Jump to content

Պանամայի փաստաթղթեր (Ասիա)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
2016 թվականի ապրիլի 15-ի արտահոսքի մեջ ներգրավված քաղաքական գործիչներ, պետական պաշտոնյաներ կամ մերձավոր գործընկերներ ունեցող երկրներ (2016 թվականի մայիսի 19-ի դրությամբ)

Պանամայի փաստաթղթեր 11,5 միլիոն արտահոսած փաստաթղթեր են, որոնք մանրամասնում են ֆինանսական և իրավաբան-հաճախորդների մասին տեղեկությունները ավելի քան 214,488 օֆշորային կազմակերպությունների համար[1][2]։ Փաստաթղթերը, որոնց մի մասը թվագրվում է 1970-ական թվականներով, ստեղծվել և վերցվել են պանամական իրավաբանական ընկերության և կորպորատիվ ծառայություններ մատուցող Mossack Fonseca-ի կողմից[3] և 2015 թվականին արտահոսել են անանուն աղբյուր։

Այս էջը մանրամասնում է Ասիային առնչվող պնդումները, արձագանքները և հետաքննությունները։

Հայաստան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պանամայի փաստաթղթերը ցույց են տալիս, որ արդարադատության գեներալ-մայոր և Հայաստանի հարկադիր կատարման ծառայության ղեկավար Միհրան Պողոսյանը կապված է եղել Պանամայում գրանցված երեք ընկերությունների՝ «Sigtem Real Estates Inc».-ի, «Hopkinten Trading Inc.»-ի և «Bangio Invest S.A.»-ի հետ, որոնք թողարկել են միայն բաժնետոմսերը։ Պողոսյանը, ով տնտեսագետի կոչում ունի, եղել է «Sigtem» և «Hopkinten»-ի[4][5], միակ սեփականատերը, որոնք միասին պատկանում էին «Best Realty Ltd»-ին, վերջերս պետական պայմանագրեր էին կնքել[4]։

Պողոսյանը հրաժարական տվեց ապրիլի 18-ին` ասելով, որ անընդունելի է, որ նա պատճառ է դարձել, որ Հայաստանի անունը հիշատակվի Ադրբեջանի անվան կողքին, որի նախագահ Իլհամ Ալիևը «իրականում միլիարդավոր դոլարներ է յուրացրել»"[6]։

Ապրիլի 8-ին «Հայկական Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ» հակակոռուպցիոն կենտրոնը միջնորդություն է ներկայացրել Բարձրաստիճան պաշտոնատար անձանց էթիկայի հանձնաժողով՝ Պողոսյանի նկատմամբ հետաքննություն անցկացնելու պահանջով[7]։ Պողոսյանի բիզնեսի հետ կապված հիշատակվում էին նաև հորեղբայրներ՝ Գրիգոր և Միխայիլ Հարությունյանների ընտանիքների անդամները[4]։

«Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ»-ի հակակոռուպցիոն կազմակերպության հայաստանյան մասնաճյուղի ղեկավար Վարուժան Հոթկանյանն ասաց, որ գուցե Պողոսյանին երկրի ղեկավարությունը ստիպել է հրաժարական տալ, քանի որ ապացույցներն ուղղակիորեն իրեն են ուղղված։ Սակայն, նա ասաց, որ ինքը դեռ կասկածի տակ է դնում կոռուպցիայի դեմ պայքարելու կառավարության հանձնառությունը[8]։ Ընդդիմության առաջատար գործիչ Լևոն Զուրաբյանը խորհրդարանի ամբիոնից պահանջեց հարցի վերաբերյալ պատասխաններ[9]։

Ադրբեջան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ադրբեջանի Միջազգային հանքային ռեսուրսների օպերացիոն ընկերությունը (AIMROC) և նրա կոնսորցիումի գործընկերները ծախսել են մոտ 230 միլիոն ԱՄՆ դոլար արևմտյան Ադրբեջանի Չովդար գյուղում հանքավայր բացելու և նավթավերամշակման գործարան կառուցելու համար։ AIMROC-ը կարող էր արտադրել է 30 միլիոն ԱՄՆ դոլարի ոսկի, նախքան 2014 թվականի մայիսին հանկարծակի անհետանալը՝ առանց աշխատավարձի վճարման[10]։ Հանքավայրի աշխատակիցները պաշտոնապես մնում են արձակուրդում, և ադրբեջանական օրենսդրության համաձայն՝ լրիվ դրույքով աշխատողները չեն կարող աշխատանք փնտրել այլուր, թեև երկու տարի աշխատավարձ չեն ստացել[11]։

2012 թվականին «Ազատ Եվրոպա» ռադիոկայանի և Կազմակերպված հանցավորության և կոռուպցիայի լուսաբանման նախագծի (OCCRP) կողմից իրականացված հետաքննությունը պարզել է, որ արտասահմանյան հոլդինգային ընկերությունների միջոցով Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի դուստրերը շահագրգռված են եղել ոսկու հանքի շահագործման մեջ, որը ստեղծվել է 2006 թվականի նախագահի հրամանագրով, որը ստեղծել է կոնսորցիում, այնուհետև նրան շնորհելով 30 տարվա վարձակալություն՝ Խորհրդարանում բնապահպանական և թափանցիկության առարկությունների համար[12]։

Բայց Պանամայի փաստաթղթերը հնարավորություն տվեցին հայտնաբերել կեղևային ընկերությունների որոշ մշակված ցանցը, որոնք կառավարում են հանքերի սեփականությունը, և 2016 թվականին OCCRP-ին հաջողվեց հաստատել, որ իրականում դուստրերը վերահսկում են հանքարդյունաբերությունը[11]։

Ալիևը ոսկու հանքերը շնորհել է «Globex International LLP», «Londex Resources S.A.», «Willy & Meyris S.A.» և «Fargate Mining Corporation» ընկերություններին։ Հասույթի 30 տոկոսը հատկացվել է Ադրբեջանի կառավարությանը, մնացած 70%-ի 11%-ը բաժին է ընկել «Globex»-ին, 45%-ը՝ «Londex»-ին, 29%-ը՝ «Willy & Meyris»-ին, իսկ մնացած 15%-ը՝ «Fargate»-ին։

Այդ ընկերությունները գրանցված են եղել Պանամայում՝ համաձայն Պանամայի Ընկերությունների ռեգիստրից ստացված փաստաթղթերի[13]։ Նրանցից մեկը՝ «Fargate Mining Corporation»-ը հիմնադրվել է «Tagiva Management Ltd.»-ի, «Tagiva Services Ltd».-ի և «Verda Management Ltd».-ի կողմից։ Նրանք տվել են գլխավոր լիազորագիրը, որը տրվել է հօգուտ ֆիզիկական անձի պարոն Նասիբ Հասանովի[14]։ Ավելի ուշ «Londex Resources S.A.»-ն, «Globex International LLP»-ն, «Fargate Mining Corporation»-ը և «Willy & Meyris S.A.»-ն կրկին գրանցվել են Սենտ Քիթս և Նևիսում նույն հասցեներով[15]։ Հետագա գրառումներում, «Associated Trustees Limited-»ն այս հասցեում օգտագործվել է որպես գրանցված հասցե մոտավորապես 2635 ընկերությունների համար[16]։

2012 թվականի հետաքննության լրագրողները պարզեցին, որ «Globex»-ը պատկանել է Պանամայի կեղևային ընկերություններին, և որ այդ կեղևային ընկերությունները պատկանում են նախագահի դուստրերին և շվեյցարացի մի գործարարի, ում անունը առկա է այլ ընկերություններում, ինչպիսիք են «Ազերֆոնը», հեռահաղորդակցության ընտանեկան մենաշնորհը։ Գյուղացիները լրագրողներին ասացին, որ հույս ունեն աշխատել հանքում, որն օրական վճարում է 12 դոլար, և խնդրել են նախագահին միջամտել հանքի ջրամատակարարման հետ կապված խնդիրների մասին։ Նրանք զայրացան և չհավատացին լրագրողներին, երբ նրանք ասացին, որ նախագահի ընտանիքը մասնաբաժին ունի հանքում։

Այս զեկույցի մայիսին հրապարակումից հետո Ազգային ժողովն ընդունեց օրենք, որը անօրինական է դարձնում ընկերության սեփականության մասին հայտնելը, իսկ մեկ այլ՝ նախկին նախագահներին և առաջին տիկնանց ցմահ օրինական անձեռնմխելիություն տրամադրելը[17]։ 2012 թվականի հետաքննության վերաբերյալ «Ազատ Եվրոպա» ռադիոկայանի թղթակից Խադիջա Իսմայիլովան ենթարկվել է օրենսդրական և հասարակական ոտնձգությունների։ Նրան սպառնացել են և ի վերջո ձերբակալել։ Նա այժմ 7,5 տարվա ազատազրկում է կրում հարկերից խուսափելու և իշխանության չարաշահման համար[18]։

«Mossack Fonseca»-ի գաղտնազերծված փաստաթղթերը հնարավորություն են տվել պարզել, որ դուստրերը նաև պատկանում են «Londex»-ին՝ ոսկու ձեռնարկության մեծամասնության գործընկերոջը։ Ամբողջովին պարզ չէ, թե ինչու են նրանք փակել շահագործումը, սակայն ոլորտի փորձագետները, ովքեր ծանոթ են կոնսորցիումին, ասում են, որ այն այնքան էլ փորձառու չէր թվում և կարող էր շտապել արտադրություն[11]։

Ըստ ICIJ-ի՝ Ալիևի դուստրը՝ Արզուն, ոչ միայն ֆինանսական բաժնետոմսեր ունի ոչ միայն ոսկու իրավունքների ոլորտում, այլ նաև «Ազերֆոն»՝ երկրի բջջային հեռախոսների ամենամեծ բիզնեսում։ Նա բաժնետոմսեր ունի SW Holding-ում, որը «վերահսկում է «Ադրբեջանական ավիաուղիների» (Azal) հետ կապված գրեթե բոլոր գործողությունները՝ սնունդից մինչև օդանավակայանի տաքսիներ։ Երկու քույրերն ու նրանց եղբայրը՝ Հեյդարը, սեփականություն ունեն Դուբայում, որի արժեքը 2010 թվականին մոտ 75 միլիոն դոլար էր. Հեյդարը Դուբայի ինը շքեղ առանձնատների օրինական սեփականատերն է, որոնք գնվել են մոտ 44 միլիոն դոլարով։

Փաստաթղթերի արտահոսքը ցույց է տալիս, որ դուստրերը՝ Լեյլա և Արզու Ալիևաները, երկուսն էլ բաժնետոմսեր ունեն «Exaltation Limited»-ում, որը հիմնադրվել է 2015 թվականի ապրիլին՝ «Մեծ Բրիտանիայի սեփականությունը պահելու համար»։ «Child & Child», լոնդոնյան իրավաբանական ընկերություն, որը գրանցել է այն և ստացել է անվանական տնօրեններ Mossack-ի Ջերսիի մասնաճյուղի միջոցով, պնդում էր, որ կանայք քաղաքական կապեր չունեն[19]։

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի ընտանիքը բարեկեցիկ կյանք է վարում մասամբ երկրի տնտեսության տարբեր ոլորտներում ունեցած ֆինանսական շահերի շնորհիվ։ Նրա կինը արտոնյալ և հզոր ընտանիք է, որն ունի բանկեր, ապահովագրական և շինարարական ընկերություններ, հեռուստաընկերություն և կոսմետիկայի գիծ։ Նա հայտնի է իր ականավոր բարեգործությամբ, որը հանգեցրել է դպրոցների, հիվանդանոցների և երկրի խոշոր սպորտային համալիրի կառուցմանը։

Բանգլադեշ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2016 թվականի ապրիլի 7-ին Բանգլադեշի հակակոռուպցիոն հանձնաժողովը հետաքննություն սկսեց՝ «Mossack Fonseca»-ի հետ ենթադրաբար առնչություն ունեցող ձեռնարկությունների և անհատների մանրամասները ստանալու համար[20]։ Մեղադրանքներ են ներկայացվել երեսուներկու Բանգլադեշի անհատների և երկու կորպորացիաների դեմ, լրատվամիջոցները, որոնք հակասում են այս պնդումը, հղում են կատարել ICIJ տվյալների բազային, որը հավաքվել է 2013 թվականին Օֆշորային արտահոսքի հետաքննության ընթացքում[21]։

Չինաստան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չինաստանի գլխավոր առաջնորդ Սի Ցզինպինը

Նշվել են չինացի բարձրաստիճան պաշտոնյաների հարազատները, այդ թվում՝ Չինաստանի Կոմունիստական կուսակցության քաղբյուրոյի յոթ ներկայիս և նախկին բարձրաստիճան ղեկավարներ, այդ թվում՝ նախկին վարչապետ Լի Պենգի դուստր Լի Սյաոլինը, Կոմունիստական կուսակցության նախկին գլխավոր քարտուղար Հու Յաոբանգի որդին՝ Հու Դեհուան և Դեն Ցզյագուին՝ եղբայրը։ Ներկայիս գլխավոր քարտուղար Սի Ցզինպինի խնամին։ Դենն ուներ երկու կեղևային ընկերություններ Բրիտանական Վիրջինյան կղզիներում, մինչ Քսին Քաղբյուրոյի մշտական հանձնաժողովի անդամ էր, բայց դրանք քնած էին մինչև 2012 թվականի նոյեմբերին Քսին դառնալով Կոմունիստական կուսակցության գլխավոր քարտուղար (առաջնահերթ առաջնորդ)։ Մյուս անունները ներառում են որդին և Քարոզչության ղեկավար Լյու Յունշանի հարսը և փոխվարչապետ Ժանգ Գաոլիի փեսան։

Պաշտոնական չինական վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ ներդրումները բրիտանական անդրծովյան տարածքներում, որոնք գործում են որպես հարկային դրախտներ, շատ ավելի նշանակալի են, քան այլ վայրերում. $44 մլրդ ներդրվել է Կայմանյան կղզիներում և $49 մլրդ բրիտանական Վիրջինյան կղզիներում։ Չնայած այս թվերին «հավանաբար բացառում են իշխող վերնախավի բազմաթիվ ընտանիքի անդամների մասնավոր ներդրումները, ովքեր փող են ուղղել BVI-ի միջոցով», երկու թվերն էլ գերազանցում են չինական ներդրումները Միացյալ Նահանգներում և Միացյալ Թագավորությունում[22]։

Չինաստանի կառավարությունը կասեցրեց Պանամայի փաստաթղթերի հիշատակումը սոցիալական ցանցերում և որոնողական համակարգերի արդյունքներում[23] և, ըստ տեղեկությունների, ասաց լրատվական կազմակերպություններին ջնջել Պանամական փաստաթղթերի արտահոսքի հետ կապված ամբողջ բովանդակությունը։ Չինաստանի իշխանությունները նյութը համարում են համաձայնեցված օտարերկրյա ԶԼՄ-ների հարձակում Չինաստանի վրա և հրամայել են ինտերնետային տեղեկատվական գրասենյակներին ջնջել Պանամայի փաստաթղթերից վերատպված զեկույցները և առանց բացառությունների չհետևել հարակից բովանդակությանը։ Չինաստանի արտաքին գործերի նախարարության խոսնակ Հոնգ Լեյն ապրիլի 5-ի մամուլի ասուլիսում պատասխանել է, որ ինքը «ոչ մի մեկնաբանություն» չունի «նման անհիմն մեղադրանքների» համար[24]։

«China Digital Times»-ի կողմից ձեռք բերված ազգային մակարդակի հրահանգը ցույց տվեց, որ իշխանությունները ստիպել են բոլոր կայքերին ջնջել Պանամայի փաստաթղթերի բովանդակությունը[24]։ Օտարերկրյա կայքերը, ինչպիսիք են WikiLeaks-ը և China Digital Times-ը, արգելափակված են մայրցամաքային Չինաստանից։ Sina Weibo-ում՝ Twitter-ի նման սոցիալական մեդիայի կայքում, գրաքննիչը ջնջել է Պանամայի թղթի մասին բովանդակությունը։ Այնուամենայնիվ, Սիի եղբոր անունը տեղի ունեցավ, և Weibo-ի օգտատերերը փորձեցին շրջանցել դրանք ոչ այնքան ակնհայտ լեզվով, ինչպիսիք են «խնամի եղբայրը», «Canal Papers» (Պանամայի ջրանցքի համար) և այլն.[25]։ Չնայած գրաքննությանը՝ Weibo-ի որոնման վարկանիշը գլխավորում էր այնպիսի արտահայտություններ, որոնք առերեւույթ կապված են Պանամայի փաստաթղթերի հետ, ինչպիսիք են՝ «հարկերից խուսափելը», «փաստաթուղթը», «արտահոսքը» և «Պուտին»[26]։

Չինացի զվարճանքի մագնատ և արվեստի կոլեկցիոներ Վան Չժոնջունը նույնպես հայտնվում է փաստաթղթերում և չի պատասխանել մեկնաբանության խնդրանքին։

Համաձայն Tax Justice Network-ի, չինացի ներդրողները երբեմն օգտագործում են արտասահմանյան ընկերություններ՝ օգտվելու այն խթաններից, որոնք Չինաստանն առաջարկում է օտարերկրյա ներդրողներին։

Կանադական «Radio Canada» ռադիոկայանը հայտնել է, որ Հոնկոնգում տեղակայված CITIC Pacific-ը Mossack Fonseca-ն ստեղծել կամ ղեկավարել է ավելի քան 90 դուստր ձեռնարկություններ, և որ Չինաստանի կառավարությունը մեծամասնության շահագրգիռ կողմն է, ըստ ֆինանսական փորձագետ, կանադացի քաղաքական գործիչ և հարկերի նախկին պրոֆեսոր Մարվա Ռիզքին։

Հոնկոնգ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Mossack Fonseca»-ի Հոնկոնգյան գրասենյակն ամենաբարդն էր, ասում է ICIJ-ը, քանի որ չինացի պաշտոնյաները և այլ հարուստ գործիչներ միջոցներ էին տեղափոխում սահմանով և ավանդադրում դրանք այնտեղ՝ օֆշորային կազմակերպություններ ուղարկելու համար[27]։ Հոնկոնգը BVI-ում ներդրել է 4,6 տրլն դոլար (360 միլիարդ ֆունտ ստեռլինգ)՝ ավելին, քան Հոնկոնգը ներդրել է մայրցամաքային Չինաստանում, և BVI-ից ստացել է 4,1 տրիլիոն Հոնկոնգի դոլար (ավելի քան 300 միլիարդ ֆունտ)։ Եվս 20 միլիարդ ֆունտ ստեռլինգ կամ ավելին հատկացվել է Կայմանյան կղզիներին և Բերմուդներին առանձին-առանձին[28][29]։

Թերթի Մինգ Պաոն աշխատանքից ազատել է խմբագրի տեղակալ Կեունգ Կվոկ Յուենին՝ Պանամայի փաստաթղթի առաջին էջի հոդվածից հետո, որտեղ հիշատակվում էին Հոնկոնգի բազմաթիվ հայտնի քաղաքացիների մասին։ Թերթը մեղադրում է «բարդ բիզնես միջավայրին», սակայն նախկինում 2014 թվականին մեկ այլ խմբագրի աշխատանքից ազատվել էր օֆշորային փաստաթղթերի հերթական արտահոսքի պատճառով[30]։ Աշխատակիցները թերթում ցրված դատարկ սյունակներ են հրապարակում՝ ի նշան նրա աշխատանքից ազատման դեմ բողոքի[28][29]։

Պոլիտեխնիկական համալսարանն ունի երկու օֆշորային ընկերություն, որոնք ստեղծվել են «Mossack Fonseca»-ի կողմից 2012 և 2013 թվականներին։ Մեկը ստեղծվել է փոխնախագահ Նիկոլաս Յանգ Վեյ-Հսյունգի կողմից, ով դարձել է Հոնկոնգի ՏՏ նախարար[30]։

Վրաստան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

[Բիձինա Իվանիշվիլի՝ Վրաստանի նախկին վարչապետ

Բիձինա Իվանիշվիլին Ռուսաստանում հարստացել է նախքան Վրաստան վերադառնալը և վարչապետ դառնալը 2012 թվականին. նրա պետական պաշտոնյայի ունեցվածքի հայտարարագիրը 72 էջ էր[31]։ Այնուամենայնիվ, նա չի ցուցակագրում «Lynden Management»-ը, «Mossack Fonseca» ընկերությունը, որը տիրապետում էր «Raptor Pharmaceuticals»-ի (ինչը նա հայտարարել էր) բաժնետոմսերի մոտ 20%-ը, ԱՄՆ-ում տեղակայված մի ընկերություն, որը ցուցակված է Նյու Յորքի ֆոնդային բորսայում[31]։ Նա մոտ չորս տարի հրաժարվում էր իր անձնագրի պատճենը և հասցեի ապացույցը տրամադրել իրավաբանական ընկերությանը, որն անհրաժեշտ էր փողերի լվացման կանոնակարգերին համապատասխանելու համար, ինչպես նաև Բրիտանական Վիրջինյան կղզիների ֆինանսական հետախուզական գործակալության կողմից ընկերության հարցումներին[31]։

Forbes-ը Իվանիշվիլիի կարողությունը հաշվարկել է 4,8 միլիարդ դոլար։

Հնդկաստան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բոլիվուդի հայտնի մարդիկ Ամիթաբ Բաչչան, նրա հարսը և դերասանուհին Աիշվարյա Ռայ Բաչչան և դերասան Աջայ Դևգանը թվարկված են թերթերում[32]։ Բաչչանը հերքել է որևէ կապ արտասահմանյան ընկերությունների հետ, և Rai-ի խոսնակը նույնպես կասկածի տակ է դրել փաստաթղթերի իսկությունը[33]։ Բաչչանը կրկնել է հերքումը՝ ի պատասխան օգոստոսի 21-ի զեկույցի, որ նա նշված է որպես երկու ընկերությունների տնօրեն, որը մասնակցել խորհրդի նիստերին[34]։

Բոլիվուդի դերասան Ամիտաբ Բաչչանը ներառված է Պանամայի փաստաթղթերում

Թվարկված են նաև անշարժ գույքի մշակող և DLF ընկերության գործադիր տնօրեն Քուշալ Պալ Սինգհ Սամիր Գեհլաութը «Indiabulls» խմբից և Իքբալ Միրչին[35][36]։ Երկու ընկերությունների բաժնետոմսերը նվազել են թղթերի թողարկումից հետո, ինչպես նաև «Apollo Tyres»-ի բաժնետոմսերը, որոնք նույնպես նշված էին[37]։ DLF-ն ասաց, որ ներդրումներ է կատարել 2004 թվականին ստեղծված LRS սխեմայի համաձայն գործող արտասահմանյան ընկերություններում և այդ մասին հայտնել է Հնդկաստանի հարկային գործակալությանը[38]։ Apollo-ի ներկայացուցիչն ասել է, որ նախագահ Օնկար Կանվարի ընտանիքի անդամները, որոնց մասին հաղորդվում էր, որ օֆշորային ընկերությունների սեփականատերեր են, չեն ապրում Հնդկաստանում և պահպանել են օրենքը, որտեղ նրանք բնակվել են[38] Gehlaut said he had paid full taxes and made full disclosures.[38]:

Ցուցակում հնդիկ քաղաքական գործիչների թվում են Շիշիր Բաջորիան Արևմտյան Բենգալից և Անուրագ Քեջրիվալը՝ Դելի Լոք Սատտա կուսակցության նախկին ղեկավարը[39]։ Բաջորիան ասել է, որ ինքը պատկանում է Մեն կղզու երկու այլ ընկերությունների, բայց ոչ այն, ինչ իրեն վերագրվում է արտահոսած փաստաթղթերում։ Կորպորատիվ ծառայություններ մատուցող «First Names Group»-ը խոստովանել է, որ իր տվյալները սխալմամբ է տրամադրել «Mossack Fonseca»-ին[40]։ MF-ի գրառումները ցույց են տալիս, որ Անուրագ Քեջրիվալը Բրիտանական Վիրջինյան կղզիներում (BVI) հիմնված երեք օֆշորային ընկերությունների տնօրեն է և Պանամայում ունի երկու մասնավոր հիմնադրամ և մեկ այլ BVI ընկերության լիազորագիր։ Նա խոստովանեց, որ ունեցել է օֆշորային ընկերություններ, սակայն ասաց, որ կարճ ժամանակ անց փակել է դրանք[41]։ Թերթերում հայտնվել է նաև մահացած թմրավաճառի Իքբալ Միրչի անունը։ Նշվում է մոտ 500 Հնդկաստանի քաղաքացի[42]։

Հնդկաստանի կառավարությունը հրամայեց հետաքննություն անցկացնել, և այնուհետև հայտարարեց, որ այն ստեղծում է հատուկ բազմագերատեսչական խումբ, որը բաղկացած է Ուղիղ հարկերի կենտրոնական խորհրդի (CBDT) քննչական բաժնի սպաներից և նրա արտաքին հարկերի և հարկային հետազոտությունների բաժնից, Ֆինանսական հետախուզության միավորից և Հնդկաստանի պահուստային բանկից[43]։

Մինչև 2021 թվականի հունիսը, CBDT-ն հետաքննությունից հետո հայտնաբերել է չհայտարարագրված ակտիվներ։ Ընդամենը հարուցվել է 46 գործ, 83 գործով քննություններ են կատարվել։ Ընդհանուր որպես հարկ վերականգնվել է 20․078 կրոն՝ քրեական հետապնդման ենթակա անձանցից[44][45]։

Իսրայել[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ցուցակում կան մոտ 600 իսրայելական ընկերություններ և 850 իսրայելցի բաժնետերեր[46]։ Արտահոսած փաստաթղթերում հայտնաբերված իսրայելական անունների թվում են գլխավոր փաստաբան Դով Վայսգլասը, որը մահացած վարչապետ Արիել Շարոնի բյուրոյի ղեկավարն էր, Յակոբ Էնգելը՝ աֆրիկյան հանքարդյունաբերության մեջ ակտիվ գործարար և Իդան Օֆերը[47], Իսրայելի ամենահարուստ ընտանիքներից մեկի անդամը, ըստ «Haaretz»-ի[48]։

Վայսգլասի անունը հայտնվում է որպես իր բիզնես գործընկեր Ասաֆ Հալկինի կողմից ստեղծված չորս ընկերություններից մեկի միակ սեփականատերը։ Ընկերությունը՝ «Talaville Global»-ը, գրանցվել է Բրիտանական Վիրջինյան կղզիներում 2012 թվականի մայիսին, ըստ «Haaretz»-ի, և յոթ ամիս անց նրա բոլոր բաժնետոմսերը գրավադրվել են Վիեննայի բանկի վարկի դիմաց։

«Weissglass»-ը և «Halkin»-ը «Haaretz»-ին ասել են, որ ընկերությունը «գրանցվել է բանկից վարկ ստանալու նպատակով եվրոպական գույքում ներդրումներ կատարելու համար։ Բանկը թույլ կտա վարկ տրամադրել միայն կորպորացիային… Իսրայելի հարկային մարմինները նշված գործունեության համար վճարվում են Իսրայելում»[49]։

Բազմաթիվ փաստաթղթերի արտահոսք վկայակոչում են «Leumi Bank»-ը, հիմնականում նրա մասնաճյուղը Ջերսի կղզու հարկային դրախտում։ Նրա հաճախորդներից մեկը՝ միլիարդատեր Թեդի Սագին, իր հարստությունը վաստակեց՝ զարգացնելով առցանց մոլախաղերի տեխնոլոգիան Անգլիայում և վերջերս զարգացրեց «Camden Market»-ի առևտրային անշարժ գույքի տարածքը։ Սագին առնվազն 16 «Mossack Fonseca» օֆշորային ընկերությունների միակ բաժնետերն է, որոնք հիմնականում անշարժ գույքի ոլորտում են[50]։

Իսրայելցի գործարար Բենի Շտայնմեցը նույնպես «Mossack Fonseca»-ի հաճախորդ էր՝ 282 ընկերություններով։

Պակիստան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նավազ Շարիֆ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նավազ Շարիֆ, Պակիստանի նախկին վարչապետ

Նավազ Շարիֆը երկրորդ բարձրաստիճան պաշտոնյան էր, որը բացառվեց Պանամական փաստաթղթերում տեղեկատվության բացահայտման արդյունքում։ Գերագույն դատարանը նրան որակազրկել է պաշտոնից։ Դատավորներից մեկն ասաց, որ պարոն Շարիֆն այլևս «իրավունք չունի լինել խորհրդարանի ազնիվ անդամ»։ Պակիստանի իշխող կուսակցությանը՝ Պակիստանի մահմեդական լիգա-Նավազը (PML-N), Ազգային ժողովի խոսնակը թույլ է տվել ընտրել ժամանակավոր վարչապետի մինչև 2018 թվականի համընդհանուր ընտրությունները։ Գերագույն դատարանի վճիռը հրապարակվել է մայրաքաղաքում ուժեղացված անվտանգության համատեքստում։ Ավելի քան 3000 զինված ոստիկաններ և Պակիստանի Ռեյնջերս պարագլխային ուժերի անդամներ տեղակայվել են Գերագույն դատարանի շուրջ։ Դատավճիռը հաջորդեց ամիսներ շարունակվող դրամատիկ լուրերի լուսաբանմանը և սոցիալական մեդիայի բանավեճերին, բաժանումները հիմնականում ընկան կուսակցական գծերով[51]։

2017 թվականի հոկտեմբերի 18-ին տեղի ունեցած լսումների արդյունքում Շարիֆի դեմ մեղադրանք է առաջադրվել[51], ով 1980-ական թվականներից ի վեր կանգնած է կոռուպցիայի մեղադրանքով։ Պանամական փաստաթղթերը հաստատեցին դաշնային հետաքննությունը 1990-ական թվականների կեսերին և անվանեցին ինչպես Նավազ Շարիֆի, այնպես էլ նրա կրտսեր եղբոր՝ Շեբազ Շարիֆի, ով այդ ժամանակ Փենջաբի գլխավոր նախարարն էր։ Նրանք նաև կապում են Շեբազ Շարիֆի խնամիներին և Նավազ Շարիֆի երեխաներին օֆշորային ընկերությունների հետ[52][53]։ «Mossack Fonseca»-ի ձայնագրությունները կապում են Նավազի դստերը՝ Մարիամ Նավազին և նրա եղբայրներին՝ Հուսեյնին և Հասանին չորս օֆշորային ընկերությունների հետ՝ «Nescoll Limited», «Nielson Holdings Limited», «Coomber Group Inc.»[54], և «Hangon Property Holdings Limited»[55]։ Ընկերությունները 2006-2007 թվականներին Լոնդոնում ձեռք են բերել շքեղ անշարժ գույք։ Անշարժ գույքը գրավ էր մինչև 13,8 միլիոն դոլարի վարկերի համար, համաձայն Պանամական փաստաթղթերի[56]։ Վարչապետի երեխաները ասում են, որ գումարը ստացվել է Սաուդյան Արաբիայում ընտանեկան բիզնեսի վաճառքից[56]։ Բայց այս օֆշորային ընկերությունները և ակտիվները չեն բացահայտվել նրա ընտանիքի ունեցվածքի հայտարարագրում, և կասկածը, որ ընկերությունները կոչված են թաքցնելու կամ լվանալու ապօրինի ձեռք բերված հարստությունը կամ խուսափելու հարկերից, կասկածի տակ դրեց Շարիֆի էթիկան[52]։

Մինչ վճռի ընդունումը, Մարիամ Նավազը «Twitter»-ում հերքել էր իր մեղքը, հավելելով, որ ինքը չունի «որևէ ընկերություն/գույք արտասահմանում», բացառությամբ եղբոր կորպորացիայի «խնամակալի», «որն ինձ իրավունք է տալիս միայն ակտիվներ բաշխել եղբորը՝ Հուսեյնինի ընտանիքին, երեխաներ, եթե անհրաժեշտ է»[57]։ Արտահոսած փաստաթղթերում նա նշվում է որպես «Nescoll»-ի հոգաբարձու, որը ստեղծվել է 1993 թվականին, և «Nielson»-ը, որն առաջին անգամ գրանցվել է 1994 թվականին։ Երկու ընկերությունները բաժանորդագրվել են «Mossack Fonseca» ծառայություններին 2006 թվականի հուլիսին։ «Mossack Fonseca»-ն ղեկավարում էր «Nescoll»-ը։ «Nielsen Holdings»-ը և «Coomber Group»-ը, երբ երեք ընկերությունները 7 միլիոն ֆունտ ստեռլինգ հիփոթեք ստացան շվեյցարական «Deutsche Bank» (Suisse) SA-ից և չորս բնակարան գնեցին «Avenfield House»-ում, 118 «Park Lane», Լոնդոնում։ Հասանը՝ մյուս եղբայրը, գնել է «Hangon Holdings»-ը և նրա բաժնետոմսերը 2007 թվականին 5,5 միլիոն ֆունտ ստեռլինգով։ Այնուհետև Հանգոնը գնել է գույք, որը ֆինանսավորվել է Շոտլանդիայի բանկի միջոցով, Լոնդոնի Հայդ Պարկ Փլեյս 1 հասցեում։

Փաստաթղթերում տեղ են գտել նաև Շեբազ Շարիֆի երկրորդ կնոջ մայրը՝ Սամինա Դուրանին և նրա առաջին կնոջ եղբայր Իլյաս Մեհրաջը։ «Habib Waqas Group/Ilyas Mehraj»-ը նշված է որպես բաժնետեր՝ 127735 բաժնետոմսերով «Haylandale Limited»-ում, որը գրանցված է 2003 թվականի հուլիսի 24-ին Բահամյան կղզիներում[58]։ Մեհրաջը հերքել է, որ որևէ բան գիտի «որևէ ընկերության մասին, լինի դա Բահամյան կղզիներում կամ որևէ այլ վայրում` «Haylandale Ltd» անունով»[53]։ «Rainbow Limited»-ը՝ Սամինա Դուրրանիին պատկանող երեք օֆշորային ընկերություններից ամենանորը, գրանցվել է սեպտեմբերի 29-ին։ 2010 Բրիտանական Վիրջինյան կղզիներում (BVI)[53]։ A«rmani River Limited»-ը, որը գրանցված է Բահամյան կղզիներում 2002 թվականի մայիսի 16-ին, նկարագրում է իր ակտիվները որպես «գույք Լոնդոնում, որը ներկայումս վարձակալված չէ»։ «Կանխիկ՝ որպես ներդրումային պորտֆել։ Մենք նաև 1,165,238 բաժնետոմս ունենք «Orix Leasing Pakistan Limited-»ում»[53]։

Հուսեյն Նավազն ասաց, որ իր ընտանիքը չի խոչընդոտի որևէ հետաքննության, և հորդորեց նաև նախկին նախագահ Փերվեզ Մուշարաֆին[59]։ Կառավարությունը ապրիլի 15-ին հայտարարեց փաստաթղթերում նշված բոլոր պակիստանցիների հետաքննության հանձնաժողովի կողմից։ Ընդդիմադիր քաղաքական գործիչներն ասում էին, որ դատավորը պետք է քննի, ոչ թե պաշտոնաթող դատավորը։ Բազմաթիվ դատավորներ ինքնաբացարկ հայտնեցին[60]։ 2017 թվականի հուլիսի 28-ին Պակիստանի Գերագույն դատարանը Շարիֆին զրկել է պաշտոնից։

Բենազիր Բհուտտո[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հանգուցյալ Բենազիր Բհուտտոն նույնպես Mossack Fonseca-ի հաճախորդ էր։ 2001 թվականին ընկերությունը ստեղծեց «BVI Petroline International Inc.» ընկերությունը Բհուտոյի, նրա եղբորորդի Հասան Ալի Ջաֆերի Բհուտոյի և նրա օգնական և անվտանգության ղեկավար Ռեհման Մալիկի համար, որը հետագայում դարձավ սենատոր և ներքին գործերի նախարար Յուսաֆ Ռազա Գիլանիի կառավարությունում։ «Mossack Fonseca»-ն Բհուտոյի առաջին ընկերությունը՝ «Petrofine FZC»-ն, համարել էր քաղաքականապես զգայուն և «մերժում էր ընդունել տիկին Բհուտոյին որպես հաճախորդ»[61]։ ՄԱԿ-ի կոմիտեն, որը նախագահում էր ԱՄՆ Դաշնային պահուստային համակարգի նախկին ղեկավար Փոլ Վոլքերը, որոշել էր 2005 թվականին «Նավթ սննդի դիմաց» ծրագրի չարաշահումների մեջ, որը «Petrofine FZC»-ն 2 միլիոն ԱՄՆ դոլար է վճարել Իրաքի Սադամ Հուսեյնի կառավարությանը՝ 115–145 միլիոն ԱՄՆ դոլար նավթային պայմանագրեր ստանալու համար[62]։

2006 թվականին Պակիստանի Ազգային հաշվետվողականության բյուրոն (NAB) մեղադրել է Բհուտտոյին, Մալիկին և Ալի Ջաֆերիին «Petrofine»-ի սեփականատեր լինելու մեջ, որը հիմնադրվել է 2000 թվականից Շարժայում՝ Արաբական Միացյալ Էմիրություններ։ Բհուտոն և Պակիստանի ժողովրդական կուսակցությունը հերքել են դա։ 2006 թվականի ապրիլին NAB դատարանը սառեցրել է Պակիստանում և այլուր պատկանող ակտիվները, որոնք պատկանում էին Բհուտոյին և նրա ամուսնուն Ասիֆ Ալի Զարդարիին՝ ասելով, որ 1,5 միլիարդ դոլար ընդհանուր գումարը կոռուպցիոն գործողությունների արդյունք է, և որ Շվեյցարիայի մեղադրանքները հանցավոր փողերի լվացման համար հարուցվել են 1997 թվականին, դեռ դատավարության մեջ է[63]։

Պաղեստին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պարզվել է, որ Պաղեստինի ինքնավարության նախագահ Մահմուդ Աբասի որդին՝ Տարեկ Աբասը, 1 միլիոն դոլարի բաժնետոմս ունի Արաբական Պաղեստինի ներդրումային ընկերության (APIC)[64] օֆշորային ընկերության հետ, որը կապված է Պաղեստինի ինքնավարության հետ և մասամբ պատկանում է Պաղեստինի ինքնավարությանը[65][66]։

Համադ բեն Ջասիմ բեն Ջաբեր Ալ Թանի, Կատարի նախկին վարչապետ

Կատար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համադ բեն Ջասիմ բեն Ջաբեր Ալ Թանին, որը վարչապետն էր 2007 թվականից մինչև 2013 թվականը, 2002 թվականին ձեռք բերեց երեք կեղևային ընկերություններ, որոնք միավորված էին Բահամյան կղզիներում, ևս մեկը՝ Բրիտանական Վիրջինյան կղզիներում, և նրանց միջոցով նավահանգիստը Մալյորկայում և 300 միլիոն դոլար արժողությամբ զբոսանավ՝ Ալ Միրքաբ անունով[67]։ Պանամական փաստաթղթերը ցույց են տալիս, որ նա ունի կամ նրան են պատկանում է ութ կեղևային ընկերությունների[68]։ Forbes-ի հետագա զեկույցները ցույց են տվել, որ Ալ Թանին 2014 թվականին գնել է «Deutsche Bank»-ի 700 միլիոն դոլարի բաժնետոմսեր «Paramount Services Holdings»-ի միջոցով և 2015 թվականին բաժնետոմսերի մոտավորապես կեսը փոխանցել է «Supreme Universal Holdings»-ին, որը պատկանում է Կատարի էմիրի պաշտոնը լքած ազգականին, որը նույնպես 2013 թվականին[67]։

Սաուդյան Արաբիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սաուդյան Արաբիայի Սալման թագավորը

Սալման թագավորը հիշատակվում է Բրիտանական Վիրջինյան կղզիներում հիմնված երկու ընկերությունների հետ կապված՝ 1999 թվականին հիմնադրված «Verse Development Corporation» և 2002 թվականին հիմնադրված «Inrow Corporation»-ի հետ[69]։ Ընկերությունները վերցրեցին ավելի քան 34 միլիոն ԱՄՆ դոլար ընդհանուր գումարի հիփոթեքային վարկեր և գնեցին սեփականություն Լոնդոնի կենտրոնում[70]։ Նրա դերն ընկերություններում չի նշվում։ «BVI Crassus Limited» ընկերությունը, որը հիմնադրվել է 2004 թվականին, Լոնդոնում գրանցել է զբոսանավ, որն անվանվել է Էրգա՝ Էրգա թագավոր Սալմանի պալատի պատվին։ Նավը պարծենում է բանկետների սրահով և կարող է հարմարավետ քնել 30 հոգու համար[71]։ Թերթերում նշվում է նաև նախկին թագաժառանգ արքայազն Մուհամմադ բեն Նայեֆի անունը[72]։

«The Irish Times»-ը Պանամայի փաստաթղթերում հղում է գտել «Iran-Contra»-ի հետ՝ ի դեմս Ամերիկայի ամենագունեղ քաղաքական դոնորներից մեկի՝ Ֆարհադ Ազիմայի և բազմամիլիարդատեր Ադնան Խաշոգջիի, որոնք երկուսն էլ աշխատում էին «Mossack Fonseca»-ի ծառայություններում և երկուսն էլ կարևոր դեմքեր էին Իրանում[73]։

«Mossack Fonseca»-ի ֆայլերը ցույց են տալիս, որ Խաշոգջին հայտնվել է դեռևս 1978 թվականին, երբ նա դարձավ պանամական «ISIS Overseas S.A» ընկերության նախագահ։ Փաստաթղթերը ցույց են տալիս, որ «Fonseca»-ի հաճախորդների թվում է եղել Շեյխ Քամալ Ադհամը՝ Սաուդյան Արաբիայի հետախուզության առաջին (1963–1979 թվականների) ղեկավարի եղբոր՝ Ֆեյսալ թագավորի, ով ԱՄՆ Սենատի հանձնաժողովի կողմից նշանակվել է որպես ԿՀՎ-ի «գլխավոր կապը ողջ Մերձավոր Արևելքի համար 1960-ական թվականների կեսերից մինչև 1979 թվականը»։ Ադհամը վերահսկում էր օֆշորային ընկերությունները, որոնք ներգրավված էին «B.C.C.I.» բանկային սկանդալում[74]։

Սինգապուր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սինգապուրի ֆինանսների և արժութային մարմնի հայտարարության մեջ ասվում է, որ «Սինգապուրը լրջորեն է վերաբերվում հարկերից խուսափելուն և չի հանդուրժի, որ իր բիզնեսն ու ֆինանսական կենտրոնն օգտագործվի հարկային հանցագործությունները հեշտացնելու համար որպես սուբյեկտ, Սինգապուրում, մենք չենք վարանի կոշտ քայլեր ձեռնարկել[75]։

Շրի Լանկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շրի Լանկայի ֆինանսների նախարար Ռավի Կարունայակեն ասել է, որ իր խումբը կուսումնասիրի Պանամայի փաստաթղթերում հայտնված Շրի Լանկայի անունները, ինչպես նաև 46-ը, ովքեր հայտնվել են 2013 թվականի օֆշորային արտահոսքի մեջ, ըստ «Daily Mail»-ի, քանի որ նախկին ղեկավարությունը, ըստ երևույթին, դա չի արել։ Երկիրն ունի բազմաթիվ խոշոր չմարված արտաքին վարկեր, որոնք վերցվել են նախկին նախագահ Մահինդա Ռաջապակսեի վարչակազմի օրոք, և ներկայիս կառավարությունը վերջերս ստիպված է եղել ստանալ ԱՄՀ-ի 1,5 միլիարդ ԱՄՆ դոլարի օգնություն։ «Rajapakse»-ն հերքել է միջոցների ուղղումը։ Գործող իշխանությունը իշխանության եկավ 2016 թվականի հունվարին՝ հակակոռուպցիոն հարթակով[76]։

Սիրիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռամի Մախլուֆի՝ Բաշար Ալ-Ասադի մորեղբոր որդու ունեցվածքը, մինչև Սիրիայի քաղաքացիական պատերազմը գնահատվում էր 5 միլիարդ դոլար և նա վերահսկում էր տնտեսության 60%-ը։ Նա ենթարկվում էր պատժամիջոցների Միացյալ Նահանգների և Եվրամիության կողմից և վերահսկում էր Սիրիայի նավթի և հեռահաղորդակցության բիզնեսը[77]։ ԱՄՆ գանձապետարանը մեղադրեց, որ իր մոտ գրանցված «Pangates» ընկերությունը Ասադի կառավարությանը մատակարարել է հազար տոննա ավիացիոն վառելիք[78]։ Այնուամենայնիվ, Մախլուֆները կարողացան շարունակել գործունեությունը Պանամայի կեղևային ընկերությունների միջոցով[79], որոնք գրանցված էին Բրիտանական Վիրջինյան կղզիներում և, հետևաբար, ենթակա չէին ԱՄՆ օրենսդրությանը, սակայն 2011 թվականի մայիսի 9-ին ԵՄ-ն սահմանեց իր սեփական պատժամիջոցները, և դրանք։ Խորհրդի հրամանով տարածվել են 2011 թվականի հուլիսին Բրիտանական Վիրջինյան կղզիների վրա Mossack Fonseca-ն սեպտեմբերի 6-ին որոշել է հեռանալ Մախլուֆի ընկերություններից[80]։ Այդ ժամանակ Մախլուֆն արդեն խզել էր կապերը իր բանկի հետ։ HSBC-ն իրավաբանական ընկերությանը հայտնել է, որ Շվեյցարիայի իշխանությունները սառեցրել են Մախլուֆի հաշիվները, և որ «վերջին 3 ամսվա ընթացքում նրանք որևէ կապ չեն ունեցել այս ընկերության իրական սեփականատիրոջ հետ»[80]։

Թաիլանդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«The Bangkok Post»-ը հաղորդում է, որ «Փողերի լվացման դեմ պայքարի գրասենյակը (AMLO) իր օտարերկրյա գործընկերներից տեղեկատվություն է փնտրում Թաիլանդի քսանմեկ քաղաքացիների վերաբերյալ, որոնք, ըստ տեղեկությունների, ներառված են աշխարհի այն մարդկանց ցուցակում, ովքեր օգտագործում են Պանամայում գործող իրավաբանական ընկերություն, որն ակնհայտորեն մասնագիտացած է փողերի լվացման և հարկման ոլորտում»։ Պարզ չէ, թե ինչու է AMLO-ն հետաքննում միայն քսանմեկին։ Պանամական փաստաթղթերը ներառում են Թաիլանդում գտնվող անձանց առնվազն 780 անուն և Թաիլանդում տեղակայված ևս 50 ընկերություններ։ Ոմանք օտարերկրացիներ են կամ օտարերկրյա սեփականություն հանդիսացող ընկերություններ, սակայն մինչ օրս հայտնված փաստաթղթերում հայտնվում են 634 անհատական հասցեներ Թաիլանդում, այդ թվում՝ «Bangkok Land» և «Phatra Finance» հսկա ընկերությունների գործադիր տնօրենները[81]։

Թայվան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ICIJ-ի Արևելյան Ասիայի միակ գործընկեր «CommonWealth Magazine»-ի կողմից Թայվանում իրականացված հետաքննությունները պարզել են, որ առնվազն 2725 օֆշորային ընկերություններ գրանցել են հասցեներ Թայվանում։ Իննսուն թայվանցիներ, այդ թվում՝ երգչուհի և դերասան Նիկի Վուն, ներառվել են թերթերում[82][83]։ Համաձայն «CommonWealth Magazine»-ի հրապարակած հաշվետվության՝ Վուն օգտագործել է «Horizon Sky Technology, Ltd.» ընկերությունը՝ համագործակցելու Հոնկոնգում գործող «Sun Entertainment Culture Limited»-ի հետ[84]։

Հրատարակիչը եզրակացնում է, որ. «Ենթադրվում է, որ թայվանական ընկերությունները և անհատները լայնորեն օգտագործում են օֆշորային ապաստարանները հարկերից խուսափելու կամ խուսափելու համար... Պանամական փաստաթղթերի փաստաթղթերը զննելուց հետո, որ «Mossack Fonseca»-ն նրանց հիմնական խողովակներից մեկը չի եղել։ Այս անգամ, ըստ երևույթին, Թայվանական խոշոր բանկերը, իրավաբանական ընկերությունները և հաշվապահական ընկերությունները հաճախ չէին օգտվում «Mossack Fonseca»-ի ծառայություններից, որը ներկայություն չունի Թայվանում։ Չինաստան Թայվանական կազմակերպությունների մեծ մասը, որոնք պանամական իրավաբանական ֆիրմայի միջոցով հիմնել են կեղևային ընկերություններ, եղել են փոքր, չգրանցված ընկերություններ կամ անհատներ»[85]։

Արաբական Միացյալ Էմիրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արաբական Միացյալ Էմիրությունների նախագահ Խալիֆա բին Զայեդ Ալ Նահյան

ICIJ-ը, «The Guardian»-ը և «The Independent»-ը հայտնել են, որ ԱՄԷ-ի նախկին նախագահ Խալիֆա բեն Զայեդ Ալ Նահյանը Լոնդոնում ավելի քան 1,2 միլիարդ ֆունտ արժողությամբ անշարժ գույք ուներ Mossack Fonseca-ի կառույցի միջոցով, որը ստեղծեց իր համար Բրիտանական Վիրջինյան կղզիներում և կառավարում։ նրան՝ օգտագործելով դրանք Լոնդոնի շքեղ սեփականությունները կառավարելու և վերահսկելու համար[86][87][88][89]։ 2015 թվականի դեկտեմբերին «Mossack Fonseca»-ն իր անունից տնօրինում էր այդ ընկերությունների գրեթե բոլոր բաժնետոմսերը հավատարմագրային կառույցներում, իսկ բեն Զայեդը և նրա կինը, որդին և դուստրը վստահության շահառուներ էին[88]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «Giant leak of offshore financial records exposes global array of crime and corruption». OCCRP. The International Consortium of Investigative Journalists. 2016 թ․ ապրիլի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 4-ին.
  2. ↑ Schmidt, Michael S.; Myers, Steven Lee (2016 թ․ ապրիլի 3). «Panama Law Firm's Leaked Files Detail Offshore Accounts Tied to World Leaders». The New York Times. ISSN 0362-4331. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 29-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 25-ին.
  3. ↑ Vasilyeva, Natalya; Anderson, Mae (2016 թ․ ապրիլի 3). «News Group Claims Huge Trove of Data on Offshore Accounts». The New York Times. Associated Press. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 4-ին.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 «Mihran Poghosyan: The Armenian General Who Mastered the Ins and Outs of Panama's Offshore Zone». Hetq Online. 2016 թ․ ապրիլի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 8-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 11-ին.
  5. ↑ «The General: An Armenian Master of Offshores». OCCRP. 2016 թ․ ապրիլի 8. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 15-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 11-ին.
  6. ↑ «Compulsory Enforcement Service». Ministry of Justice of RA. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 23-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 15-ին.
  7. ↑ «Panama Papers Fallout in Armenia; Local NGO Files Petition to Launch Investigation of Top Official». Hetq Online. 2016 թ․ ապրիլի 8. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 13-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 11-ին.
  8. ↑ Transparency International (2016 թ․ ապրիլի 18). «Why Armenian Official Resigns Over Panama Leaks». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 13-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 26-ին.
  9. ↑ Karine Simonian (2016 թ․ ապրիլի 18). «Armenian Official Resigns Over Panama Leaks». azatutyun.am. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 14-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 26-ին.
  10. ↑ MeydanTV (2016 թ․ հունվարի 26). «Chovdar Gold Mine Workers Demand Their Salaries». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 29-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 9-ին.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 Miranda Patrucic; Eleanor Rose; Lejla Camdzic; Khadija Ismayilova (2016 թ․ ապրիլի 3). «Aliyevs' Secret Mining Empire». OCCRP. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 1-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 9-ին.
  12. ↑ By Khadija Ismayilova; Nushaba Fatullayeva (2012 թ․ մայիսի 3). «Azerbaijan's President Awarded Family Stake in Gold Fields». OCCRP. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 1-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 9-ին.
  13. ↑ Fatullayeva, Nushabe; Ismayilova, Khadija (2012 թ․ մայիսի 4). «Radio RF/RFL, last updated in April 2016». Radio Free Europe/Radio Liberty. RFRL. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
  14. ↑ «FARGATE MINING CORPORATION | PANAMA | GENERAL POWER OF ATTORNEY last updated in May 2016» (PDF). Organized Crime and Corruption Reporting Project. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
  15. ↑ «"ICIJ", last update in December 2016».
  16. ↑ «"ICIJ", last update in June 2016». ICIJOLD.COM.
  17. ↑ «Придет ли Азербайджан к открытости?». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 18-ին.
  18. ↑ Editorial Board (2016 թ․ ապրիլի 25). «In Azerbaijan, 'a declaration of war against independent journalism'». Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 9-ին.
  19. ↑ «Panama Papers | The Power Players». projects.icij.org. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 3-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 4-ին.
  20. ↑ «ACC launches probes against those named in Panama Papers». The Daily Observer. 2016 թ․ ապրիլի 8. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 22-ին.
  21. ↑ JagoNews24 (2016 թ․ ապրիլի 6). «পানামা পেপারস ফাঁসের নথিতে ৩২ বাংলাদেশি» (Bengali). JagoNews24. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 26-ին. «Papers leaked document Bangladeshi Panama 3»{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  22. ↑ Schmitz, Rob (2016 թ․ ապրիլի 4). «Xi Jinping's family linked to Panama Papers». Marketplace. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 6-ին.
  23. ↑ «In the Back: Great haul of China». Private Eye. No. 1416. 2016 թ․ ապրիլի 15. էջ 37. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 23-ին – via the Wayback Machine.
  24. ↑ 24,0 24,1 «Panama papers: China censors online discussion». BBC News. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 5-ին.
  25. ↑ Kaiman, Jonathan (2016 թ․ ապրիլի 5). «China censors media coverage about the 'Panama Papers'». Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 5-ին.
  26. ↑ «Minitrue: "Delete All Content Related to Panama Papers" | China Digital Times (CDT)». chinadigitaltimes.net. 2016 թ․ ապրիլի 6. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
  27. ↑ Martha M. Hamilton (2016 թ․ ապրիլի 21). «US Prosecutor Opens Investigation Into 'Panama Papers Matters'». ICIJ. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 21-ին.
  28. ↑ 28,0 28,1 Kris Cheng (2016 թ․ ապրիլի 27). «Blank columns protesting top editor's sudden firing appear in Ming Pao for 4th consecutive day». Hong Kong Free Press. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 30-ին.
  29. ↑ 29,0 29,1 Juliana Liu (2016 թ․ ապրիլի 28). «Hong Kong journalists protest at editor's sacking with blank columns». BBC News. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 30-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 30-ին.
  30. ↑ 30,0 30,1 «Hong Kong innovation minister, Polytechnic University embroiled in Panama Papers leaks: Documents show that Nicholas Yang was involved with two companies set up by the institution through Panamanian law firm Mossack-Fonseca in the British Virgin Islands». South China Morning Post. 2016 թ․ ապրիլի 22. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 23-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 22-ին.
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 Nino Bakradze; Dave Bloss (2016 թ․ ապրիլի 3). «OFFSHORE COMPANY SPENT 3 YEARS CHASING IVANISHVILI'S PASSPORT». OCCRP. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 31-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 30-ին.
  32. ↑ «Panama Papers: Ajay Devgan took over BVI firm, says government knows». The Indian Express. 2016 թ․ մայիսի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 6-ին.
  33. ↑ «Panama Papers: Bollywood star Bachchan denies offshore links». BBC. 2016 թ․ ապրիլի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 21-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 23-ին.
  34. ↑ «Fresh claims against Amitabh Bachchan in Panama Papers, actor issues another denial». India Today. 2016 թ․ ապրիլի 21. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 23-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 23-ին.
  35. ↑ «Shocking! Panama papers leak hidden assets of more than 500 Indians; include Amitabh Bachchan, Aishwarya Rai, DLF boss». Zee News (անգլերեն). 2016 թ․ ապրիլի 4. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  36. ↑ Manu Balachandran. «From Bollywood stars to real estate tycoons: the Indians in Panama Papers». www.msn.com. Quartz. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 6-ին.
  37. ↑ «DLF, Indiabulls, Apollo Tyres fall on Panama tax documents». Times of India. 2016 թ․ ապրիլի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 8-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 23-ին.
  38. ↑ 38,0 38,1 38,2 «Panama Papers: DLF, Apollo Tyres, IndiaBulls deny violating laws». Times of India. 2016 թ․ ապրիլի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 23-ին.
  39. ↑ Sarin, Ritu; Iyer, P Vaidyanathan; Mazoomdaar, Jay (2016 թ․ ապրիլի 4). «Indians in Panama Papers list: Amitabh Bachchan, Aishwarya Rai, KP Singh, Iqbal Mirchi, Adani elder brother». The Indian Express. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 5-ին.
  40. ↑ Express News Service (2016 թ․ ապրիլի 5). «#PanamaPapersIndia Part 1: Clients who knocked on a Panama door». Indian Express. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 25-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 24-ին.
  41. ↑ «#PanamaPapersIndia Part 2: Politician, industrialist, jeweller». Indian Express. 2016 թ․ ապրիլի 8. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 25-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 23-ին.
  42. ↑ «Panama Papers: From Amitabh Bachchan to Adani's brother, names of 500 Indians leaked». Business Standard. 2016 թ․ ապրիլի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 19-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 23-ին.
  43. ↑ «PM Modi steps in: Income Tax, RBI panel to probe Panama Papers trail». The Indian Express. 2016 թ․ ապրիլի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 5-ին.
  44. ↑ «Panama Papers: Rs 20,000 crore in undeclared assets identified». The Indian Express (անգլերեն). 2021 թ․ հուլիսի 5. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
  45. ↑ Choudhary, Shrimi (2021 թ․ հուլիսի 26). «Govt detects undisclosed income of Rs 20,078 crore in Panama Leak». Business Standard India. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
  46. ↑ «850 Israelis named in Panama Papers - Globes». en.globes.co.il (եբրայերեն). 2016 թ․ ապրիլի 4. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  47. ↑ «IDAN OFER | ICIJ Offshore Leaks Database». offshoreleaks.icij.org. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  48. ↑ «Israel to Probe Hundreds Implicated by Panama Papers». Haaretz.com. 2016 թ․ ապրիլի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 5-ին.
  49. ↑ «600 Israeli companies, 850 shareholders listed in Panama data leak». The Times of Israel. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 5-ին.
  50. ↑ Uri Blau; Daniel Dolev; Shuki Sadeh (2016 թ․ ապրիլի 3). «Panama Papers: Hundreds of Israeli Companies, Shareholders Listed in Leaked Documents Detailing Offshore Holdings: Leaked documents of Panamanian law firm reveal shell companies linked to prominent Israeli lawyers and business persons». Haaretz. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 25-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 25-ին.
  51. ↑ 51,0 51,1 Martha Hamilton (2017 թ․ հոկտեմբերի 20). «Former Pakistan PM Nawaz Sharif, Family Members Indicted». ICIJ. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  52. ↑ 52,0 52,1 «Pakistan's Sharif disqualified by court». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 28-ին.
  53. ↑ 53,0 53,1 53,2 53,3 «Panama Papers: List of Pakistani politicians, businessmen who own companies abroad». Pakistan Today. 2016 թ․ ապրիլի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 13-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 17-ին.
  54. ↑ «Panama Papers: Nawaz Sharif's children's offshore firms own 6 homes in London». The Indian Express (անգլերեն). 2017 թ․ հուլիսի 29. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  55. ↑ «The Panama Papers: Pages from Pakistan». Center for Investigative Reporting in Pakistan (CIRP). 2016 թ․ ապրիլի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 5-ին.
  56. ↑ 56,0 56,1 Saeed Shah (2016 թ․ ապրիլի 22). «Pakistan Prime Minister Upgrades Probe Into Panama Papers Affair: Premier calls for a commission of inquiry made up of sitting judges, instead of retired». Wall Street Journal. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 22-ին.
  57. ↑ «I do not own any company or property abroad: Maryam Nawaz». Samaa TV. 2016 թ․ ապրիլի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 5-ին.
  58. ↑ «HAYLANDALE LIMITED | ICIJ Offshore Leaks Database». offshoreleaks.icij.org. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  59. ↑ «Nawaz's son owns London apartment, offshore companies». Express Tribune. 2006 թ․ ապրիլի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 18-ին.
  60. ↑ Irfan Ghauri (2016 թ․ ապրիլի 15). «All Pakistanis named in Panama Papers face probe». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 18-ին.
  61. ↑ Jay Mazoomdaar (2016 թ․ ապրիլի 5). «In oil-for-food shadow, Benazir Bhutto set up a firm too». Indian Express. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 16-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 17-ին.
  62. ↑ Ali Zain (2016 թ․ ապրիլի 4). «Panama Papers: Benazir Bhutto's oil firm paid huge bribes to Iraqi President Saddam Hussain for contracts». Daily Pakistan. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 19-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 17-ին.
  63. ↑ khaleejtimes.com (2006 թ․ ապրիլի 2). «Court orders confiscation of Zardari's entire property». Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 17-ին.
  64. ↑ «'Panama Papers' reveal Abbas's son has $1m in offshore company». Middle East Eye édition française (ֆրանսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  65. ↑ Swisher, Clayton. «'Mabrook' to PA President Abbas' son Tareq». www.aljazeera.com. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  66. ↑ Blau, Uri; Dolev, Daniel (2016 թ․ ապրիլի 7). «Panama Papers: Leaks Reveal Abbas' Son's $1m Holding in Company With Ties to Palestinian Authority». Haaretz.com. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 19-ին.
  67. ↑ 67,0 67,1 Chloe Sorvino (2016 թ․ ապրիլի 13). «Panama Papers Leak Helps Show That Qatar's Former Prime Minister Is A Billionaire». Forbes. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 20-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 23-ին.
  68. ↑ Sorvino, Chloe. «Panama Papers Leak Helps Show That Qatar's Former Prime Minister Is A Billionaire». Forbes (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  69. ↑ «King Salman bin Abdulaziz». offshoreleaks.icij.org. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  70. ↑ «With Saudi and Russian ties, Clinton machine's tentacles are far reaching, according to Panama Papers». Salon. 2016 թ․ ապրիլի 8. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 2-ին.
  71. ↑ Tess Owens (2016 թ․ ապրիլի 3). «The Panama Papers: Massive Leak Reveals the Global Elite's Secret Cash Havens». Vice. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 29-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 24-ին.
  72. ↑ «A world tour of the politicians named in the Panama Papers». France 24. 2016 թ․ ապրիլի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 22-ին.
  73. ↑ Will Fitzgibbon. «Panama Papers: Links revealed to spies and Iran-Contra affair». The Irish Times.
  74. ↑ Will Fitzgibbon and Nicolas Richter: Panama Papers: CIA-Agents used companies from Panama Operation Goldfinger, Süddeutsche Zeitung
  75. ↑ «Panama Papers: Singapore reviewing information, doing 'necessary checks'». Channel NewsAsia. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 7-ին.
  76. ↑ «Sri Lanka sets up panel to investigate 'Panama Papers'». AFP. 2016 թ․ մայիսի 1. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 9-ին.
  77. ↑ «Panama Papers: How the Seychelles saved Syria». Al Jazeera. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 23-ին.
  78. ↑ Will Fitzgibbon; Martha Hamilton (2016 թ․ ապրիլի 5). «The Panama Papers: parade of the blacklisted through firm's client list». Financial Review. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 10-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 27-ին.
  79. ↑ Goodway, Nick (2016 թ․ ապրիլի 5). «Panama scandal grows for HSBC over Syria links». Evening Standard (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 26-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 23-ին.
  80. ↑ 80,0 80,1 Garside, Juliette; Pegg, David (2016 թ․ ապրիլի 5). «Mossack Fonseca serviced Assad cousin's firms despite Syria corruption fears». The Guardian (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 23-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 23-ին.
  81. ↑ «'Many' Thais implicated in global scandal». Bangkok Post. 2016 թ․ ապրիլի 4. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 5-ին.
  82. ↑ hermes (2016 թ․ ապրիլի 8). «Buzzing: Nicky Wu named in Panama Papers». The Straits Times (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  83. ↑ 《天下》調查：巴拿馬文件沒有台灣政治人物 藝人吳奇隆卻榜上有名-台灣｜ICIJ 國際調查記者同盟｜巴拿馬｜天下｜巴拿馬文件｜吳奇隆-風傳媒-施孝衡 Արխիվացված Ապրիլ 9, 2016 Wayback Machine (zh)
  84. ↑ «Taiwan actor Nicky Wu set up offshore firm: Panama Papers». The Straits Times. Taipei: China Post/Asia News Network. 2016 թ․ ապրիլի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 25-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 30-ին.
  85. ↑ «CommonWealth Magazine». English.cw.com.tw. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 31-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 3-ին.
  86. ↑ David Pegg; Helena Bengtsson; Holly Watt (2016 թ․ ապրիլի 5). «Revealed: the tycoons and world leaders who built secret UK property empires». The Guardian. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 6-ին.
  87. ↑ Myhr, Peder (2016 թ․ ապրիլի 4). «Panama Papers: Canadians, Putin, Icelandic PM linked to massive offshore tax leak». Global News. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 7-ին.
  88. ↑ 88,0 88,1 Adam Lusher (2016 թ․ ապրիլի 5). «Panama Papers: 12 world leaders linked to offshore dealings – and the full allegations against them». The Independent (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 17-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 7-ին.
  89. ↑ «7772 UAE-based entities in leaked Panama Papers» (անգլերեն). 2016 թ․ մայիսի 10. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 13-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Պանամայի_փաստաթղթեր_(Ասիա)&oldid=9991392» էջից