Քինի Կապահու Ուիլսոն

Քինի Կապահու Ուիլսոն;
Ծնվել է	մարտի 4, 1872
Ծննդավայր	Հոնոլուլու
Մահացել է	հուլիսի 23, 1962 (90 տարեկան)
Քաղաքացիություն	Հավայիի թագավորություն և ԱՄՆ
Մասնագիտություն	պարուհի
Ամուսին	John H. Wilson?
	Kini Kapahu Wilson Վիքիպահեստում

Քինի Կապահու Ուիլսոն (անգլ.՝ Kini Kapahu Wilson մարտի 4, 1872(1872-03-04), Հոնոլուլու - հուլիսի 23, 1962(1962-07-23)), Հավայան հուլա պարող, երաժիշտ և երգիչ։ 1893–1894 թվականներին նա շրջագայել է Միացյալ Նահանգներում, Եվրոպայում և Ռուսաստանում՝ ելույթ ունենալով այնպիսի պետությունների ղեկավարների համար, ինչպիսիք են կայսեր Վիլհելմ II-ը և ցար Նիկոլայ II-ը։ Նա ամուսնացել է Հոնոլուլուի քաղաքապետ Ջոն Ուիլսոնի հետ և ճանաչվել Հավայան կղզիների «պատվավոր առաջին տիկին»^[1]։

Վաղ կյանք

Էնա Քինի Կապահուկուլաոկամամալու Կուուլուլանի Մաքքոլգան Հուհուն ծնվել է Հոնոլուլուում, 1872 թվականի մարտի 4-ին, Հավայան Կալաիոլելեի և իռլանդացի դերձակ ու շաքարեղեգի պլանտացիայի սեփականատեր Ջոն ՄաքՔոլգանի ընտանիքում, որը եղել է ընտանիքի տասնչորսերորդ երեխան^[2]։ Նա դարձել է Կապահուկուլաոկամամալուի հանայի դուստրը, մի անծանոթի, որը անցել էր նրա կողքով և օգնել մորը ծննդաբերելիս։ Քանի որ Կապահուկուլաոկամամալուն և նրա ամուսինը` Կուուլան, երեխա չունեին, Կալայոլելեն իր դստերը Հանայում տվել է զույգին։ Նրան կոչել էին Քինի Կապահու իր հանայի մոր անունով^[3]։ Նա մեծացել է Կալակաու թագավորի հարևանությամբ և դպրոց հաճախել ընդամենը երեք տարի։ Հուլա պարել սովորել է իր մորից՝ պալատական պարուհուց, որը եղել է նաև երգչուհի։ Երբ նա 14 տարեկան էր, թագավորը նրան հրավիրել է միանալ արքունիքի հուլա պարող խմբին՝ Հուի Լեյ Մամոին։ Չնայած Կապահուկուլաոկամամալուն այն ժամանակ դեմ էր պարի հրապարակային կատարմանը, թագուհի Կապիոլանին հետագայում համոզել է նրան թույլտվություն տալ, երբ Քինին ընդամենը 16 տարեկան է եղել։ Նա թագավորի յոթ պարողներից մեկն էր և վերապատրաստում է անցել Հավայան պարերի, պարահանդեսային պարերի, երգելու և ուկուլելեի ոլորտներում^[4]։

Կարիերա

Համաշխարհային պարային շրջագայություն

1891 թվականին թագավորի մահից հետո Քինին սովորել է Հավայան պարեր կաուացիներ Կապաոնայի և Նամակեելուայի մոտ^[5]։ Նա սովորել է սուրբ, ավանդական ձևերը hula pahu և hula ālaʻapapa^[6]։ 1893 թվականին նա շրջագայել է Միացյալ Նահանգներում՝ ելույթ ունենալով Սան Ֆրանցիսկոյում, Օրեգոն նահանգի Պորտլենդում և Չիկագոյում կայանալիք Համաշխարհային Կոլումբիայի ցուցահանդեսում ։ Հաջորդ տարի նա շրջագայել է Եվրոպայում՝ ելույթ ունենալով Փարիզում՝ Folies Bergère-ում, Գերմանիայում՝ Կայսեր Վիլհելմ II-ի և Ռուսաստանում՝ ցար Նիկոլայ II-ի համար։ Նա վերադարձել է Չիկագո 1895 թվականին^[7]։

Հետագա տարիներին Կապահուն եղել է Հավայան պարախմբերի հյուրախաղերի անդամ։ Նա ելույթ է ունեցել 1898 թվականին Օմահայում անցկացվող Տրանս-Միսիսիպի ցուցահանդեսում և 1901 թվականին Բուֆալոյի համաամերիկյան ցուցահանդեսում։ Նա պատմել է, որ ինքն է հորինել տերևով կիսաշրջազգեստը^[8]։

Ամուսնություն, ընտրական իրավունք և քաղաքականություն

Կապահուն ամուսնացել է ինժեներ Ջոն Հ. Ուիլսոնի հետ 1908 թվականի մայիսի 8-ին։ Նրանք տեղափոխվել են Մոլոքայ և ապրել են Պելեկունու հովտում, որտեղ Կապահուն տարո էր մշակել և նաև եղել է փոստատար։ Նրանք վերադարձել են Հոնոլուլու 1919 թվականին, որտեղ Վիլսոնն ընտրվել է Հոնոլուլուի քաղաքապետ։ Տասնիններորդ ուղղման վավերացումից հետո Կապահուն հանդիպում է կազմակերպել տարածաշրջանի կանանց համար՝ «քննարկելու կանանց ոլորտի փոփոխությունը, որը ստեղծվել է հավասար ընտրական իրավունքի փոփոխությամբ»։ Այնուհետև նա աջակցել է ամուսնու քաղաքական կարիերային, որը վերընտրվել է քաղաքապետ և զբաղեցրել է տարածքի փոստատարի և սոցիալական ապահովության և հանրային բարեկեցության ադմինիստրատոր^[9]^[10]։

Մահ և ժառանգություն

Հավայի նահանգի օրենսդիր մարմինը Կապահուին շնորհել է «Պատվավոր առաջին տիկին» կոչումը՝ 1959 թվականին միություն ընդունվելուց հետո։ 1960 թվականի դեկտեմբերին Կապահուն գնացել է «Իոլանի պալատ»՝ այդ տարվա նախագահական ընտրությունների համար Հավայան կղզիների չորս ընտրական ձայներից մեկը տալու համար^[11]։ Նա մահացել է 1962 թվականի հուլիսի 24-ին Հոնոլուլուի Թագուհու հիվանդանոցում՝ 90 տարեկան հասակում թեթև կաթվածից հետո։ Նա թաղվել է ամուսնու կողքին՝ Նուանու հովտում գտնվող Օահու գերեզմանատանը^[12]։ 2017 թվականի մարտին Hawaiʻi ամսագիրը Կապահուին ներառել է Հավայան պատմության ամենաազդեցիկ կանանց ցանկում^[13]։

Ծանոթագրություններ

↑ Holmes, Gillian S. (2002). «Wilson, Kini (1872–1962)». In Commire, Anne (ed.). Women in World History: A Biographical Encyclopedia. Waterford, Connecticut: Yorkin Publications. ISBN 978-0-7876-4074-3. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-02-20-ին. Վերցված է 2015-12-03-ին.
↑ Imada, Adria L. (2012). Aloha America: Hula Circuits Through the U.S. Empire. Durham (N.C.): Duke University Press. էջ 40. ISBN 978-0-8223-5207-5.
↑ Krauss, Bob (1994). Johnny Wilson: First Hawaiian Democrat. Honolulu: University of Hawaii Press. էջեր 18–19. ISBN 978-0-8248-1577-6.
↑ Holmes, Gillian S. (2002). «Wilson, Kini (1872–1962)». In Commire, Anne (ed.). Women in World History: A Biographical Encyclopedia. Waterford, Connecticut: Yorkin Publications. ISBN 978-0-7876-4074-3. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-02-20-ին. Վերցված է 2015-12-03-ին.
↑ Imada, Adria L. (2012). Aloha America: Hula Circuits Through the U.S. Empire. Durham (N.C.): Duke University Press. էջ 40. ISBN 978-0-8223-5207-5.
↑ Imada, Adria L. (September 2011). «Transnational Hula as Colonial Culture». The Journal of Pacific History. 46 (2): 149–176. doi:10.1080/00223344.2011.607260. S2CID 161293428.
↑ Holmes, Gillian S. (2002). «Wilson, Kini (1872–1962)». In Commire, Anne (ed.). Women in World History: A Biographical Encyclopedia. Waterford, Connecticut: Yorkin Publications. ISBN 978-0-7876-4074-3. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-02-20-ին. Վերցված է 2015-12-03-ին.
↑ Holmes, Gillian S. (2002). «Wilson, Kini (1872–1962)». In Commire, Anne (ed.). Women in World History: A Biographical Encyclopedia. Waterford, Connecticut: Yorkin Publications. ISBN 978-0-7876-4074-3. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-02-20-ին. Վերցված է 2015-12-03-ին.
↑ Holmes, Gillian S. (2002). «Wilson, Kini (1872–1962)». In Commire, Anne (ed.). Women in World History: A Biographical Encyclopedia. Waterford, Connecticut: Yorkin Publications. ISBN 978-0-7876-4074-3. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-02-20-ին. Վերցված է 2015-12-03-ին.
↑ Dekneef, Matthew (March 8, 2017). «15 extraordinary Hawaii women who inspire us all. We can all learn something from these historic figures». Hawaiʻi Magazine. Honolulu. Արխիվացված օրիգինալից March 8, 2017-ին. Վերցված է March 8, 2017-ին.
↑ Holmes, Gillian S. (2002). «Wilson, Kini (1872–1962)». In Commire, Anne (ed.). Women in World History: A Biographical Encyclopedia. Waterford, Connecticut: Yorkin Publications. ISBN 978-0-7876-4074-3. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-02-20-ին. Վերցված է 2015-12-03-ին.
↑ Krauss, Bob (1994). Johnny Wilson: First Hawaiian Democrat. Honolulu: University of Hawaii Press. էջ 345. ISBN 978-0-8248-1577-6.
↑ Dekneef, Matthew (March 8, 2017). «15 extraordinary Hawaii women who inspire us all. We can all learn something from these historic figures». Hawaiʻi Magazine. Honolulu. Արխիվացված օրիգինալից March 8, 2017-ին. Վերցված է March 8, 2017-ին.

Գրականություն

Peterson, Barbara Bennett, ed. Notable Women of Hawaii. Honolulu, HI: University of Hawaii Press, 1984.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քինի Կապահու Ուիլսոն» հոդվածին։

[WiWH-1] Holmes, Gillian S. (2002). «Wilson, Kini (1872–1962)». In Commire, Anne (ed.). Women in World History: A Biographical Encyclopedia. Waterford, Connecticut: Yorkin Publications. ISBN 978-0-7876-4074-3. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-02-20-ին. Վերցված է 2015-12-03-ին.

[Imada2012-2] Imada, Adria L. (2012). Aloha America: Hula Circuits Through the U.S. Empire. Durham (N.C.): Duke University Press. էջ 40. ISBN 978-0-8223-5207-5.

[Krauss19942-3] Krauss, Bob (1994). Johnny Wilson: First Hawaiian Democrat. Honolulu: University of Hawaii Press. էջեր 18–19. ISBN 978-0-8248-1577-6.

[WiWH3-4] Holmes, Gillian S. (2002). «Wilson, Kini (1872–1962)». In Commire, Anne (ed.). Women in World History: A Biographical Encyclopedia. Waterford, Connecticut: Yorkin Publications. ISBN 978-0-7876-4074-3. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-02-20-ին. Վերցված է 2015-12-03-ին.

[Imada20124-5] Imada, Adria L. (2012). Aloha America: Hula Circuits Through the U.S. Empire. Durham (N.C.): Duke University Press. էջ 40. ISBN 978-0-8223-5207-5.

[6] Imada, Adria L. (September 2011). «Transnational Hula as Colonial Culture». The Journal of Pacific History. 46 (2): 149–176. doi:10.1080/00223344.2011.607260. S2CID 161293428.

[WiWH5-7] Holmes, Gillian S. (2002). «Wilson, Kini (1872–1962)». In Commire, Anne (ed.). Women in World History: A Biographical Encyclopedia. Waterford, Connecticut: Yorkin Publications. ISBN 978-0-7876-4074-3. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-02-20-ին. Վերցված է 2015-12-03-ին.

[WiWH4-8] Holmes, Gillian S. (2002). «Wilson, Kini (1872–1962)». In Commire, Anne (ed.). Women in World History: A Biographical Encyclopedia. Waterford, Connecticut: Yorkin Publications. ISBN 978-0-7876-4074-3. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-02-20-ին. Վերցված է 2015-12-03-ին.

[WiWH6-9] Holmes, Gillian S. (2002). «Wilson, Kini (1872–1962)». In Commire, Anne (ed.). Women in World History: A Biographical Encyclopedia. Waterford, Connecticut: Yorkin Publications. ISBN 978-0-7876-4074-3. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-02-20-ին. Վերցված է 2015-12-03-ին.

[Dekneef20172-10] Dekneef, Matthew (March 8, 2017). «15 extraordinary Hawaii women who inspire us all. We can all learn something from these historic figures». Hawaiʻi Magazine. Honolulu. Արխիվացված օրիգինալից March 8, 2017-ին. Վերցված է March 8, 2017-ին.

[WiWH7-11] Holmes, Gillian S. (2002). «Wilson, Kini (1872–1962)». In Commire, Anne (ed.). Women in World History: A Biographical Encyclopedia. Waterford, Connecticut: Yorkin Publications. ISBN 978-0-7876-4074-3. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-02-20-ին. Վերցված է 2015-12-03-ին.

[12] Krauss, Bob (1994). Johnny Wilson: First Hawaiian Democrat. Honolulu: University of Hawaii Press. էջ 345. ISBN 978-0-8248-1577-6.

[Dekneef20173-13] Dekneef, Matthew (March 8, 2017). «15 extraordinary Hawaii women who inspire us all. We can all learn something from these historic figures». Hawaiʻi Magazine. Honolulu. Արխիվացված օրիգինալից March 8, 2017-ին. Վերցված է March 8, 2017-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]