Եֆիմ Ուչիտել

Եֆիմ Ուչիտել;
Ծնվել է	հոկտեմբերի 28, 1913 կամ 1913
Ծննդավայր	Տիրասպոլ, Խերսոնի նահանգ
Մահացել է	օգոստոսի 18, 1988 կամ 1988
Մահվան վայր	Լենինգրադ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Գերեզման	Սերաֆիմովսկոե գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն, Խորհրդային Ռուսաստան և ԽՍՀՄ
Կրթություն	Սանկտ-Պետերբուրգի պետական կինոյի և հեռուստատեսության համալսարան
Մասնագիտություն	կինոօպերատոր, կինոռեժիսոր և սցենարիստ
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ
Պարգևներ և ; մրցանակներ	; և
Անդամություն	ԽՍՀՄ կինեմատոգրաֆիստների միություն
Երեխաներ	Ալեքսեյ Ուչիտել

Եֆիմ Յուլևիչ Ուչիտել (ռուս.՝ Ефи́м Ю́льевич Учи́тель, 15 (28) հոկտեմբերի, 1913, Տիրասպոլ, Խերսոնի նահանգ, Ռուսաստանի կայսրություն – 18 օգոստոսի, 1988, Լենինգրադ, ՌՍՖՍՀ, ԽՍՀՄ), վավերագրական ֆիլմերի խորհրդային օպերատոր և ռեժիսոր, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (1976)։

Կենսագրություն

Եֆիմ Ուչիտելը ծնվել է 1913 թվականի հոկտեմբերի 15-ին (նոր տոմարով՝ հոկտեմբերի 28) Խերսոնի մարզի Տիրասպոլ քաղաքում (ներկայում՝ չճանաչված Մերձդնեստրի Մոլդովական Հանրապետության կազմում)^[1]^[2]^[3], հրեական ընտանիքում, որտեղ նրանից բացի եղել են ևս չորս երեխաներ։ Հայրը՝ որպես գրաշար, աշխատել է «Днестровский край» թերթի տպարանում^[4]։ 1918 թվականին Եֆիմ Ուչիտելի հայրը մահացել է, և ընտանիքը պահել է նրա ավագ եղբայրը^[5]։ Ավագ քույրն աշխատել է կինոթատրոնի դրամարկղում, և Եֆիմ Ուչիտելը տարվել է կինեմատոգրաֆիայով, ապա լուսանկարչությամբ։ Տիրասպոլում յոթերորդ դասարանն ավարտելուց հետո նա ուղեգրով մեկնել է սովորեու Լենինգրադի ֆաբրիկագործարանային աշակերտության դպրոցում։

1930 թվականից մինչև 1935 թվականը Եֆիմ Ուչիտելը սովորել է Լենինգրադի կինոինժեներների ինստիտուտի օպերատորական ֆակուլտետում։

1935 թվականից Եֆիմ Ուչիտելն աշխատել է որպես «Լենկինոխրոնիկա» կինոստուդիայի (1968 թվականից՝ Լենինգրադի վավերագրական ֆիլմերի ստուդիա) օպերատորի օգնական, իսկ 1937-1988 թվականներին՝ որպես օպերատոր և ռեժիսոր։ 1964 թվականից եղել է «Լենկինոխրոնիկայի» առաջին ստեղծագործական միավորման գեղարվեստական ղեկավարը։

Եֆիմ Ուչիտելի նկարահանած առաջին ֆիլմը եղել է «Տոները տունդրայում» (ռուս.՝ «Праздники в тундре», 1937) կինոնկարը։ 1940 թվականին այլ օպերատորների հետ նկարահանել է «Մաններգեյմի գիծ» (ռուս.՝ «Линия Маннергейма») ֆիլմը։ Կոմունիստական կուսակցությանն անդամակցել է 1940 թվականից։ Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին եղել է ռազմաճակատային օպերատոր (նկարահանել է Լենինգրադի պաշտպանությունը)։ Նրա նկարահանած նյութերը ներառվել են «Բեռլին» և «Հաղթանակի շքերթ» (1945) և այլ ֆիլմերում։

1942 թվականին որպես բեմադրող ռեժիսոր նկարահանել է «Լենինգրադը պայքարում» (ռուս.՝ «Ленинград в борьбе»), ապա այդ թեմատիկան շարունակել «Լենինգրադ բլոկադայի ճեղքումը» (ռուս.՝ «Прорыв блокады Ленинграда», 1944), «Լենինգրադ» (1947, Ռոման Կարմենի հետ), «Լենինգրադի սխրանքը» (1959), «Հանդիպում Լենինգրադի հետ» (ռուս.՝ «Встреча с Ленинградом», 1970), «Լենինգրադ։ Տարիներ և սխրագործություններ» (ռուս.՝ «Ленинград. Годы и свершения», 1974), «Լենինգրադ՝ հերոս-քաղաք» (1975) ֆիլմերում։

Եֆիմ Ուչիտելը մահացել է 1988 թվականի օգոստոսի 18-ին Լենինգրադում։ Թաղված է Սերաֆիմովյան գերեզմանատանը։

Ընտանիք

Որդին՝ Ալեքսեյ Ուչիտել, կինոռեժիսոր, Ռուսաստանի Դաշնության ժողովրդական արտիստ, «Ռոք» կինոստուդիայի գեղարվեստական ղեկավար

Ֆիլմագրություն

Օպերատորական աշխատանքներ

1937 – Տոն տունդրայում (ռուս.՝ Праздник в тундре)
1940 – Մաններգեյմի գիծը (ռուս.՝ Линия Маннергейма)
1941 – Էստոնական հող (ռուս.՝ Эстонская земля)
1943 – Լենինգրադը պայքարում (ռուս.՝ Ленинград в борьбе)
1944 – Մահվան ճամբար Կլոոգա (ռուս.՝ Лагерь смерти Клоога)
1944 – Լենինգրադի բլոկադայի ճեղքումը (լատին․՝ Прорыв блокады Ленинграда)
1945 – Բեռլին (ռուս.՝ Берлин)
1945 – Հաղթանակի շքերթ (ռուս.՝ Парад Победы)
1947 – Լենինգրադ (ռուս.՝ Ленинград, վավերագրական, Ռոման Կարմենի հետ միասին), ռեժիսոր և գլխավոր օպերատոր

Ռեժիսորական աշխատանքներ

1949 – Խորհրդային Սիբիր (ռուս.՝ Сибирь Советская)
1952 – Ճանապարհ դեպի ծովը (ռուս.՝ Путь к морю)
1954 – Սուսամիրի հովտում (ռուս.՝ В долине Сусамыра)
1957 – Ռուսական բնավորություն (ռուս.՝ Русский характер), Համամիութենական II կինոփառատոնի մրցանակ
1959 – Ռուսաստանի դուստրեր (ռուս.՝ Дочери России)
1959 – Լենինգրադի սխրանքը (ռուս.՝ Подвиг Ленинграда), Վալերի Սոլովցևի հետ համատեղ
1960 – Խաղաղություն քո տանը (ռուս.՝ Мир дому твоему)
1963 – Ռուսաստանի երգերը (ռուս.՝ Песни России)
1963 – Կա այդպիսի նվեր (ռուս.՝ Есть такой городок)
1965 – Բանվորների պատմությունները (ռուս.՝ Рассказы рабочих)
1966 – Էրվին Շուլեի գործը (ռուս.՝ Дело Эрвина Шуля)
1967 – Քո շռայլ սիրտը (ռուս.՝ Твое щедрое сердце), Համամիութենական կինոփառատոնի մրցանակ, 1968
1970 – Հանդիպում Լենինգրադի հետ (ռուս.՝ Встреча с Ленинградом)
1970 – Հանդիպում են վետերանները (ռուս.՝ Встречаются ветераны)
1971 – Վիլեգոդայի տղամարդիկ (ռուս.՝ Вилегодские мужики)
1972 – Սահման (ռուս.՝ Граница)
1974 – Ռուսաստանի մեծ հացը (ռուս.՝ Большой хлеб России)
1974 – Լենինգրադ։ Տարիներ և սխրագործություններ (ռուս.՝ Ленинград. Годы и свершения)
1975 – Լենինգրադ՝ հերոս-քաղաք (ռուս.՝ Ленинград – город-герой)
1975 – Հուշարձան (ռուս.՝ Памятник)
1976 – Լենինգրադ։ Տարիներ և սխրագործություններ (ռուս.՝ Ленинград, годы и свершения)
1977 – Ինչպե՞ս են գործերը, ընկեր նախագահ (ռուս.՝ Как дела, товарищ председатель?)
1978 – Իրինա Կոլպակովա (ռուս.՝ Ирина Колпакова)
1979 – Վալդայ. լիրիկական ռեպորտաժ (ռուս.՝ Валдай: лирический репортаж)
1979 – Мои комиссары?
1981 – Բարի առավոտ, մարդիկ (ռուս.՝ Доброе утро, люди!)

Մրցանակներ և պարգևներ

Ստալինյան առաջին աստիճանի մրցանակ (1943) – «Լենինգրադը պայքարում» (ռուս.՝ «Ленинград в борьбе», 1942) ֆիլմի համար
ՌՍՖՍՀ Վասիլև եղբայրների անվան պետական մրցանակ (1967) – Ռուսաստանին նվիրված «Ռուսական բնավորություն» (1957), «Ռուսաստանի դուստրերը» (1959), «Խաղաղություն քո տանը» (1960), «Ռուսաստանի երգերը» (1963) շարքի համար
ՌՍՖՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ (12 հունիսի, 1964)
ՌՍՖՍՀ ժողովրդական արտիստ (29 սեպտեմբերի, 1969)
ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (1976)
Լենինի շքանշան (1973)
Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշան (1983)
Հայրենական պատերազմի I աստիճանի շքանշան (24 փետրվարի, 1945)
Հայրենական պատերազմի II աստիճանի շքանշան (6 ապրիլի, 1985)
Կարմիր աստղի շքանշան (21 ապրիլի, 1943)
«Լենինգրադի պաշտպանության համար» մեդալ
Ա. Դովժենկոյի անվան արծաթե մեդալ (1973) – «Սահման» (1972) ֆիլմի համար

Ծանոթագրություններ

↑ Российская Еврейская Энциклопедия
↑ «Ф. Д. Свердлов «В строю отважных: Евреи, участники Великой Отечественной войны»». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մայիսի 3-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 26-ին.
↑ Евреи в молдавском кинематографе
↑ Династия режиссёров родом из Молдовы
↑ Интервью с Алексеем Учителем

Գրականություն

Вольман Н. Б. Ефим Учитель. — Л.: Искусство, Ленингр. отд-ние, 1976. — 144, [32] с. — (Мастера советского театра и кино).

Արտաքին հղումներ

Ефим Учитель в энциклопедии «Санкт-Петербург»

[1] Российская Еврейская Энциклопедия

[2] «Ф. Д. Свердлов «В строю отважных: Евреи, участники Великой Отечественной войны»». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մայիսի 3-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 26-ին.

[3] Евреи в молдавском кинематографе

[4] Династия режиссёров родом из Молдовы

[5] Интервью с Алексеем Учителем

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]