Պոմելո

Շադդոկ, Պոմելո

Թագավորություն	Բույսեր
Ենթաթագավորություն	բարձրակարգ

Լատիներեն անվանում

Pomelo

Հատուկ պահպանություն

Քիչ մտահոգող տեսակ
IUCN 3.1 Least Concern : ???

Ցիտրուս մաքսիմա (նաև Ցիտրուս գրանդիս, Շադդոկ^[1], Պոմելո, Պումմելո, Պոմմելո, Պամպելմաուսս), ցիտրուսային միրգ է մեծ թուրինջի տեսքով։ Հիմնականում հանդիպում է հարավային և Հարավ-Արևելյան Ասիայում։

Ստուգաբանություն

Ցիտրուս մաքսիման անգլերեն կոչվել է "shaddock", նվիրված այն նավապետին, ով Արևելահնդկական ընկերության նավը հացրել է Ճամայկա^[2]։ հետագայում "պոմելո" անվանումը ավելի կիրառական է դառնում։ Վերջինս թուրինջի պատմական անունն էր։

"Պոմելո" բառի ստուգաբանությունը անհայտ է։ Ենթադրվում է, որ այս անվանումը եկել է գերմաներեն pompelmoes, որը նշանակում է ցիտրուս մաքսիմա։ նաև կարծիք կա, որ սա եկել է ֆրանսերեն "pomme" (խնձոր) և "melon" (սեխ) բառերից^[3]:

Այս միրգը Հնդկաստանում հայտնի է տարբեր անուններով, որոնցից են "Բատաբի լեբու"-ն বাতাবি লেবু) արևմտյան Բենգալում,"Ռոբաբ տենգա" Ասսամում, "Նոբաաբ" Մանիպուրում^[4], և "կամբիլի նարանգա" Կերալայում^[5]։ Հնդկերենում այն կոչվում է "Չակոտրա" चकोतरा և "Բիջուրա"։ Նեպալում այն կոչվում է "Բհոգատ" भोगटे։

Ցիտրուս մաքսիմա հարազատ է հարավարևելյան Ասիային^[6]։

Նկարագրություն

Պոմելոն հիմնականում կանաչ և դեղին է երբ հասած է, ունի քաղցր, սպիտակ(հաճախ նաև կարմիր ու վարդագույն) միջուկ ու հաստ կեղև։ Սա մեծ ցիտրուսային միրգ է, 15-25 սանտիմետր տրամագծով^[7], և կշռում է 1-2 կիլոգրամ։ Տերևները հիմնականում լայն ու երկար են։ Միրգը ունի քաղցր ու նուրբ թուրինջի համ(համը հիշեցնում էր Նարինջ^[8])։ Սակայն իր համի մեջ հաճախ նաև զգացվում է թուրինջի թթվայնություն։ Ունի բազում կորիզներ, որոնք հանդիսանում մրգի սերմերը։

Բաղադրություն

Էներգիա	159 կՋ (38 կկալ)
Կարբոհիդրաներ	9,62 գ․
սննդային մանրաթելեր	1 գ․
ճարպեր	0,04 գ․
սպիտակուցներ	0,76 գ․
Տրիամին (վիտամին B₁)	0,034 մգ․
Ռիբլոֆլամին (վիտամին B₂)	0.027 մգ․
Նիացին (վիտամին B₃)	0,22 մգ․
Վիտամին B₆	0.036 մգ.
Վիտամին C	61 մգ․
Երկաթ	0,11 մգ
Մագնեզիում	6 մգ․
Մանգան	0,017 մգ․
Ֆոսֆոր	17 մգ․
Կալիում	216 մգ․
Նատրիում	1 մգ․
Ցինկ	0,08 մգ․

Պատմական իրադարձություններ

Այս միրգը նաև համարվել է Ճապոնիայի հիմնական սնունդը Ան՛էի ժամանակաշրջանում (1772 –1781)^[9]։ 20-րդ դարում մրգից պատրաստել են թանկարժեք լիկյորներ և կոկտեյլներ, որոնցից հայտնի է Դոչեստեր կոկտեյլը։ Բրազիլիայում պոմելոն համարվել է գլխավոր սնունդներից մեկը։

Ծանոթագրություններ

↑ «Shaddock». Britannica Online. Encyclopedia Britannica, Inc. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 13-ին.
↑ American Heritage Dictionary, 1973.
↑ “pomelo, n.” listed in the Oxford English Dictionary [Draft revision; June 2008]
↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Manipur
↑ «Fruity delight». Down To Earth. 2014 թ․ փետրվարի 15. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 13-ին. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 30–ին-ին.
↑ «Pummelo». Hort.purdue.edu. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 7-ին.
↑ Growing the granddaddy of grapefruit, SFGate.com, December 25, 2004
↑ Grapefruit «Grapefruit». Hort.purdue.edu. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 12-ին. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
↑ «阿久根市：観光・特産品（ボンタン）». City.akune.kagoshima.jp. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 19-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 7-ին.