Գաբրիելա Զապոլսկայա

Գաբրիելա Զապոլսկայա; լեհ.՝ Gabriela Zapolska
Ծննդյան անուն	լեհ.՝ Maria Gabriela Korwin-Piotrowska
Ծնվել է	մարտի 30, 1857[…]
Ծննդավայր	Պոդգայցի, Lutsk County, Վոլինիայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Վախճանվել է	դեկտեմբերի 21, 1921 (64 տարեկան) կամ դեկտեմբերի 17, 1921 (64 տարեկան)
Վախճանի վայր	Լվով, Լեհաստանի Երկրորդ Հանրապետություն
Գերեզման	Լիչակիվ գերեզմանատուն
Մասնագիտություն	թարգմանչուհի, դրամատուրգ, լրագրող, թատրոնի դերասանուհի, գրող և հրապարակախոս
Քաղաքացիություն	Լեհաստան
Ուշագրավ աշխատանքներ	The Morality of Mrs. Dulska?
Ամուսին	Stanisław Janowski?
Համատեղ ապրող	Մարիան Գավալևիչ
	Ներշնչվել է
	Gabriela Zapolska Վիքիպահեստում

Գաբրիելա Զապոլսկայա (լեհ.՝ Gabriela Zapolska, մարտի 30, 1857(1857-03-30)^[1]^[2]^[3]^[…], Պոդգայցի, Lutsk County, Վոլինիայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - դեկտեմբերի 21, 1921(1921-12-21)^[1]^[2] կամ դեկտեմբերի 17, 1921(1921-12-17)^[4], Լվով, Լեհաստանի Երկրորդ Հանրապետություն), լեհ բանաստեղծուհի, դրամատուրգ, դերասան։ Զապոլսկայան նրա կեղծանունն է, հանդես է եկել նաև Սնեժկո-Զապոլսկայա, Ժոզեֆ Մասկով կեղծանուններով։ Նրա իսկական անուն ազգանունը Մարիա Գաբրիելյա Ստեֆանիա Կորվին-Պյոտրովսկայա է^[6]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գաբրիելա Զապոլսկայան ծնվել է 1857 թվականի մարտի 30-ին Պոդգայցի գյուղում (այժմ` Ուկրաինայի Վոլինի մարզի Լուցկի շրջան)` լեհ ազնվականների ընտանիքում։ Զապոլսկայան սովորել է Լվովի մանկավարժական ինստիտուտում։ 1876 թվականին ծնողների պահանջով ստիպված ամուսնանում է Ցարական բանակում ծառայող լեյտենանտի հետ (ազգությամբ լեհ)։ 1881 թվականին արտաամուսնական կապից հղիանում է, մեկ տարի հետո ամուսնալուծվում է^[7]։

1879 թվականին Գաբրիելյա Զապոլսկայան առաջին ելույթն է ունեցել Վարշավայի բարեգործական ընկերության թատրոնի բեմում, այնուհետև Կրակովում, Լվովում և Պոզնանում։ 1882 թվականից հանդես է եկել Կրակովի թատրոնի բեմում։

Մահացել է 1921 թվականին Լվովում։ Թաղված է Լվովի Լիչակովսկի գերեզմանատանը։

Գաբրիելա Զապոլսկայայի դիմանկարը, Յուլիան Ֆալաթ, 1898

Ստեղծագործական ուղի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Որպես բանաստեղծուհի` առաջին անգամ հանդես է եկել 1883 թվականին Գաբրիէլի Զապոլսկայա կեղծանվամբ։ Նրա առաջին պատմվածքը կոչվում է «Մեկ օր վարդի կյանքից» (1881)։ Լվովյան մամուլում հրապարակել է նովելներ և պատմվածքներ։ Ավելի ուշ նա գրել է «Փոքրիկը» (1883), «Կասկա-Կարիատիդա» (1885), «Քավարան» (1889), ստեղծագործությունները, որոնք անմիջապես դարձել են բանավեճի առարկա, կապված դրանց չափից դուրս նատուրալիզմի հետ։ «Ինչի մասին չեն խոսում» (1909) և «Ինչի մասին նույնիսկ մտածել չեմ ուզում» (1914) վիպակներում բարձրացվում է պոռնկության և հասարակության այլ արատների խնդիրը։ Զապոլսկայան համարվում է 41 պիեսների, 23 վեպերի, 177 պատմվածքների, 252 լրագրողական ստեղծագործությունների հեղինակ։ Գրել է նաև մեկ ֆիլմի սցենար։ Նրա ստեղծագործական ժառանգության մեջ առկա են 1500-ից ավելի նամակներ։

Զապոլսկայան ամենամեծ ճանաչումը ստացավ որպես սոցիալ-երգիծական կոմեդիաների հեղինակ. հատկապես լայն ճանաչում ուներ նրա «Պանի Դուլսկոյի բարոյականությունը» պիեսը, որը համարվում էր իր 100-ամյակը նշող մանրբուրժուական հասարակության մասին ողբերգական կատակերգություն։ Զապոլսկայայի պիեսները թարգմանվել են տարբեր լեզուներով և հարմարեցվել ռադիոյի ու կինոյի համար։ Լեհական հասարակության մեջ այսօր լայնորեն քննարկվում է այնպիսի երևույթ, ինչպիսին «դուլշիզնան» է, որի հիմքում ընկած են Զապոլսկայայի պիեսի սյուժեները։

Դրամատուրգիայի ընտրանի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Պանի Դուլսկոյի բարոյականությունը»
«Նրանք չորսն են». Հիմար մարդկանց տրագեդիա 3 գործողությամբ
«Ժաբուսյա»
«Պաննա Մալիչևսկայա»
«Կասկա-Կարիատիդա»
«Երիտասարդ կնոջ հիշողություններից»

Ֆիլմեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Զապոլսկայայի նովելների ու դրամաների հիման վրա ստեղծված ֆիլմերից են`

Carewicz (1918), ռեժիսոր` Մարիան Ֆակս
Tamten (1921), ռեժիսոր` Վլադիսլավ Լենչևսկի
O czym się nie mówi (1924), ռեժիսոր` Էդվարդ Պուչալսկի
Policmajster Tagiejew (1929), ռեժիսոր` Յուլիուս Գարդան
Moralność pani Dulskiej (1930), ռեժիսոր` Բոլեսլավ Նյուվոլին, լեհական առաջին ֆիլմը, որտեղ ձայնը հնչում է գրամաֆոնի ձայնագրությամբ
O czym się nie mówi (1939), ռեժիսոր` Միեչիսլավ Կրավիչ
Morálka paní Dulské (adaption of Moralność pani Dulskiej, 1958), ռեժիսոր` Յիրլ Կեյչիկ, չեխոսլովակյան ֆիլմ

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Encyclopædia Britannica
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Discogs — 2000.
↑ ^3,0 ^3,1 filmportal.de — 2005.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Find A Grave — 1996.
↑ Степанович К. Л. Личаківський некрополь (укр.) — 2006. — P. 101. — ISBN 978-966-8955-00-5
↑ БРЭ/Запольская Габриеля
↑ Halina Floryńska-Lalewicz (2004). «Gabriela Zapolska» (լեհերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 8-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 20-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գաբրիելա Զապոլսկայաի գործերը Գուտենբերգ նախագծում
Gabriela Zapolska Internet Movie Database կայքում
(Լեհերեն) Gabriela Zapolska at e-teatr.pl

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գաբրիելա Զապոլսկայա» հոդվածին։

[_db7ffb6f1ed7009b-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Encyclopædia Britannica

[_b4b51cc130ecfa7b-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Discogs — 2000.

[_1c4fdbb86a868a97-3] 3,0 ^3,1 filmportal.de — 2005.

[_7c4769ed7ab5effd-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Find A Grave — 1996.

[_3510051a4d1b3280-5] Степанович К. Л. Личаківський некрополь (укр.) — 2006. — P. 101. — ISBN 978-966-8955-00-5

[6] БРЭ/Запольская Габриеля

[cupl-7] Halina Floryńska-Lalewicz (2004). «Gabriela Zapolska» (լեհերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 8-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 20-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]