Սվետոզար Գուրբան Վայանսկի

Սվետոզար Գուրբան Վայանսկի
Ծնվել է	հունվարի 16, 1847
Ծննդավայր	Հլբոկե, Senica District, Տրնավայի երկրամաս, Սլովակիա
Վախճանվել է	օգոստոսի 17, 1916 (69 տարեկան)
Վախճանի վայր	Մարտին, Ժիլինայի շրջան
Գերեզման	National Cemetery in Martin
Գրական անուն	Svetozár Vajanský
Մասնագիտություն	գրող, գրական քննադատ, քաղաքական գործիչ, լրագրող, բանաստեղծ, փաստաբան և իրավաբան
Քաղաքացիություն	Ավստրո-Հունգարիա
Կուսակցություն	Slovak National Party?
Զավակներ	Vladimír Ladislav Hurban?
Ազգականներ	Սամուել Յուրկովիչ, Dušan Jurkovič? և Daniel Sloboda?
	Սվետոզար Գուրբան Վայանսկի Վիքիքաղվածքում
	Svetozár Hurban-Vajanský Վիքիպահեստում

Սվետոզար Գուրբան Վայանսկի (իսկական անունը՝ Սվետոզար Գուրբան, սլովակ.՝ Svetozár Hurban-Vajanský, հունվարի 16, 1847(1847-01-16)^[1]^[2]^[3], Հլբոկե, Senica District, Տրնավայի երկրամաս, Սլովակիա - օգոստոսի 17, 1916(1916-08-17)^[1]^[2], Մարտին, Ժիլինայի շրջան), սլովակ բանաստեղծ, արձակագիր, գրաքննադատ, հրապարակախոս։ 19-րդ դարի վերջի և 20-րդ դարի սկզբի Սլովակիայի քաղաքական ու մշակութային ականավոր գործիչ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սվետոզար Գուրբան Վայանսկին ծնվել է 1847 թվականին Սլովակիայի ազգային զարթոնքի քաղաքական գործիչ և գրող Յոզեֆ Միլոսլավ Գուրբանի ընտանիքում։ Նախնական կրթությունն ստացել է հայրենի քաղաքում, այնուհետև ուսումը շարունակել է Մոդրայում, Ցեշինում, Շտենդալում։ Ավարտել է Բանսկա-Բիստրիցայի գիմնազիան, որից հետո ընդունվել է Բրատիսլավայի ակադեմիա, որտեղ ուսումնասիրել է իրավագիտություն, վերապատրաստվել է Բուդապեշտում։ Տրնավայում, Բուդապեշտում, Բրատիսլավայում և Վիեննայում զբաղվել է իրավաբանի կարիերայով, հետագայում Սկալիցայում բացել է իր սեփական իրավաբանական գրասենյակը։ 1878 թվականից եղել է Մարտինեում հրատարակվող «Národnie noviny» թերթի խմբագիրը, 1906 թվականից՝ գլխավոր խմբագիր։ Լրագրողական և հասարակական գործունեության ընթացքում մի քանի անգամ բանտարկվել է, բազմիցս եղել է Ռուսաստանում, Պրահայում, Բուդապեշտում, Վիեննայումն, Մյունխենում։ 19-րդ դարի 80-ական թվականներին եղել է տաղանդավոր բանաստեղծ, արձակագիր, լրագրող։ Լյուդովիտ Շտուրի նման գլխավորել է գրողների և ազգային մշակութային գործիչների ամբողջ դպրոց։ Որպես իսկական պանսլավիստ՝ նա սլովակ ժողովրդի փրկությունն ակնկալել է ռուս ժողովրդից և քննադատվել է «Hlas» ամսագրի շուրջ համախմբված մի խումբ բուրժուական դեմոկրատների կողմից։ Համագործակցել է «Orol» ամսագրի հետ, 1881 թվականին վերսկսել է «Slovenské pohlady» թերթի հրատարակությունը։ 1894 թվականից մինչև մահը եղել է «Živena» սլովակ կանանց ընկերության քարտուղարը։ Եղել է նաև «Naprej» ուսանողական միավորման անդամ և Սլովակիայի ազգային կուսակցության ակտիվ գործիչ։

Ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վայանսկուն է պատկանում սլովակյան սոցիալական վեպի ստեղծման պատիվը^[5]։

«Տարիներու ծովը», 1879
«Լծի տակից», 1884
«Բանաստեղծություններ», 1890
«Չորացած ճյուղ», 1884
«Արմատ և ընձյուղներ», 1895-1896
«Կոտլին», 1901
«Թեկնածուն», 1881
«Պառավի ամառ», 1882
«Թռչող ստվերներ», 1883

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Sobrané diela, sv. I-18, Turč. sv. Martin, 1936-49; в рус. пер. — Летящие тени, в кн.: Словацкие повести и рассказы, М., 1953.
Vlček J., Dejiny literatury slovenskej, Brat., 1953.