Ջահ
.jpg)
Ջահ (ֆր.՝ lustre, լատին․՝ lustro — «լուսավորում եմ»), առաստաղից կախվող լուսատու, որը նախատեսված է տարածքում անստվեր լուսավորություն ապահովելու համար (ի տարբերություն կետային լույսի աղբյուրների)։ Ջահը գործնական նշանակությունից բացի կիրառվում է նաև ինտերիերը զարդարելու համար, ունենում է բազմազան ձևեր, մեծ մասամբ լինում է կախովի, մի քանի կամ բազմաթիվ մոմակալներով կամ լամպերի տեղերով։ Ջահ են կոչվում նաև կոթի վրա ամրացված դյուրավառ նյութեր պարունակող թաս, նավթաթաթախ լաթ կամ խոտերի խրձիկ ունեցող հարմարանքները՝ ձեռքին բռնելով լուսավորելու կամ որևէ բան վառելու, հրկիզելու՝ հրդեհ գցելու համար։ Լուսավորման համար հնուց օգտագործվել է մարխը, ձեթի, մոմի ևն ճրագը, ղամբարը, կանթեղը, աշտանակը, նավթի լամպը, գազի լապտերը, որոնց փոխարինել են արդի էլեկտրական լուսատուները։ Հնագույն քարե ճրագաթասերը հայտնաբերվել են մադլենյան քարեդարյան կայաններից։ Պղնձի դարից հայտնի են կավե ճրագաթասերը։ Հետագայում երևան են եկել պատրույգի և ձեթ լցնելու անցքերով ճրագները։ Հին Հունաստանում և Հռոմում կիրառվել են ձիթապտղի ձեթայրոցով կավե և բրոնզե ջահեր, հին Ռուսիայում՝ մեկը մյուսի վրա ամրացված կավե պնակներով բազմահարկ լուսատուներ։ Հին Հայաստանում կիրառված լուսատու հարմարանքներից թե՝ ձևերի բազմազանությամբ, թե՝ գեղարվեստական ճոխ զարդապատումով առանձնանում են Անիի բրոնզե ճրագները, կանթեղները, իսկ իր կատարելությամբ՝ Գագկաշեն տաճարի մեծ ջահը։
Ջահերի չափսերը (առանձին կետային աղբյուրների միջև եղած տարածությունը) և լույսի կետային աղբյուրների քանակը որոշում են տարածքի հավասարաչափ լուսավորումը։ Սկզբում որպես լույսի աղբյուր օգտագործվել են մոմերը, այսօր հաճախ հանդիպում են էլեկտրալամպեր, լյումինեսցենտային լամպեր և լուսադիոդային լամպեր։
Տեղադրման տարբերակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կախում են առաստաղից, և, որպես կանոն, բաղկացած են մի քանի էլեկտրական լամպից, ջահերի ամրանները սովորաբար դեկորատիվ ձև են ունենում, ջահերն ունենում են նաև տարբեր էլեմենտներ, որոնք տարածում են լույսը։
Ջահերն առանձնանում են նաև կոմուտացիայով․ կարող են միանալ ինչպես բոլոր լամպերը միաժամանակ, այնպես էլ տարբեր հաջորդականությամբ։
Ժամանակակից շատ ջահեր զինված են հեռակառավարման վահանակներով, ինչը թույլ է տալիս հոսանքափոխել ջահի աշխատանքի ռեժիմը։
Էլեկտրական ջահը կարող է ունենալ արտաքին լուսակարգավորիչ, ինչպես նաև ներկառուցված նեոնային լամպեր։
Ուղղափառ եկեղեցիներում կենտրոնական ջահն անվանում են բազմաճյուղ կանթեղ (հունարեն՝ բազմալույս բառից)։
Աշխարհի ամենամեծ ջահը վառվել է 2010 թվականի հունիսի 26-ի երեկոյան՝ Դոհայում (Կատար)[1]։ Ջահը կշռել է 18 տոննա։ Օգտագործվել է 165000 լուսադիոդ, որոնք աշխատել են էլեկտրականությամբ։ Ջահի երկարությունը 38,5 մետր էր, բարձրությունը՝ 16 մետր, լայնությունը՝ 12 մետր։ Ալյումինե կաղապարը զարդարված էր բյուրեղապակիով։
Մինչ այդ ամենամեծ ջահը համարվել է Օմանի գլխավոր մզկիթի ջահը՝ 8 մետր տրամագծով, բարձրությունը՝ 14 մետր, կշռել է 8500 կգ, ուներ 1114 լամպ։
Լույսի աղբյուրներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ջահի մեջ որպես լույսի աղբյուր կարող են օգտագործվել․
- Էլեկտրալամպեր
- հալոգենային լամպեր
- լյումինեսցենտային լամպեր
- լուսադիոդային լամպեր
Ֆուկցիաներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Լուսավորում
- Գործնական նպատակներ
- Էսթետիկա և գեղագիտություն
Գրականության մեջ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ largest Chandelier Արխիվացված 2010-07-12 Wayback Machine(անգլ.)
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Люстра — Словарь изобразительного искусства
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջահ» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 9, էջ 471)։ 
|