Բուրժի տաճար
| Բուրժի տաճար ֆր.՝ Cathédrale Saint-Étienne de Bourges | |
|---|---|
 | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | կաթոլիկ տաճար |
| Երկիր |  Ֆրանսիա |
| Տեղագրություն | Բուրժ[1][2] |
| Հասցե | place Étienne-Dolet |
| Դավանանք | կաթոլիկություն |
| Թեմ | Բուրժի թեմ |
| Հիմնական ամսաթվերը | 1195 |
| Ներկա վիճակ | գործող |
| Մասն է | Way of Saint James UNESCO World Heritage Sites in France? |
| Կազմված է | Stained-glass windows of Crypt of Cathédrale Saint-Étienne de Bourges? |
| Ժառանգության կարգավիճակ | դասակարգված պատմական հուշարձան[1], ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության մաս և Համաշխարհային ժառանգություն |
| Նվիրված | Ստեփանոս Նախավկա |
| Ճարտարապետական ոճ | դասական գոթիկա |
| Կառուցման սկիզբ | 1192 |
| Կառուցման ավարտ | 1390 |
| Հիմնադրված | 1195 |
| Երկարություն | 122 մ |
| Նավի լայնություն | 15 մ |
| Մակերես | 0,85 հեկտար, 105 հեկտար |
 | |
 | |
 Cathédrale Saint-Étienne de Bourges Վիքիպահեստում | |
| belleseglises.com/eglises/79(ֆր.) | |
Բուրժի տաճար (ֆր.՝ Cathédrale Saint-Étienne de Bourges), Սուրբ Ստեփանոսին նվիրված գոթական տաճար Ֆրանսիայի Բուրժ քաղաքում։ Եկեղեցին Բուրժի արքեպիսկոպոսության մայր տաճարն է։ Տաճարի կառուցումը սկսվել է 12-րդ դարի սկզբին, օծումը կայացել է 1324 թվականի մայիսի 13-ին, սակայն տաճարի շինարարական աշխատանքները շարունակվել են ընդհուպ մինչև 16-րդ դարը։ Իր առանձնահատուկ ճարտարապետության, տպավորիչ քանդակների և հոյակապ վիտրաժների համար տաճարն ընդգրկվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում։ Տաճարը Ֆրանսիայի ազգային ժառանգության հուշարձան է[3]։
Տաճարի կառուցումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տաճարը գտնվում է նախկին հռոմեական Ավարիկում քաղաքի հյուսիսարևմտյան մասում, ուր ապաստանել են առաջին քրիստոնյա գալլերը։ Մինչ տաճարի կառուցումը նրա տեղում եղել է առնվազն երեք եկեղեցի, որոնք կառուցվել են 3-րդ, 4-րդ և 9-րդ դարերում։ 11-րդ դարի առաջին մայր տաճարը կառուցվել է ռոմանական ոճով. նրա հետքերը պահպանվել են վերջին կառույցի կրիպտեում։
Շինարարության սկսման ճշգրիտ թվականը հայտնի չէ, սակայն այն պետք է որ լինի 1183-1195 թվականների միջակայքում, քանի որ տաճարի արևելյան կողմը անցնում է քաղաքային նախկին պատերի սահմանը, ինչի քանդումը թվագրվում է 1183 թվականին, իսկ 1195 թվականից հիշատակություն է պահպանվել, որ վկայում է ռոմանական տաճարի շինարարության ծախսերի մասին։ Բուրժի տաճարի և նշանավոր Շարտրի տաճարի կառուցման ժամանակաշրջանները համընկնում են[4]։ Տաճարի ճարտարապետների անունները չեն պահպանվել։
Կառույցի շինարարության փուլերի մասին կարելի է դատել հետևյալ տեղեկություններով. ստորին եկեղեցին կառուցվել է մոտ 1200 թվականին։ Եկեղեցական դասի գոյության առաջին վկայությունը թվագրվում է 1214 թվականին։ Վիտրաժների և խորանին հարակից կիսաշրջանաձև կամարակապ մասը պատրաստ են եղել 1215-1225 թվականներին, իսկ նավը ավարտին է հասցվել 1230 թվականին, ինչից հետո շինարարական աշխատանքների թափը նվազել է։ Արևմտյան ճակատի մեծ մասի կառուցումն ավարտվել է 1270 թվականին, չնայած աշտարակների կառուցումը շարունակվել է հետագայում ևս։ 1313 թվականին հարավային աշտարակում ճաքեր են առաջացել, որոնց դեմ պայքարելու համար 14-րդ դարի կեսերին որմնահեցեր են ամրացրել։ Սակայն դա ևս թույլ չի տալիս աշտարակը որպես զանգակատուն օգտագործել։ Բուրժի մայր տաճարի օծման պահին` 1324 թվականի մայիսի 13-ին, հյուսիսային աշտարակը դեռևս անավարտ էր. նրա շինարարությունն ավարտվում է միայն 15-րդ դարի վերջին, սակայն 1506 թվականին այն փլուզվում է` վնասելով ճակատի հյուսիսային մասը։ Հյուսիսային նոր աշտարակը և պորտալը վերակառուցվել են 1542 թվականին և պարունակում են Վերածննդի դարաշրջանի տարրեր։
Ի տարբերություն գոթական այլ տաճարների` Բուրժի մայր տաճարը կառուցումից հետո համեմատաբար քիչ է տուժել պատերազմներից, հեղափոխություններից, որոնցից Ֆրանսիան զերծ չի եղել շուրջ հինգ հարյուր տարի։
Ճարտարապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տաճարն ունի իր տեսակի շինությունների համար հազվադեպ նախագիծ։ Տրանսեպտը, որը քրիստոնեական եկեղեցիներում ավանդաբար խաչի տեսք ունի, Բուրժի տաճարում բացակայում է ընդհանրապես։ Գլխավոր նավի լայնությունը 15 մ է, երկարությունը` 122 մ. բարձրությունը` 37 մ, իսկ կամարաշարի բարձրությունը` 20 մ։ Եզրային երկու նավերը երկաստիճան ձև ունեն և շրջապատում են աբսիդը։
Արտաքին կողմի ամրության համար կիրառվել են արկբուտաններ, ինչը թույլ է տվել ընդարձակել պատուհանի բացվածքները. դրա հետևանքով ապահովվել է տաճարի լավ լուսավորվածությունը։ Չնայած արկբուտանների օգտագործմանը, ինչը տաճարի ամրությունն ապահովող ճարտարապետական համեմատաբար նոր տարր էր, տաճարն ունի լայն պատեր։
Տրասեպտի բացակայությունը և նավի մեծ բարձրությունը առանձնահատուկ է դարձնում տաճարի ներքին ձևը` ստեղծելով անկրկնելի հեռապատկեր։
Արևմտյան ճակատը, որն ունի 40 մ լայնություն, ամենամեծերից մեկն է Ֆրանսիայի գոթական տաճարների թվում։ Այն ունի հինգ պորտալ, որ համապատասխանում է մեկ գլխավոր և եզրային չորս նավերին։ Բոլոր պորտալերը զարդարված են գեղեցիկ քանդակներով, իսկ նրանցից մեկը նվիրված է սուրբ Ստեփանոսի կյանքին։ Հյուսիսային և հարավային պորտալների քանդակները վաղ ռոմանական ոճով են արված և թվագրվում են մոտ 1160 թվականին, պորտալների փայտե դռները պատրաստվել են 15-րդ դարում։
Մեր օրեր է հասել վիտրաժների մեծ մասը, որ Շարտրի տաճարի պես թվագրվում է 13-րդ դարի առաջին քառորդին։ 25 վիտրաժներից պահպանվել են 22-ը. հատկապես հետաքրքրություն են ներկայացնում արևելյան մասի վիտրաժները[5]։
Ստորին եկեղեցին կամ կրիպտեն կառուցվել է մոտ 1200 թվականին և կրկնում է իրենից ներքև գտնվող դեամբուլատորիայի ձևը։ Կրիպտեն աչքի է ընկնում իր կամարներով։ Այնտեղ է գտնվում հերցոգ Ժակ Բերիացու գերեզմանը. աբսիդում ևս պահպանվել են հերցոգի և նրա կնոջ արձանները։ Տաճարի նավում տեղակայված աստղագիտական ժամացույցը գոյություն ունի ավելի քան 500 տարի. նրա մասին առաջին հիշատակությունը վերաբերում է 1422 թվականին։
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
-
Արևմտյան ճակատ -
Բուրժի տաճարի նավը -
Հովհաննես Մկրտիչին նվիրված վիտրաժ
-
Արևմտյան ճակատի ստորին մասը -
Ռոմանական փորագրություն հարավային պորտալին -
Ստորին տաճար
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 base Mérimée (ֆր.) — ministère de la Culture, 1978.
- ↑ archINFORM (գերմ.) — 1994.
- ↑ Dominique Seridji и другие Le guide du patrimonie en France. — Centre des monuments nationaux (MONUM), 2002. — С. 193. — ISBN 2-85822-760-8
- ↑ Bony, Jean (1985). French Gothic Architecture of the Twelfth and Thirteenth Centuries, p. 212. University of California Press. ISBN 0-520-05586-1.
- ↑ Louis Grodecki. A Stained Glass Atelier of the Thirteenth Century: A Study of Windows in the Cathedrals of Bourges, Chartres and Poitiers, Journal of the Warburg and Courtauld Institutes, Vol. 11, (1948), pp. 87-111
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Բուրժի տաճարը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության կայքում
- Բուրժի տաճարի` 13-րդ դարի վիտրաժները Արխիվացված 2016-07-12 Wayback Machine
- Բուրժի տաճարի լուսանկարներ
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բուրժի տաճար» հոդվածին։ |
| ||||||||||
