Domvs Romana
Domvs Romana | |
|---|---|
 | |
 | |
| Տեսակ | թանգարան, հնագիտական հուշարձան և տեսարժան վայր |
| Երկիր |  Մալթա[1] |
| Տեղագրություն | Մդինա |
| Մասն է | Melite? |
| Հիմնադրվել է | մ. թ. ա. 100 |
| Կայք | heritagemalta.org/domvs-romana/(անգլ.) |
 | |
 | |
Domus Romana (լատիներեն նշանակում է «Հռոմեական տուն»), ոճավորված որպես Domvs Romana (լատիներենում u-ի և v-ի միջև տարբերության բացակայությունից հետո), հռոմեական դարաշրջանի ավերված տուն է, որը գտնվում է Մդինայի և Ռաբաթի սահմանին, Մալթա։ Այն կառուցվել է մ.թ.ա. 1-ին դարում որպես արիստոկրատական ավան (domus) հռոմեական Մելիտ քաղաքում։ 11-րդ դարում դոմուսի մնացորդների վրա հիմնվել է մուսուլմանական գերեզմանատուն։
Հնավայրը հայտնաբերվել է 1881 թվականին, և հնագիտական պեղումները հայտնաբերել են մի քանի լավ պահպանված հռոմեական խճանկարներ, արձաններ և այլ արտեֆակտներ, ինչպես նաև գերեզմանոցից մի շարք տապանաքարեր և այլ մնացորդներ։ 1882 թվականից կայքը բաց է հանրության համար որպես թանգարան, որը ներկայումս ղեկավարվում է Heritage Malta-ի կողմից։ Այն սխալմամբ կոչվել է հռոմեական վիլլա, երբ նորից հայտնաբերվեց, քանի որ կարծում էին, որ այն գտնվում էր Մելիտ քաղաքից դուրս, սակայն հետագա հետազոտությունների արդյունքում պարզվեց, որ այն գտնվում է քաղաքի սահմաններում[2]։
Պատմություն և նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հռոմեական տուն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ենթադրվում է, որ Domvs Romana-ն կառուցվել է մ.թ.ա. 1-ին դարի սկզբին, և այն գործածության մեջ է մնացել մինչև մ.թ. 2-րդ դարը։ Տունն ուներ սյունազարդ պերիստիլ ՝ ոգեշնչված հին հունական ճարտարապետությունից, և դրա լավագույն առանձնահատկություններն են պերիստիլում և հարակից սենյակներում հայտնաբերված բազմաքրոոմ հելլենիստական ոճի խճանկարները, որոնք ցույց են տալիս դեկորատիվ մոտիվներ կամ դիցաբանական տեսարաններ։ Օգտագործվել են երկու տեսակի թեսերաներ՝ opus vermiculatum, մայթի կենտրոնում; opus tessellatum, ավելի մեծ թեսերաներ՝ հիմնական պատկերի շուրջը եռաչափ ձևավորումներ ստեղծելու համար։ Նկարը ձգտում էր ընդօրինակել շատ տարածված մոտիվը, որը կարող է առաջին անգամ նկարել Սոֆոսի նկարիչը։ Դոմուսը նաև ցույց է տալիս նուրբ ներկված պատի սվաղը, որը ընդօրինակում է գունավոր մարմարները և ցուցադրում մասամբ ոճավորված ճարտարապետական տարրեր, որոնք դրանք կտեղադրեն ինչ-որ տեղ 1-ին և 2-րդ Պոմպեյան ոճերի միջև։
Չնայած տունը հիմնականում ավերվել է ժամանակի ընթացքում, նրա խճանկարները հիմնականում պահպանվել են անձեռնմխելի, և դրանք համեմատելի են Պոմպեյում կամ Սիցիլիայում հայտնաբերվածների հետ։ Դոմուսում հայտնաբերվել են նաև մ.թ. 1-ին դարի մի շարք կայսերական հռոմեական ընտանիքի արձաններ, ինչպես նաև մետաղադրամներ, ապակյա սպասք, սպասք, լոգանքի պարագաներ, ամֆորաներ և այլ իրեր[3]։
Մուսուլմանական գերեզմանատուն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
11-րդ դարում, երբ Մալթան Ֆաթիմյան խալիֆայության կազմում էր, դոմուսի վայրը վերածվեց գերեզմանոցի։ Պեղումների ընթացքում հայտնաբերվել են առնվազն 245 թաղումներ, որոնց ընթացքում հայտնաբերվել են նաև մի շարք կրաքարե (և մեկ մարմարե) տապանաքարեր ՝ նասխի կամ քուֆերեն արձանագրություններով։ Պեղումների ժամանակ հայտնաբերվել են նաև որոշ խեցեղեն և արծաթյա մատանի[3]։
Հայտնաբերում և պեղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Domvs Romana-ն հայտնաբերվել է պատահաբար 1881 թվականին բանվորների կողմից կանաչապատման նախագծի ժամանակ։ Այնուհետև այն պեղվել է ժամանակի առաջատար հնագետների կողմից, այդ թվում՝ Անտոնիո Աննետո Կարուանան, սըր Թեմիստոկլես Զամմիտը, Ռոբերտ Վ. Գալեան, Հարիս Դանսկոմ Քոլթը և Լուի Ափթոն Ուեյը[3]։
Թանգարան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դոմուսն առաջին անգամ պեղելուց հետո տան պերիստիլի տեղում թանգարան է կառուցվել՝ նրա խճանկարները պահպանելու համար։ Թանգարանը բացվել է 1882 թվականի փետրվարին, և դա Մալթայի առաջին շենքն էր, որը կառուցվել է հատուկ հնագիտական վայրի թանգարանը տեղադրելու համար։ Թանգարանը ի սկզբանե հայտնի էր որպես հռոմեական հնությունների թանգարան, և բացի խճանկարներից և հռոմեական կամ մուսուլմանական այլ արտեֆակտներից, որոնք հայտնաբերվեցին դոմուսից, այն ցուցադրեց նաև հռոմեական մարմարի մի քանի այլ նմուշներ, որոնք հայտնաբերվել էին Մդինայի փողոցներում։ Ի վերջո, Մալթայի այլ վայրերում հայտնաբերված հռոմեական բազմաթիվ արտեֆակտներ տեղափոխվեցին այս թանգարան[4]։
1922 թվականին թանգարանը ընդլայնվել է ճարտարապետ Գալիզիայի նախագծերով, և ավելացվել է նեոկլասիկական ճակատ և մեծ ցուցասրահ։ Դոմուսի մնացորդները ներառվել են 1925 թվականի հնությունների ցանկում[5]։ Թանգարանը փակվել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ, և այնտեղ եղել է վերականգնողական կենտրոն, նախքան հանրության համար վերաբացվելը 1945 թվականին[4]։
Պերիստիլի խճանկարը վերականգնվել է 20-րդ դարի երկրորդ կեսին, սակայն այդ ընթացքում ակամայից վնասվել է։ Ներկայումս Heritage Malta-ն հաշվետվություն է ներկայացնում խճանկարը պահպանելու և հնարավորինս քիչ վնասով վերանորոգելու մասին։ Թանգարանի ցուցադրությունները վերանորոգվել են 2002-2005 թվականներին և կրկին 2011 թվականին[4]։
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Թանգարանի ցուցանմուշներից
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Հետագա ընթերցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Հնագույն խճանկար Արխիվացված 2020-11-04 Wayback Machine
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Museums of the World
- ↑ «Zammit, V. (1999, June 27). Domus Rumana : ir-Rabat. Mument : Pizzikanna, pp. 3» (PDF).
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Depasquale, Suzannah; Cardona, Neville Juan (2005). Site Catalogue: The Domvs Romana – Rabat Malta. Malta: Heritage Books. էջ 3. ISBN 9993270318.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 «Domvs Romana». Heritage Malta. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 5-ին.
- ↑ «Protection of Antiquities Regulations 21st November, 1932 Government Notice 402 of 1932, as Amended by Government Notices 127 of 1935 and 338 of 1939». Malta Environment and Planning Authority. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 19-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Domvs Romana» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||
