Ֆլեթիդ (հնդկացիական ռեզերվացիա)
Ֆլեթիդ (անգլ.՝ Flathead Indian Reservation), հնդկացիական ռեզերվացիա, որը տեղակայված է ԱՄՆ–ի Մոնտանա նահանգի հյուսիս–արևմուտքում։
Պատմություն
Ֆլեթիդներն ի սկզբանե ապրում էին ժամանակակից Մոնտանա նահանգի հարավ-արևմուտքում ՝ զբաղվելով ձկնորսությամբ, որսորդությամբ և հավաքչությամբ:Պան դ ' օրեյ ցեղախումբը բնակվում էր Ֆլեթիդ լճի տարածքում, Քլարկ Ֆորկ գետի ափին և տարածվում դեպի արևմուտք մինչև Պանդա Օրեյ լիճ։ Երկու ցեղերն էլ պատկանում են ներքին սալիներին: Կուտենայները դաշինքի մեջ էին սալիշ ցեղերի հետ և նրանց հետ միասին տարեկան արշավանքներ էին իրականացնում դեպի մեծ հարթավայրեր ՝ բիզոնների որսի համար։ Իրենց արշավախմբերի ընթացքում նրանք հաճախ պատերազմ էին մղում Քրոուի, Արևելյան շոշոնների, ասինիբոյների, չեյենների, սիուների հետ, բայց նրանց հիմնական թշնամիները Սևաոտքերի Համադաշնության ցեղերն էին:
1855 թվականին ցեղերը խաղաղության պայմանագիր կնքեցին Վաշինգտոնի տարածքի նահանգապետ Իսահակ Սթիվենսի հետ, որի համաձայն հնդկացիները պետք է բնակություն հաստատեին ռեզերվացիաներում։ Պայմանագիրը վավերացվել է ԱՄՆ Սենատի կողմից 1859 թվականին և ստորագրվել է ԱՄՆ նախագահ Ջեյմս Բյուքենենի կողմից ։
Կոնգրեսի կողմից Դաուեսի պլանի ընդունումից հետո Միացյալ Նահանգների դաշնային կառավարությունը որոշեց 1904 թվականին հնդկացիներին հողեր բաժանել: Առաջին անգամ հնդկացիներին տրվել է 80 կամ 160 ակր (32 կամ 65 հա) հողի ընտրություն, իսկ մնացած տարածքը սպիտակների համար բացվել է1910 թվականին[1]։ Հողերի բաշխումը չլուծեց հնդկացիների խնդիրները սպիտակամորթ վերաբնակիչների հետ[2]: Պայմանագրի համաձայն՝ ցեղերն իրավունք ունեին որս անել արգելավայրից դուրս, սակայն պետությունը կարծում էր, որ այդ գործունեությունը պիտի կարգավորվի։ Նահանգի որսորդական տարածքների պահապանները պատասխանատու էին 1908 թ.-ին դաժան առճակատման համար, որը հայտնի էր որպես Swan Valley սպանդ, Պանդա Օրեյի փոքր որսորդական խմբակցության հետ, որի արդյունքում զոհվեց չորս հնդկացի: Որսորդության իրավունքների վերաբերյալ դատական բողոքը հասավ ԱՄՆ Գերագույն դատարան, որը պաշտպանում էր հնդկացիների պայմանագրային իրավունքները իրենց նախկին տարածքում գտնվող արգելավայրից դուրս: Ֆլեթիդի հնդկացիները փորձում են իրենց ձեռքը վերցնել պահուստային հողերի վերահսկողությունը և վերականգնել կորցրած տարածքները:
Աշխարհագրություն
Արգելոցի ընդհանուր մակերեսը կազմում է 5 329,735 կմ2, որից 5 013,467 կմ2– ն ընկնում է ցամաքում, իսկ 316,268 կմ2-ը՝ ջրի վրա[3]։ Նրա վարչական կենտրոնը Պաբլոյի մեկուսացված տեղանքն է։
Ռեզերվացիան գտնվում է ամերիկյան մայրցամաքային բաժանումից արևմուտք[4]՝ Մոնտանայի հյուսիս-արևմտյան մասում և ներառում է Լեյք, Սանդերս, Միսուլա և Ֆլեթիդ շրջանների մի մասը։ Ֆլեթիդ խոշոր քաղցրահամ լճի մեծ մասը գտնվում է արգելոցի տարածքում ։
Ժողովրդագրություն
Հնդկացիական ցեղերից արգելոցում ապրում են Ֆլեթիդները, վերին պան դ ' օրեյը և կուտենայները։ 2010 թվականի մարդահամարի տվյալներով ՝ արգելոցի ընդհանուր բնակչությունը կազմում էր 28 324 մարդ, ինչը 8%–ով գերազանցում է 2000 թվականի մարդահամարի ցուցանիշը։ Այնտեղ բնակվող շուրջ 9,138 մարդ հաշվառվել է որպես հնդկացիներ, 19,221 մարդ՝ որպես այլ էթնիկ խմբերի ներկայացուցիչներ, ինչը 2 անգամ գերազանցում է ցեղի անդամների թիվը: Ցեղի անդամներն ունեն որոշ տնտեսական առավելություններ, ինչպիսիք են առողջության ապահովագրությունը և հնդկացիների կրթական ծառայությունների հասանելիությունը[5]: Ձկնորսության, որսի և հողօգտագործման որոշակի իրավունքներ նույնպես կապված են ցեղային պատկանելության հետ[5]:
2020 թվականի դաշնային մարդահամարի համաձայն ՝ արգելոցում բնակվում էր 30,849 մարդ, կար 11,912 տնային տնտեսություն և 15,422 բնակելի տուն։ Հնդկական արգելոցում մեկ տնային տնտեսության համար միջին եկամուտը կազմել է 48,396 դոլար: Ընդհանուր բնակչության մոտ 19,9%–ը գտնվում էր աղքատության շեմից ցածր, այդ թվում ՝ 18 տարեկանից ցածր անձանց 28%–ը և 65 տարեկանից բարձր 9,3%–ը:
Սպիտակամորթներ՝ 19 507 մարդ, աֆրոամերիկացիներ՝ 75 մարդ, բնիկ ամերիկացիներ (ԱՄՆ հնդկացիներ) ՝ 7 673 մարդ, ասիացիներ՝ 114 մարդ, օվկիանիացիներ՝ 25 մարդ, այլ ռասաների ներկայացուցիչներ՝ 264 մարդ, երկու կամ ավելի ռասաների ներկայացուցիչներ՝ 3 161 մարդ։ Ցանկացած ռասայի իսպանախոս կամ լատինաամերիկացիները կազմել են 1 162 մարդ[6]։ Բնակչության խտությունը կազմում էր 5,79 մարդ/կմ2 ։
Արգելոցի ամենամեծ բնակավայրը Պոլսոն քաղաքն է, որը նաև Լեյք շրջանի մայրաքաղաքն է[7]։
Ծանոթագրություններ
- ↑ Missoulian, Written by VINCE DEVLIN Photographed by TOM BAUER of the (2010-09-26). «Flathead Reservation marks century of white settlement». The Missoulian (անգլերեն). Վերցված է 2024-03-28-ին.
- ↑ Press, Associated (2011-03-28). «Census shows growth at 4 Montana reservations». The Independent Record (անգլերեն). Վերցված է 2024-03-28-ին.
- ↑ «American Indian Reservations, Trust Lands, and Native Hawaiian Home Lands (Crow Reservation and Off-Reservation Trust Land)». Census 2021. United States Census Bureau. Արխիվացված օրիգինալից 2021-10-27-ին. Վերցված է 2021-10-11-ին.
- ↑ «Flathead Indian Reservation Ronan Montana». Արխիվացված է օրիգինալից 2021-09-09-ին. Վերցված է 2021-09-09-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ 5,0 5,1 Ryan W. Schmidt. «American Indian Identity and Blood Quantum in the 21st Century: A Critical Review». Journal of Anthropology. Արխիվացված է օրիգինալից 2021-09-09-ին. Վերցված է 2021-09-09-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Flathead Reservation, MT». 2020 Decennial Census. United States Census Bureau. Արխիվացված օրիգինալից 2022-11-13-ին. Վերցված է 2022-11-13-ին.
- ↑ «History of the Salish Tribe in the Bitterroot Valley». web.archive.org. 2011-06-03. Վերցված է 2024-03-28-ին.
Գրականություն
- Ronan, Peter (1890). Historical sketch of the Flathead Indian Nation from the year 1813-1890. Helena, MT: Journal Publishing Co. Վերցված է 2014-03-01-ին.
- Smead, William Henry (1905). Land of the Flatheads; a sketch of the Flathead Reservation, Montana, its past and present. Missoula, MT: Press of the Daily Missoulian. Վերցված է 2014-03-01-ին.
- Broderick, Therese (1909). The brand, a tale of the Flathead reservation. Seattle: Alice Harriman Company. Վերցված է 2014-03-01-ին.
- Jones, Tom (1909). The last of the buffalo: comprising a history of the buffalo herd of the Flathead Reservation, and an account of the Great Round Up, with illustrations. Cincinnati, Ohio: Publisher Scenic Souvenirs. Վերցված է 2014-03-01-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆլեթիդ (հնդկացիական ռեզերվացիա)» հոդվածին։ |
| ||||||||||
