Jump to content

Ջորջիայի նահանգ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Province of Georgia
դրոշ Խմբագրել Wikidata
նահանգ, նախկին վարչա-տարածքային միավոր Խմբագրել Wikidata
Մասն էՀարավային գաղութներ Խմբագրել Wikidata
Ստեղծում9 Հունիսի 1732 Խմբագրել Wikidata
ՄայրցամաքՀյուսիսային Ամերիկա Խմբագրել Wikidata
ԵրկիրՄեծ Բրիտանիայի թագավորություն Խմբագրել Wikidata
ՄայրաքաղաքՍավաննա Խմբագրել Wikidata
Վարչատարածքային միավորԲրիտանական Ամերիկա Խմբագրել Wikidata
Աշխարհագրական կոորդինատներ31°45′40″N 82°21′25″W Խմբագրել Wikidata
Սահմանակցում էՀարավային Կարոլինա գավառ Խմբագրել Wikidata
ՀաջորդողՋորջիա Խմբագրել Wikidata
Լուծարման ամսաթիվ4 Հուլիսի 1776 Խմբագրել Wikidata
Քարտեզ

Ջորջիայի նահանգ (նաև Ջորջիայի գաղութ), գաղութային դարաշրջանի բրիտանական Ամերիկայի հարավային գաղութներից մեկը։ 1775 թվականին այն Տասներեք գաղութներից վերջինն էր, որ աջակցել է Ամերիկյան հեղափոխությանը[1]։

Վրաստանի նահանգի սկզբնական հողային շնորհը ներառում էր նեղ հողաշերտ, որը տարածվում էր մինչև Խաղաղ օվկիանոս[2]։

Գաղութի կորպորատիվ կանոնադրությունը շնորհվել է գեներալ Ջեյմս Օգլտորպին 1732 թվականի ապրիլի 21-ին Ջորջ II-ի կողմից, ում անունով էլ անվանակոչվել է գաղութը[3]։ Կանոնադրությունը վերջնականացվել է թագավորի գաղտնի խորհրդի կողմից 1732 թվականի հունիսի 9-ին[4]։

Օգլտորպը պատկերացնում էր գաղութ, որը կծառայեր որպես ապաստան պարտքի պատճառով բանտարկված անգլիացի հպատակների և «արժանի աղքատների» համար։ Գեներալ Օգլտորպը սահմանել է շատ խիստ օրենքներ, որոնց հետ շատ գաղութաբնակներ համաձայն չէին, օրինակ՝ ալկոհոլային խմիչքների արգելքը[5]։ Նա համաձայն չէր ստրկության հետ և կարծում էր, որ փոքր հողակտորների համակարգն ավելի հարմար է, քան հյուսիսում գտնվող գաղութներում տարածված մեծ պլանտացիաները։ Սակայն հողային շնորհները այնքան մեծ չէին, որքան կնախընտրեին գաղութաբնակների մեծ մասը։

Գաղութի հիմնադրման մեկ այլ պատճառ էր այն, որ այն ծառայեր որպես բուֆերային պետություն և «կայազորային նահանգ», որը կպաշտպաներ հարավային բրիտանական գաղութները իսպանական Ֆլորիդայից։ Օգլտորպը պատկերացնում էր նահանգ՝ բնակեցված «ամուր ֆերմերներով», ովքեր կկարողանային պաշտպանել սահմանը. այս պատճառով գաղութի կանոնադրությունն արգելում էր ստրկությունը[1]։ Ստրկության արգելքը վերացվել է 1751 թվականին, իսկ 1752 թվականին գաղութը դարձել է թագավորական գաղութ[6]։

Հիմնադրում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պատմական բնակչություն
ՏարեթիվԲնակ․±%
17402021—    
175015,2−99.2%
176019,578+28.8%
177033,375+70.5%
178066,071+98.0%
Source: 1740–1760;[7] 1770–1780[8]

Թեև շատերը կարծում են, որ գաղութը ստեղծվել է բանտարկվածների համար, սակայն իրականում գաղութը ձևավորվել է որպես ստրկության վայր։ Օգլտորպը տեսիլք ուներ Ջորջիան պարտապանների համար տեղ դարձնելու համար, բայց այն վերածվել է թագավորական գաղութի։ Ստորև բերված է պատմական ակնարկ առաջին անգլիացի վերաբնակիչների մասին, որոնք ուղարկվել են Ջորջիա․

Ստեղծվել է հանձնաժողով, որը պետք է այցելեր բանտեր և հասներ այնպիսի դժբախտ բանտարկյալների ազատ արձակմանը, ինչպիսին նրանք արժանի էին ՝ մանրակրկիտ ուսումնասիրելով նրանց բնավորությունը, հանգամանքները և անցյալը[9]:16։

Ընտրվել է 35 ընտանիք, որոնց թիվը կազմում էր հարյուր քսան մարդ[9]:21։

1732 թվականի նոյեմբերի 16-ին գաղթականները Գրեյվսենդում անցան Աննա նավի վրա․․․ 1733 թվականի հունվարի 13–ին նրանք հասան Հարավային Կարոլինա նահանգի Չարլսթոն նավահանգիստ․․․ Հաջորդ օրը նրանք նավարկեցին Պորտ Ռոյալում, մոտ ութսուն մղոն դեպի հարավ, որը փոքր նավերով կտեղափոխվեր Սավաննա գետ[9]:21։

Օգլտորպը շարունակել է ճանապարհը դեպի գետը ՝ բնակավայրի համար հարմար վայր որոնելու համար։ 1733 թվականի փետրվարի 12-ին Օգլտորպը վերաբնակիչներին բերել է Յամակրո Բլաֆ, ներկայիս Սավաննա քաղաքում, և ճամբարել տեղի տարեց Տոմոչիչի կրիկների առաջնորդի օգնությամբ։ Ժամանակին այս վայրում էր գտնվում Յամակրաու ցեղի հնդկացիների գյուղը, բայց Օգլտորպը համոզել է հնդկացիներին տեղափոխվել։ Այս օրը մինչ օրս նշվում է որպես Ջորջիայի օր։

Գաղութի սկզբնական կանոնադրության մեջ նշվում էր, որ այն գտնվում է Սավաննա և Ալթամահա գետերի միջև, մինչև դրանց ծագումը (Ալթամահայի սկիզբը գտնվում է Օքմուլջի գետի վրա)։ Այնուհետև տարածվում է դեպի արևմուտք «մինչև Հարավային ծովեր»։ Կանոնադրության ներքո գտնվող տարածքը նախկինում Կարոլինայի նահանգի սկզբնական դրամաշնորհի մի մասն էր, որը սերտորեն կապված էր Ջորջիայի հետ[1]։

Գաղութի զարգացում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Savannah colony, 18th century

Գաղտնի խորհուրդը հաստատել է հիմնադրման կանոնադրությունը 1732 թվականի հունիսի 9-ին, և հաջորդ երկու տասնամյակների ընթացքում հոգաբարձուների խորհուրդը կառավարում էր նահանգը՝ խորհրդարանի տարեկան սուբսիդիաների օգնությամբ։ Սակայն բազմաթիվ դժվարություններից և Օգլտորպի մեկնումից հետո հոգաբարձուները չկարողացան կառավարել սեփականատիրական գաղութը, և 1752 թվականի հունիսի 23-ին նրանք թագին ներկայացրին վերադարձման փաստաթուղթ՝ կանոնադրության ժամկետի լրանալուց մեկ տարի առաջ։ 1755 թվականի հունվարի 2-ին Ջորջիան պաշտոնապես դադարել է լինել սեփականատիրական գաղութ և դարձել է թագավորական գաղութ։

1732-ից մինչև 1758 թվականը փոքր քաղաքացիական բաժանումները շրջաններ և քաղաքներ էին։ 1758 թվականին, առանց հնդկացիների թույլտվության, Ջորջիայի նահանգը բաժանվել է ութ ծխականների՝ Ջորջիայի Ասամբլեայի մարտի 15-ի ակտով։ Սավաննայի քաղաքն ու շրջանը անվանվել է Քրիստոսի ծխական Եկեղեցի[10]։ Աբերկորնի և Գոշենի շրջանը, ինչպես նաև Էբենեզերի շրջանը, անվանվել է Սուրբ Մատթեոսի ծխական[10]։ Հալիֆաքսի շրջանը անվանվել է Սուրբ Գեորգի ծխական[10]։ Օգասթայի շրջանը անվանվել է Սուրբ Պողոսի ծխական[10]։ Հարդվիկի քաղաքը և Օջիչի շրջանը, ներառյալ Օսաբաու կղզին, անվանվել է Սուրբ Փիլիպի ծխական[10]։ Սանբերիից Միդուեյ և Նյուպորտ շրջանում մինչև Նյուպորտի հարավային ճյուղը, ներառյալ Սուրբ Կատրինի և Բերմուդայի կղզիները, անվանվել է Սուրբ Հովհաննեսի ծխական[10]։ Դարիենի քաղաքն ու շրջանը մինչև Ալթամահա գետը, ներառյալ Սապելո և Իսթվուդ կղզիները և ծովային կղզիները Էգ կղզուց հյուսիս, անվանվել է Սուրբ Անդրեասի ծխական[10]։ Ֆրեդերիկայի քաղաքն ու շրջանը, ներառյալ Մեծ և Փոքր Սուրբ Սիմոնի կղզիները և հարակից կղզիները, անվանվել է Սուրբ Հակոբոսի ծխական[10]։

Ֆրանսիական և հնդկական պատերազմում Բրիտանիայի հաղթանակից հետո թագավոր Ջորջ III-ը հրապարակել է 1763 թվականի հռչակագիրը։ Դրա դրույթներից մեկը Ջորջիայի հարավային սահմանը Ալթամահա գետից մինչև Սուրբ Մարիի գետ ընդլայնելն էր։ Երկու տարի անց՝ 1765 թվականի մարտի 25-ին, նահանգապետ Ջեյմս Ռայթը հաստատել է Գլխավոր ասամբլեայի ակտը, որը ստեղծում էր չորս նոր ծխական՝ Սուրբ Դավիթ, Սուրբ Պատրիկ, Սուրբ Թովմաս և Սուրբ Մարիամ, վերջերս ձեռք բերված հողերում, և այն հետագայում Ջեքիլ կղզին հանձնել է Սուրբ Հակոբոսի ծխականին[10][11]։

Ջորջիայի գաղութն ուներ դանդաղ սկիզբ։ Ջեյմս Օգլտորպը չէր թույլատրում ալկոհոլ, և գաղութաբնակները, ովքեր եկել էին հոգաբարձուների հաշվին, չէին կարող տիրապետել ավելի քան 0.20 կմ² հողի իրենց ֆերմայի համար՝ ի լրումն քաղաքում 60 ֆուտ 90 ֆուտ հողակտորի։ Նրանք, ովքեր իրենց ճանապարհն իրենք էին վճարել, կարող էին բերել տաս պայմանագրային ծառա և կստանային 500 ակր հող։ Լրացուցիչ հողեր չէին կարող ձեռք բերվել կամ վաճառվել[12]։ Գաղութում դժգոհությունն աճել է այս սահմանափակումների պատճառով, և Օգլտորպը վերացրել է դրանք[13]։ Ստրկության, ալկոհոլի և հողի ձեռքբերման հետ գաղութն ավելի արագ է զարգացել։ Ստրկությունը թույլատրվել էր 1749 թվականից[14]։ Կար որոշակի ներքին ընդդիմություն ստրկության նկատմամբ, հատկապես շոտլանդացի բնակիչների կողմից, բայց Անկախության պատերազմի ժամանակ Ջորջիան շատ նման էր մյուս հարավային գաղութներին[15]։

Անկախության պատերազմի ժամանակաշրջանը և դրան հաջորդած ժամանակահատվածը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամերիկյան հեղափոխության ժամանակ Ջորջիայի բնակչությունը սկզբում բաժանված էր այլ նահանգներում հեղափոխական գործունեությանը և լարվածության աճին ինչպես արձագանքելու հարցում։ 1775 թվականին Մասաչուսեթսում բռնությունների բռնկումից հետո ռադիկալ հայրենասերները գրոհել են Սավաննայի թագավորական զինապահեստը և վերցրել զինամթերքը, վերահսկողություն հաստատեցին նահանգային կառավարության վրա և շատ լոյալիստների դուրս քշեցին նահանգից։ 1776 թվականին նահանգային կոնգրեսը հայտարարել է անկախություն և ստեղծել նոր նահանգի սահմանադրություն։ Ջորջիան նաև ծառայել է որպես հենակետ բրիտանացիների վերահսկողության տակ գտնվող Ֆլորիդա կատարվող մի քանի կարևոր արշավանքների համար[16]։

1777 թվականին ստեղծվել են Ջորջիա նահանգի սկզբնական ութ շրջանները։ Մինչ այդ Ջորջիան բաժանված էր տեղական կառավարման միավորների՝ կոչված ծխականներ։ Բնակեցումը սահմանափակված էր Սավաննա գետի անմիջական հարևանությամբ. նոր նահանգի արևմտյան տարածքը մնում էր կրիկների վերահսկողության տակ[17]։

Ջեյմս Ռայթը՝ Ջորջիայի նահանգի վերջին թագավորական նահանգապետը, 1775 թվականին արձակել է թագավորական ասամբլեան։ Նա կարճ ժամանակով հեղափոխականների գերին էր, մինչև որ 1776 թվականի փետրվարին փախել է բրիտանական ռազմանավ։ Ամերիկյան հեղափոխական պատերազմի ընթացքում Ռայթը միակ թագավորական նահանգապետն էր, ով վերականգնել է իր գաղութի մի մասի վերահսկողությունը, երբ բրիտանական ուժերը 1778 թվականի դեկտեմբերի 29-ին գրավել են Սավաննան։ Բրիտանական և լոյալիստական ուժերը վերականգնել են Ջորջիայի մեծ տարածքների գաղութային կառավարումը, հատկապես ափամերձ շրջանում, մինչդեռ հայրենասերները շարունակում էին պահպանել անկախ նահանգապետ, կոնգրես և աշխարհազոր այլ տարածքներում։ 1779 թվականին բրիտանացիները հետ են մղել աշխարհազորի, Կոնտինենտալ բանակի և ֆրանսիական ռազմական ու ծովային ուժերի հարձակումը Սավաննայի վրա։ 1781 թվականին Օգասթայի պաշարումը աշխարհազորի և Կոնտինենտալ ուժերի կողմից այն վերադարձրել է հայրենասերների վերահսկողությանը։ Երբ պատերազմը պրտվել է Բրիտանիայի համար, Ռայթը և բրիտանական ուժերը տարհանվել են Սավաննայից 1782 թվականի հուլիսի 11-ին։ Դրանից հետո Ջորջիայի նահանգը դադարել է գոյություն ունենալ որպես բրիտանական գաղութ[16]։

Ջորջիայի նոր նահանգը Երկրորդ մայրցամաքային կոնգրեսի անդամ էր, Անկախության հռչակագրի ստորագրող, տասներորդ նահանգը, որը վավերացրել է Համադաշնության հոդվածները 1778 թվականի հուլիսի 24-ին, և չորրորդ նահանգը, որը ընդունվել է ԱՄՆ Սահմանադրության Միության ներքո 1788 թվականի հունվարի 2-ին[18]։

1802 թվականի ապրիլի 24-ին Ջորջիան ԱՄՆ Կոնգրեսին զիջել է իր արևմտյան հողերի մի մասը, որոնց նկատմամբ հավակնություններ ուներ դեռևս նահանգ (գաղութ) եղած ժամանակներից։ Այս հողերը ներառվել են Միսսիսիպի տարածքի մեջ և ավելի ուշ (այլ հարակից հողերի հետ միասին) դարձել են Ալաբամա և Միսսիսիպի նահանգները[19]։

Տես նաև

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 «Charter of Georgia: 1732». Avalon Law. Lillian Goldman Law Library, Yale Law School. 2008. Արխիվացված է օրիգինալից October 22, 2008-ին. Վերցված է 23 February 2016-ին. «All which lands, countries, territories and premises, hereby granted or mentioned, and intended to be granted, we do by these presents, make, erect and create one independent and separate province, by the name of Georgia, by which name we will, the same henceforth be called.»
  2. ↑ «Charter of Georgia : 1732». avalon.law.yale.edu. Lillian Goldman Law Library. December 18, 1998. Արխիվացված է օրիգինալից October 22, 2008-ին. «...[from] the Savannah [to] the Alatamaha [sic], and westerly from the heads of the said rivers respectively, in direct lines to the south seas.»
  3. ↑ «Royal Charter of the Colony of Georgia». Trustees, Colony of Georgia, RG 49-2-18. Georgia Archives. Վերցված է 18 May 2016-ին.
  4. ↑ Evarts Boutell Greene, Provincial America, 1690-1740 (1905) ch 15 online pp 249-269 covers 1732 to 1763.
  5. ↑ Sweet, Julie Anne (2010). «That Cursed Evil Rum": The Trustees' Prohibition Policy in Colonial Georgia». Georgia Historical Quarterly. 94 (1): 1–29. Վերցված է 14 February 2018-ին.
  6. ↑ «Royal Georgia, 1752-1776». New Georgia Encyclopedia (անգլերեն). Վերցված է 2018-07-24-ին.
  7. ↑ Purvis, Thomas L. (1999). Balkin, Richard (ed.). Colonial America to 1763. New York: Facts on File. էջեր 128–129. ISBN 978-0816025275.
  8. ↑ «Colonial and Pre-Federal Statistics» (PDF). United States Census Bureau. էջ 1168.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Cooper, Harriet Cornelia (January 1, 1904). «James Oglethorpe: The Founder of Georgia». D. Appleton – via Google Books.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 10,7 10,8 1773 Map of Georgia's Colonial Parishes
  11. ↑ «GeorgiaInfo». georgiainfo.galileo.usg.edu. Վերցված է 2016-02-16-ին.
  12. ↑ Force, Peter. «Tracts and other papers relating principally to the origin, settlement, and progress of the colonies in North America from the discovery of the country to the year 1776» (Web). American Memory. Վերցված է 28 September 2013-ին.
  13. ↑ Lannen, Andrew C. (2017). «Liberty and Slavery in Colonial America: The Case of Georgia, 1732-1770». Historian. 79 (1): 32–55. doi:10.1111/hisn.12420. S2CID 151454311.
  14. ↑ Elson, Henry W. (Henry William); Hart, Charles Henry (April 25, 1905). «History of the United States of America». New York, Pub. for the Review of reviews company by the Macmillan company; London, Macmillan & co., ltd. – via Internet Archive.
  15. ↑ Wikisource: Petition against the Introduction of Slavery
  16. ↑ 16,0 16,1 «Revolutionary War in Georgia». Georgia Encyclopedia. Արխիվացված է օրիգինալից September 19, 2008-ին. Վերցված է 29 July 2018-ին.
  17. ↑ «GeorgiaInfo». Վերցված է 2018-07-29-ին.
  18. ↑ «Ratification Dates and Votes – The U.S. Constitution Online». USConstitution.net. Վերցված է 29 July 2018-ին.
  19. ↑ «A Century of Lawmaking for a New Nation: U.S. Congressional Documents and Debates, 1774 - 1875». memory.loc.gov.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Cashin, Edward J. Guardians of the valley։ Chickasaws in colonial South Carolina and Georgia (U of South Carolina Press, 2009) online.
  • Harrold, Frances. "Colonial Siblings։ Georgia's Relationship with South Carolina During the Pre-Revolutionary Period." Georgia Historical Quarterly 73.4 (1989)։ 707-744. online
  • McIlvenna, Noeleen. The short life of free Georgia։ Class and slavery in the colonial south (Chapel Hill, NC։ University of North Carolina Press, 2015). online
  • Russell, David Lee. Oglethorpe and Colonial Georgia։ A History, 1733-1783 (McFarland, 2006) online.
  • Sullivan, Buddy. Georgia։ A state history (Arcadia Publishing, 2010) online.
  • Wax, Darold D. " 'New Negroes Are Always in Demand'։ The Slave Trade in Eighteenth-Century Georgia." Georgia Historical Quarterly 68.2 (1984)։ 193-220. online

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիդարանի պատկերանիշը
Վիքիդարանի պատկերանիշը
Վիքիդարանում կան նյութեր այս թեմայով՝
Ջորջիայի նահանգ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ջորջիայի_նահանգ&oldid=10077724» էջից