01)
Ծննդավայր	Օխրիդ, Հյուսիսային Մակեդոնիա
Վախճանվել է	մարտի 18, 1909(1909-03-18) (75 տարեկան)
Վախճանի վայր	Սոֆիա, Բուլղարիա
Մասնագիտություն	լեզվաբան, դատավոր, իրավաբան և գրող
Քաղաքացիություն	Օսմանյան կայսրություն
Անդամակցություն	Բուլղարիայի գիտությունների ակադեմիա
Պարգևներ
Ամուսին	Elisaveta Shapkareva?
Զավակներ	Kliment Shapkarev?, Evtim Shapkarev? և Իվան Շապկարև
Kuzman Shapkarev Վիքիպահեստում

Կուզման Անաստասով Շապկարև, (բուլղար․՝ Кузман Анастасов Шапкарев), (փետրվարի 1, 1834(1834-02-01), Օխրիդ, Հյուսիսային Մակեդոնիա - մարտի 18, 1909(1909-03-18), Սոֆիա, Բուլղարիա), բուլղարացի բանագետ, ազգագրագետ և գիտնական Մակեդոնիայի օսմանյան շրջանից, դասագրքերի և ազգագրական ուսումնասիրությունների հեղինակ և Բուլղարիայի ազգային վերածննդի նշանակավոր գործիչ։ Հյուսիսային Մակեդոնիայում համարվում է էթնիկ մակեդոնացի։

Կենսագրություն

Կուզման Շապկարեւը ծնվել է Օխրիդում 1834 թվականին։ Նա աշխատել է որպես ուսուցիչ Բուլղարիայի մի շարք դպրոցներում` Օխրիդի, Բիտոլայի, Պրիլեպի, Կուկուշի, Սալոնիկի (1854-1883)։ Այդ քաղաքներում նա հատկապես ակտիվ էր տեղական դպրոցներում բուլղարերենի ներդրման մեջ։ 1882-1883 թվականներին նախաձեռնել է Սոլունում Բուլղարիայի երկու վարժարանների հիմնադրումը։

Նա գրել է հետևյալ դասագրքերը` «Բուլղարերեն այբբենարան» (1866), «Մեծ բուլղարերեն ընթերցարան» (1868), «Մայրենի լեզու» (1874), «Համառոտ նկարագրություն (աշխարհագրություն)» (1868), «Համառոտ կրոնական դասագիրք» (1868) և այլն։ Շապկարևը կիսել է այն տեսակետը, որ բուլղարերենը պետք է ունենա մակեդոնական բարբառների ավելի շատ առանձնահատկություններ։ Նա իր դասագրքերից մի քանիսը համարել է «ավելի հասկանալի Մակեդոնիայի բուլղարացիների համար» («Մեծ բուլղարերեն ընթերցարան» 1868, էջ 4)։

Շապկարևը բազմաթիվ բուլղարական թերթերի և ամսագրերի՝ «Ցարիգրադի վեստնիկ» (Կոստանդնուպոլսի օրաթերթ), «Գայդա» (Պարկապզուկ), «Մակեդոնիա», «Պրավո» (Արդարադատություն), «Սավետնիկ» (Խորհրդատու), «Բալգարսկա պչելա» (Բուլղարական մեղու) և այլն։ Շապկարևը համագործակցել է հեղափոխական Գեորգի Ռակովսկու հետ և ազգագրության ոլորտում, օգնել է Միլադինով եղբայրներին։

1883 թվականից հետո նա ապրել է Բուլղարիայում՝ Պլովդիվում, Սլիվենում, Ստարա Զագորայում, Վրացայում և Օրհանիում (Բոտևգրադ)։ Բուլղարիայում իր գիտական և հասարակական աշխատանքի հետ միասին աշխատել է որպես նոտար և դատավոր։

1900 թվականից նա Բուլղարիայի գիտությունների ակադեմիայի իսկական անդամ էր։

Նրա ինքնակենսագրական գիրքը կոչվում է «Մակեդոնիայում բուլղարական ազգային ոգու վերածննդի համար նյութեր»։

Կուզման Շապկարևի որդին՝ Կլիմենտ Շապկարևը, VMORO-ի (Ներքին Մակեդոնիական հեղափոխական կազմակերպություն) առաջնորդներից մեկն էր։

Աշխատություններ

Գիտական աշխատություններ

• Rusalii. The old and too interesting Bulgarian custom preserved in Southern Macedonia, Plovdiv, 1884
• "The Serbian Greatideas' endeavours and our scientifists", 1888
• "Several notes about Macedono-Slav collection of P. Draganov" 1895
• "Collection of folk monuments (Bulgarian folk tales and beliefs), 1885
• Collection of Bulgarian Folklore (Сборник от български народни умотворения), vol. І-ІІІ, Sofia, 1891–1894
• Materials for the Biography of the Miladinov Brothers - Dimitar and Konstantin (Материали за животоописанието на Братя Миладинови, Димитрия и Константина), Plovdiv 1884

Դասագրքեր

• "A Bulgarian Primer", 1868
• "A Big Bulgarian Reader", 1868
• "Mother tongue", 1874
• "Short Land description (Geography)", 1868
• "Short Religion Book", 1868
• "The Bulgarian Folklore Collection" (Сборник от български народни умотворения), in several volumes:
  • Books I,III,IV,V,VI - Песни (Songs)
  • Book VII: Български обичаи, обряди, суеверия и костюмы (Bulgarian customs, rituals, beliefs and costumes), 1891
  • Books VIII and IX: Български прикаски и вѣрования съ прибавление на нѣколко Македоновлашки и Албански (Bulgarian folktales and beliefs with some Macedo-Romanian and Albanian) 1892, 1894 (same, in a modern edition, with modernized spelling)
  • (Note: Book II did not exist)

Ինքնակենսագրական գրքեր

• Contribution to education in Macedonia. One autobiography of Kuzman Shapkarev, Macedonian review, Sofia 1927, vol 2
• "Materials for Revival of Bulgarian national spirit in Macedonia", Sofia 1984

Հիշատակ

Fallières Coast -ի վրա, Անտարկտիդա, Շապկարև հենակետն անվանվել է Կուզման Շապկարևի անունով։

Արտաքին հղումներ

• K.A. Shapkarev. Bulgarian Primer, part A. (Constantinople, 1868).

Ծանոթագրություններ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կուզման Շապկարև» հոդվածին։