Պուեր
| Պուեր | |
|---|---|
 Սեղմված պուեր | |
| Տեսակ | Q115604898? |
| Ծագում | Չինաստան |
 Pu-erh tea Վիքիպահեստում | |
Պուեր (չինարեն ավանդ. 普洱茶, հեշտ. pǔ'ěrchá , պինին: պուեր չա, պալլ.: թեյ Պուերից), հնեցման հատուկ մշակում անցած թեյ։ Այլ թեյերից տարբերվում է միայն իրեն բնորոշ մշակման տեխնոլոգիայով՝ տերևների հավաք, մշակում մինչև կանաչ թեյի աստիճան, սնկային ֆերմենտացիա. վերջինս կարող է տեղի ունենալ բնական և արագացված եղանակներով[1]։ Ֆերմենտացիան տեղի է ունենում Ասպերգիլների ցեղին պատկանող Aspergillus acidus կոչվող սնկերի ազդեցությամբ[2]։
Այս թեյը մեծ հայտնիություն է ստացել Տիբեթի, Սիկանի, Սինծիանի և այլ շրջանների բնակիչների շրջանում, որոնց սննդացանկի հիմնական մասը կազմել է մսամթերքը։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պուերը Չինաստանի միակ սև թեյն է։ Այն թեյերը, որոնք այլ երկրներոմ համարվում են սև, չինացիների համար կարմիր թեյեր են։ Պուերը համարվում է լեգենդար թեյ։ Աշխարհագրական տեղանքը, որտեղ աճում է, յուրահատուկ է. արևի լույսը, լեռնային օդը, անձրևներն ու մաղախուղն ստեղծում են թեյ աճման համար նպաստավոր պայմաններ։ Չինաստանի, Վիետնամի, Բիրմայի (Մյանմա), Հյուսիսային Հնդկաստանի և Նեպալի միջև կա մի տարածություն, որը մի կողմից սահմանազատված է հարավային ծովով, իսկ մյուս կողմից՝ Հիմալայների ձյունապատ լեռնագագաթներով։ Հենց այստեղ՝ Չինաստանի հարավ-արևմուտքում է գտնվում Յուննան նահանգը՝ թեյի ծառերի հնագույն հայրենիքը։
Ինչպես հաստատում են չինացի հետազոտողները, Պուեր թեյն ունի 3000 տարվա պատմություն։
Ժամանակի ընթացքում Յուննան նահանգում աճող խոշոր տերևներով թեյից պատրաստվող ըմպելիքն սկսում է կոչվել պուերյան թեյ կամ պու չա, որը չինարեն կրճատ ձևն է։
Այս թեյի անվանումը կապված է Պու հնագույն ցեղի հետ, որոնց նախնիները, ըստ ռուս ազգագրագետ Ռ. Ֆ. Իտսայի եղել են մոն-քխմերյան բուլաններ ժողովուրդը[3], որոնց նախնիները Յուննան նահանգում զբաղվել են այս թեյի բարձրակարգ տեսակների մշակմամբ[4]։
Տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ըստ պատրաստման տեխնոլոգիայի տարբերում են 2 տեսակի պուեր՝ շեն և շու։ Պաշտոնապես բոլոր պուերները համարվում են սև թեյեր՝ անկախ գույնից և ֆերմետացիայի աստիճանից։
Շեն պուեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Շեն պուերը համարվում է պատրաստի 1,5-2 տարի հնեցնելուց հետո միայն։ Ինչքան երկար ժամանակ է հնեցվում, այնքան ավելի լավ բույր և համ է ձեռք բերում։ Շեն պուերը կարող է պահվել ավելի քան 30 տարի։
Շեն պուերի թուրմը լինում է խամրած կանաչավուն գույնից մինչև մեղրադեղնագույն և նուրբ ծաղկամրգային բույրով։ Պուերի այս տեսակն ունի արթնացնող՝ օրգանիզմի էներգան վերականգնող հատկություն։
Ստացման փուլեր՝
- թեյի տերևների հավաք
- չորացում արևի տակ կամ վառարանում (նպատակը՝ ֆերմենտացիա փուլի դադարեցում)
- պտտեցում (նպատակ՝ տերևից որքան հնարավոր է մեծ քանակությամբ բջջահյութ դուրս բերում)
- վերջնական չորացում արևի տակ կամ վառարանում, եթե եղանակը նպաստավոր չէ
Այս փուլերից հետո թեյը թողնում են կամ այդ տեսքով կամ սեղմում են՝ տալով տարբեր ձևեր։
Շու պուեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Շու պուեր ստանալու համար հավաքում են տերևները, թոշնեցնում են արևի տակ, բուրգի տեսքով հավաքում են իրար վրա, ցողում են ջրով, փակում են հատուկ կտորով։ 1-3 ամսվա ընթացքում այդ կույտը ժամանակ առ ժամանակ բացում են, նորից ցողում ջրով, խառնում։ Տերևները կանաչ գույնից դառնում են մուգ։ Ֆերմենտացիան դադարեցնելու համար չորացնում են։ Պատրաստի շու պուերը լինում է մուգ կոնյակագույնից մինչև սև։ Շու պուերն ունենում է խոնավ հողի և թաց տերևների նուրբ բույր, նկատվում են նաև հունական ընկույզի և չորամրգերի համ։
Օգտակարություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մինչև օրս պուերը Չինաստանում օգտագործվում է որպես դեղամիջոց։
Պուերը տաքացնում է և վերականգնում ուժերը։ Լավացնում է մաշկային շերտը։ Կանխարգելում է սիրտ-անոթային հիվանդություններ զարգացումը։ Դանդաղեցնում է ծերցման գործընթացը, նվազեցնում է ուռուցքային հիվանդություների առաջացման ռիսկը։ Վերացնում է օրգանիզմի բորբոքային գործընթացները։ Օգնում է օրգանիզմից դուրս բերել ծանր մետաղներն ու թունավոր նյութերը։ Դրական ազդեցություն է թողնում դեպրեսիաների ժամանակ։ Դրական ազդեցություն ունի նաև աղեստամոքսային համակարգի վրա. օգնում է ստամոքսի ցանկացած խանգարման դեպքում։ Լավ է ազդում արյան և արյունատար անոթների վրա. մաքրում է արյունը, դուրս է հանում վատ խոլեստերինը։ Օրգանիզմի նյութափոխանակությունն է լավացնում։
Պատրաստում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գոյություն ունեն պուերի պատրաստման մի քանի տարբերակներ։ Հիմնականում օգտագործում են 4 գրամ թեյ 150 մլ ջրի համար։ Ըստ ստանդարտի, համտեսների ժամանակ 6 գրամ են խառնում 100 մլ ջրին։
Պուերը թրմելուց առաջ խորհուրդ է տրվում լվանալ և բովել։ Այդպես մաքրվում է փոշին, իսկ բովման ընթացքում ոչնչանում են մանրէները։ Սեղմված պուերը թրմելուց առաջ մանրացնում են։
Թրմում են գրեթե եռացած ջրով՝ կավե թեյնիկում կամ չինական հատուկ սպասքում։ Կարելի է թրմել մի քանի անգամ. առաջին երկու թրմելը տևում է 10-20 վայրկյան, հաջորդները՝ 30 վրկ։ Պետք է խմել ոչ շատ տաք վիճակում։ Երբեմն կաթ են ավելացնում, որի օգնությամբ չեզոքացվում է խոնավության հոտը։
Խորհուրդ է տրվում ըմպել քիչ չափաբաժիններով, որպեսզի ավելի լավ զգացվի համն ու հետհամը։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Н. И. Даников. Целебный чай // Серия «Я привлекаю здоровье!». — М.: Эксмо, 2012. — 224 с. ISBN 978-5-699-58946-3.
- ↑ Aspergillus acidus from Puerh tea and black tea does not produce ochratoxin A and fumonisin B2, 2009
- ↑ Итс Р. Ф. Этническая история Юга-Восточной Азии. — Л.: Наука, 1972. — С. 71-73.
- ↑ Чайная деревня Булан Шань.