«Աշխատանք»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

07:13, 4 Հուլիսի 2023-ի տարբերակ

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Աշխատանք (այլ կիրառումներ)

Աշխատանք, ամենից առաջ մարդու և բնության միջև տեղի ունեցող պրոցես, որի ընթացքում մարդը նպատակահարմար արտադրողական գործունեությամբ ձևափոխում է բնության առարկաները՝ իր պահանջմունքները բավարարելու համար. մարդկանց գոյության պայման, մշտական, բնական անհրաժեշտություն, առանց որի չէր լինի մարդկային կյանքը։ Աշխատանքը բացառապես հատուկ է մարդուն և վճռական դեր է ունեցել նրա ձևավորման գործում։ Աշխատանքն անխզելիորեն կապված է մարդկային հասարակության զարգացման հետ։ Աշխատանքի օգնությամբ են ստեղծվել մարդկության բոլոր բարիքները։

Աշխատանքի ոլորտներ

Ժամանակի ընթացքում առանձնացել են աշխատանքի մտավոր և ֆիզիկական ոլորտներ։ Տեխնիկական առաջընթացը, աշխատատար և առողջության համար վնասակար աշխատանքների մեքենայացումն ու ավտոմատացումը նպաստում են աշխատանքի պայմանների բարելավմանը, մասնագիտական վնասակարությունների ազդեցության փոքրացմանը, մասնագիտական հիվանդությունների և արտադրական վնասվածքների նվազմանը։ Սակայն ֆիզիկական աշխատանքի կտրուկ նվազումը կարող է բացասաբար ազդել մարդու առողջության վրա։

Տնտեսագիտություն

Որպես տնտեսական կատեգորիա, աշխատանքն իրենից ներկայացնում է արտադրության գործոններից մեկը։

Աշխատանքի կազմակերպման գործընթացը

Ձեռնարկություններում աշխատանքի կազմակերպումը ենթադրում է կոնկրետ մեթոդների և ձևերի կիրառում՝ աշխատանքային գործընթացում մարդկանց և տեխնիկան համակցելիս։

Աշխատանքի կազմակերպման մեջ առանձնացնում են հետևյալ հիմնական բաղկացուցիչները՝

աշխատանքի բաժանումը և կոոպերացումը,
աշխատանքի նորմավորումը,
աշխատատեղերի կազմակերպումն ու սպասարկունը,
անձնակազմի ընտրանքն ու զարգացումը,
աշխատանքի պայմանների բարելավումը,
աշխատաժամանակի արդյունավետ օգտագործումը,
աշխատանքային գործընթացների ռացիոնալացումը,
աշխատանքի նպատակահարմար ձևերի և մեթոդների կիրառումը,
աշխատանքային կարգապահության ամրապնդումը։

Աշխատանքի պայմանները

Ժամանակակից տնտեսության զարգացումն ուղեկցվում է աշխատանքի պայմանների բարելավման գործընթացներով։ Աշխատանքի միջազգային կազմակերպության շատ որոշումներում և հրահանգներում նշվում է, որ մարդկանց աշխատանքային գործունեությունը և կենսագործունեությունը կյանքի որոշակի հատվածներում համընկնում է ժամանակի և տարածության մեջ։ Անբարենպաստ աշխատանքային պայմանների դեպքում մարդու ծախսած կենսական էներգիան հասնում է զգալի չափերի, որը բացասական հետևանքներ է ունենում։

Աշխատանքի վայրում աշխատանքի պայմանները կարող են ձևավորվել հետևյալի համակցումից՝ արտադրական, սանիտարահիգենիկ, հոգեբանաֆիզիոլոգիական, էսթետիկական և սոցիալական տեսակների։ Այս բոլորը ձևավորում են գործոնների հավաքածու, որը որոշում է արտադրական միջավայրի իրավիճակը ր ներգործում է մարդու առողջության և աշխատանք կատարելու ունակության վրա։

Պատմական մատերիալիզմ

Պատմական մատերիալիզմի մեջ աշխատանքը դիտարկվում է որպես մարդու կյանքի հիմնարար մեթոդ, ինչպես մարդու՝ աշխարհի նկատմամաբ վերաբերմունքի բոլոր ձևերի բազմազանության մի «բջիջ»։ Նպատակաուղղված աշխատանքի գործընթացում մարդը որպես աշխատանքի սուբյեկտ՝ իր կողմից ստեղծված աշխատանքի գործիքների օգնությամբ վերափոխում է աշխատանքի առարկան՝ իրեն անհրաժեշտ արտադրանքի։ Աշխատանքի առարկան պայմանավորված է առարկայի յուրահատկությունից, գործիքների զարգացման աստիճանից, դրա իրագործման եղանակից ու նպատակից։

Մինչև ստեղծվելը՝ աշխատանքի արտադրանքը գոյություն ունի մարդու մտքում՝ իդեալական վիճակով։ Չնայած նպատակը կազմակերպում է աշխատանքի գործընթացը՝ գործող առարկան հպատակեցնելով, աշխատանքի զարգացվածության գլխավոր չափորոշիչներն աշխատանքի գործիքներն են։ Դրանց մեջ առարկայացված է նյութական արտադրության զարգացվածության աստիճանը, աշխատանքի հասարակական բաժանումը։ Բացի դրանից, աշխատանքի ընթացքում մարդկանց մեջ հատուկ փոխհարաբերություններ՝ արտադրական հարաբերություններ են ձևավորվում։

Աշխատանքը գեղեցկացնում է մարդուն

Ժամանակակից աշխարհում աշխատանք ունենալ նշանակում է պահպանել ինքնագնահատականը։ Նույնիսկ այն դեպքերում, երբ աշխատանքի պայմանները ծանր են և աշխատանքը միօրինակ, որպես կանոն աշխատանքը մարդու հոգեբանական վիճակի և առօրյա գործունեության հիմնական բաղադրիչ տարրերից մեկն է հանդիսանում։ Վճարովի աշխատանքի հոգեբանական նշանակությունը հասկանալու համար նշենք աշխատանքի վեց բնութագրեր.

Փող։ Աշխատավարձը մարդկանց մեծ մասի համար իրենց պահանջմունքները բավարարելու հիմնական աղբյուրն է հանդիսանում, «հանապազօրյա հացը»։ Առանց այդ եկամտի մարդը սկսում է ավելի ու ավելի անհանգստանալ կյանքի ապագայի մասին։
Գործունեություն։ Հաճախ մասնագիտական գործունեությունը գիտելիքների և ունակությունների ձեռքբերման և իրականացման հիմք է հանդիսանում։ Եթե նույնիսկ աշխատանքը միօրինակ է, այնուամենայնիվ այն առաջարկում է որոշակի համակարգված միջավայր, որում մարդուն ընձեռնցում է իր էներգիան իրացնելու հնարավորություն։ Առանց աշխատանքային գործունեության մարդու գիտելիքների և ընդունակությունների իրականացման հնարավորությունը կարող է նվազել։
Բազմազանություն։ Զբաղվածությունը կենցաղային միջավայրից բացի այլ իրավիճակների հետ առընչվելու հնարավորություն է ընձեռում։ Աշխատավայրում, նույնիսկ, երբ աշխատանքը համեմատաբար միապաղաղ է, անհատը կարող է բավականություն ստանալ կենցաղայինից տարբերվող պայմաններում պարտականություններ կատարելուց անգամ։ Գործազրկությունը զրկում է անհատին տնային պայմաններից տարբերվող զգացողությունների աղբյուրից։
Ժամանակի կազմակերպում։ Մշտական աշխատանք ունեցող մարդիկ իրենց օրը, որպես կանոն, կազմակերպում են աշխատանքային գրաֆիկից ելնելով։ Թեկուզ և երբեմն դա կարող է ճնշել, սակայն այնուամենայնիվ աշխատանքը ամենօրյա գործերին որոշակի ուղղվածություն է տալիս։ Նրանց համար, ովքեր զուրկ են աշխատանքից, մեծագույն խնդիր է դառնում ձանձրույթը, այդ մարդկանց մոտ առաջանում է ժամանակի նկատմամբ ապատիա։
Սոցիալական կապեր։ Աշխատանքային միջավայրը հաճախ ծնում է ընկերություն և ուրիշների հետ համատեղ գործունեություն ծավալելու հնարավորություն։ Աշխատանքային շփումների բացակայության դեպքում մարդու ընկերների և ծանոթների շրջանակը նեղանում է։
Անձնական ինքնություն։ Զբաղվածությունը որպես կանոն գնահատվում է, քանի որ պարգևում է անձնական սոցիալական կայունության զգացողություն։ Ինքնագնահատականը, հատկապես տղամարդկանց մոտ, սովորաբար կապված է ընտանիքում իրենց ֆինանսական ներդրումից։

Այս ցուցակից հասկանալի է դառնում, թե ինչպես է գործազրկությունը նվազեցնում անձի վստահությունը իր սոցիալական արժեքի նկատմամբ։ Մարդը աշխատանքից զրկվելով իրեն հարց է տալիս. «Ի՞նչ է ազատությունը։ Ո՞վ եմ ես, հիմա ի՞նչ պետք է անեմ։» Գործազուրկ դառնալով մարդը լիովին հասկանում է, թե ինչ նշանակություն ուներ աշխատանքը^[1]։

Աշխատանքի կարևորությունը ընդգծող փաստերից հայտնի մի բնորոշ դեպք կա ճապոնացի Ացուխիկո Տատեուկիի մասին։ Նա աշխատում էր միջին մեծության մի կազմակերպությունում բաժանմունքի պետ։ Երբ նրան աշխատանքից ազատեցին, գործազրկությունը նրա համար այնքան նվաստացուցիչ էր, որ նա որոշեց ընտանիքի անդամներից թաքցնել այդ փաստը։ Ամեն առավոտ 7:30 հագնում էր իր կոստյումը, կապում փողկապը և դուրս էր գալիս տնից։ Օրն անցկացնում էր սրճարաններում, զբոսայգիներում, կինոթատրոններում։ Ի վերջո կինն ու երեխաները կասկածեցին, որ մի բան այն չէ նրա հետ, քանի որ տուն էր վերադառնում 6:30, այլ ոչ առաջվա նման կեսգիշերին^[2]։

Աշխատանք փնտրելու տեսությունը

Քանի որ աշխատանքի շուկայում տեղեկատվությունն անկատար է, աշխատանք փնտրելու գործընթացը ժամանակ է խլում։ Աշխատանք փնտրելու պարզագույն մոդելը պարունակում է հետևյալ ենթադրությունները՝

աշխատանքի շուկայում տեղեկատվությունն անկատար է,
աշխատատեղերը տարբերվում են միայն աշխատավարձի դրույքով,
աշխատողի մոտ միջոցների սահմանափակում չկա աշխատանք փնտրելու համար, նա կարող է շարունակել փնտրել աշխատանք, ինչքան որ կամենա,
աշխատողն ստանում է միայն մեկ ազատ աշխատատեղի առաջարկ միավոր ժամանակահատվածում,
աշխատանք փնտրելու գործընթացը կապված է ուղղակի և այլընտրանքային ծախսերի հետ։

Յուրաքանչյուր մարդ ձեռնամուխ լինելով աշխատանք փնտրելու գործընթացին, միշտ մտովի պատկերացնում է աշխատավարձի այն մակարդակը, որի դեպքում նա կհամաձայներ անցնել աշխատանքի։ Աշխատավարձի այդ մակարդակն անվանում են ռեզերվային աշխատավարձ։ Եթե աշխատողն ստանում է ռեզերվայինից բարձր մակարդակի աշխատավարձով աշխատանք, ապա նա անմիջապես ընդունում է այդ առաջարկը և աշխատանք փնտրելու գործընթացն ավարտվում է։ Եթե առաջարկվող աշխատավարձի մակարդակը ցածր է ռեզերվայինից, աշխատանք փնտրելը շարունակվում է։

Ամեն մի շուկայի համար կարելի է կառուցել աշխատավարձի բաշխման հաճախականության ֆունկցիա, որը ցույց կտա, թե որքան հաճախ են հանդիպում աշխատավարձի այս կամ այն մակարդակները։ Սովորաբար այդ ֆունկցիան ունի միաուռուցիկ թեքությամբ, դեպի ձախ հակված կորի տեսք։ Դա նշանակում է, որ շատ բարձր և շատ ցածր աշխատավարձերն հանդիպում են բավականին հազվադեպ, իսկ ավելի հաճախ առաջարկվում են աշխատանքներ, որոնք ավելի մոտ են նվազագույնին, քան առավելագույնին։

Ներկայումս աշխատանք գտնելու համար բավական շատ են օգտագործվում էլեկտրոնային հարթակները, որոնց միջոցով կարելի է շատ արագ ծանոթանալ առաջարկվող հաստիքներին և գտնել համապատասխան աշխատանք։

Ծանոթագրություններ

↑ Էնթոնի ԳիդենսСоциология. На работе и без работы. раздел «Социология» библиотеки Гумер. (ռուս.)
↑ Ayres R. and Miller S. Robotics: Applications and Social Implications. Cambridge, 1983.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 466)։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբանական տարբերակը վերցված է Հանրամատչելի բժշկական հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աշխատանք» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աշխատանք» հոդվածին։

[1] Էնթոնի ԳիդենսСоциология. На работе и без работы. раздел «Социология» библиотеки Гумер. (ռուս.)

[2] Ayres R. and Miller S. Robotics: Applications and Social Implications. Cambridge, 1983.

[1]

[2]

@@ Տող 62. / Տող 62. @@
 Ամեն մի շուկայի համար կարելի է կառուցել աշխատավարձի բաշխման հաճախականության ֆունկցիա, որը ցույց կտա, թե որքան հաճախ են հանդիպում աշխատավարձի այս կամ այն մակարդակները։ Սովորաբար այդ ֆունկցիան ունի միաուռուցիկ թեքությամբ, դեպի ձախ հակված կորի տեսք։ Դա նշանակում է, որ շատ բարձր և շատ ցածր աշխատավարձերն հանդիպում են բավականին հազվադեպ, իսկ ավելի հաճախ առաջարկվում են աշխատանքներ, որոնք ավելի մոտ են նվազագույնին, քան առավելագույնին։
-Ներկայումս աշխատանք գտնելու համար բավական շատ են օգտագործվում էլեկտրոնային հարթակները, որոնց միջոցով կարելի է շատ արագ ծանոթանալ առաջարկվող հաստիքներին և [https://job.am/jobs գտնել համապատասխան աշխատանք]։
+Ներկայումս աշխատանք գտնելու համար բավական շատ են օգտագործվում էլեկտրոնային հարթակները, որոնց միջոցով կարելի է շատ արագ ծանոթանալ առաջարկվող հաստիքներին և գտնել համապատասխան աշխատանք։
 == Ծանոթագրություններ ==