Պակիստանա-հնդկական պատերազմ (1947-1948)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Պակիստանա-հնդկական առաջին պատերազմ
Պակիստանա-հնդկական հակամարտություն
Indian soldiers fighting in 1947 war.jpg
Հնդիկ զինվորները 1947-1948 թվականների պատերազմի ընթացքում։
Թվական 1947 թվականի հոկտեմբերի 22 - 1949 թվականի հունվարի 5
Վայր Քաշմիր
Արդյունք Վերահսկողության գիծ
Հակառակորդներ
{{{2}}} Հնդկաստանի միություն
  • Flag of Jammu and Kashmir (1936-1953).svg Ջամմու և Քաշմիր
 1947 Պակիստանի դոմինիոն
  • {{{2}}} Ազադ Քաշմիրի կանոնավոր ուժեր
  • {{{2}}} Մուսուլմանական լիգայի ազգային գվարդիա[1]
  • {{{2}}} Պաշտունի ցեղային աշխարհազորայիններ[2]
  • {{{2}}} Կուրամի աշխարհազորայիններ[3]
  • {{{2}}} Պակիստանի սահմանային կորպուս[3]
  • Flag of Swat.svg Սվաթ Լևիս[3]
  • Liwa-e-Ahmadiyya 1-2.svg Ֆուրքանի ուժեր[4][5]
  • army Գլիգիտի սկաուտներ[6][7]
Հրամանատարներ
Կառ. գեներալ Լուիս Մաունթբեթեն
{{{2}}} Վարչապետ Ջավահառլալ Ներու
Գեն. Ռոբ Լոցկհարթ[8]
Գեն. Ռոյ Բուչեր[8]
Օդային մարշալ Թոմաս Էլմհիրսթ[8]
Գեներալ-լեյտենանտ Դադլի Ռասել[8]
army Գեներալ-լեյտենանտ Կ. Մ. Ցարիապա[8]
army Գեներալ-լեյտենանտ Ս. Մ. Շրինագեշ[9][10]
army Գեներալ-մայոր Կ. Ս. Թիմայա[8]
army Գեներալ-մայոր Կալվանթ Սինգհ[8]
Flag of Jammu and Kashmir (1936-1953).svg Մահարաջա Հարի Սինգհ
Flag of Jammu and Kashmir (1936-1953).svg Վարչապետ Մեհր Չանդ Մահաջան
Flag of Jammu and Kashmir (1936-1953).svg Ինտերիմի առաջնորդ Շեիկհ Աբդուլահ
Flag of Jammu and Kashmir (1936-1953).svg Բրիգադիր Ռաջինդեր Սինգհ
Flag of Jammu and Kashmir (1936-1953).svg Գնդապետ-լեյտենանտ Քաշմիր Սինգհ Կաչոտ[11] 		Կառ. գեներալ Մուհամմեդ Ալի Ջիննա
Վարչապետ Լիաքատ Ալի Խան
Գեն. Ֆրանկ Մեսերվի[8]
Գեն. Դուգլաս Գրեյսի[8]
{{{2}}} Մայոր Քուրշիդ Անվար[12]
army Գնդ. Ասլամ Խան[6][7]
army Գնդ. Ակբար Խան[13]
army Գնդ. Շեր Խան[13]
army Գեն. մայոր Զաման Կիանի[12]
army Բրիգ. Հաբիբուր Ռեհման[14]
{{{2}}} Սարդար Իբրահիմ Խան[13]
Liwa-e-Ahmadiyya 1-2.svg Միրզա Մահմուդ Ահմադ[5][15]
{{{2}}} Մայոր Ուիլյամ Բրաուն[6]
Կորուստներ
1,104 զոհվածներ[16][17][18][19]
3,154 վիրավորներ[16][20] 		6,000 զոհվածներ[20][21][22]
~14,000 վիրավորներ[20]

Պակիստանա-հնդկական առաջին պատերազմ (1947 թվականի հոկտեմբերի 22 - 1949 թվականի հունվարի 5), զինված հակամարտություն Հնդկաստանի և Պակիստանի միջև, որն առաջացել է Բրիտանական Հնդկաստանի բաժանումից հետո։ Հակամարտության պատճառը դարձել էր Ջամմու և Քաշմիր նահանգի պատկանելության մասին վեճը։ Նահանգում գերակշռում էր մուսուլմանական բնակչությունը, բայց տիրող ղեկավարությունը կազմված էր հինդուսներից։ Քաշմիրի մահարջա Հարի Սինգհը որոշել էր հայտնել անկախության մասին[23][24]։ 1947 թվականի հոկտեմբերին 21-ին սկսվել է պակիստանական կիսազինվորական կազմավորումների ներխուժումը Քաշմիր։ Հարի Սինգհն օգնության է դիմել Դելիի կառավարությանը։ Հնդկաստանը պահանջ է դրել, որ Քաշմիրն օգնություն ստանալուց հետո պետք է միանար Հնդկաստանին։ Մահարաջայի համաձայնությունից հետո, հոկտեմբերի 27-ին[25], Հնդկաստանի կառավարությունը հայտարարել է իշխանության Հնդկաստանին միանալու մասին, որից հետո հնդկական զորքերը ուղևորվել են Քաշմիր[26][27]։

Նախապատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մինչև 1815 թվականը Ջամմու և Քաշմիրը կազմված է եղել 22 ոչ մեծ իշխանություններից (16 հինդուսիտական և 6 մուսուլմանական), որոնցից մի մասը գտնվել է Աֆղանստանի էմիրայի վերահսկողության տակ։ Հինդուիստական իշխանությունները ղեկավարվում էին ռաջպուտ իշխանների կողմից, որոնք կայսր Ակբարի ժամանակներից համարվում էին Մեծ մողոլների կայսրության վասալները։ Մեծ մողոլների կայսրության անկումից և գուրկխերի ներխուժումներից հետո լեռնային իշխանություններն անցել են սիկհ Ռանջիտ Սինգհի վերահսկողության տակ։

1845-1846 թվականների առաջին անգլո-սիկհական պատերազմն ընթանում էր սիկհերի, որոնք ցանկանում էին ամրանալ Քաշմիրում, և Բրիտանական արևելահնդկական ընկերության միջև։ 1846 թվականի Լահորի համաձայնագրի համաձայն՝ սիկհերը թողնում էին Բիս և Սաթլեջ գետերի միջև ընկած մարզը՝ փոխարենը ստանալով 1,2 միլին ռուպի չափով փոխհատուցում։ Արևելահնդկական ընկերությունը հնարավորություն չուներ միանգամից վճարել այդ գումարը և այդ պատճառով թույլատրում է սիկհերի առաջնորդ Գուլաբ Սինգհին զբաղեցնել Քաշմիրը՝ փոխհատուցման 750000 ռուպիի փոխարեն։ Գուլաբ Սինգհը դարձել է կրկին կազմավորված Ջամմու և Քաշմիր իշխանության առաջին մահարաջան[28] և հիմնադրել է դինաստիա, որը կառավարել է իշխանությունը մինչև 1947 թվականի Հնդկաստանի անկախությունը։

Բրիտանական Հնդկաստանի բաժանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմնական հոդված՝ Բրիտանական Հնդկաստանի բաժանում
Բրիտանական Հնդկաստանի բաժանում

Հինդուստանի իշխանությունների վրա բրիտանական տիրապետության դադարեցումն ուղեկցվել է նրանց ընտրելու իրավունքի ճանաչմամբ։ Նրանք պետք է ընտրեին միանալ հինդուիստական Հնդկաստանին, կազմավորել մուսուլմանական Պակիստան կամ հայտարարել անկախության մասին[29]։ Մինչև Հնդկաստանիվ բրիտանական զորքերի ամբողջական հեռացումը Ջամմու և Քաշմիրի իշխանության ղեկավար Հարի Սինգհը Հնդկաստանի և Պակիստանի ճնշման տակ ստիպված էր ընդունել երկու պետություններից մեկին միացման որոշում։ Բայց հանդիպելով դժվար ոշոման՝ Քաշմիրի մահարաջա Հարի Սինգհը որոշել էր հայտարարել անկախության մասին[30]։

Հարի Սինգհ, Ջամմու և Քաշմիրի իշխանության մահարաջա

1947 թվականի հոկտեմբերին 21-ին սկսվել է պակիստանական կիսազինվորական կազմավորումների ներխուժումը Քաշմիր (2 հազար մարդ քանակով)։ Մի քանի օր անց նվաճվել է իշխանության մայրաքաղաք Սրինագարը, և մահարաջա Հարի Սինգհը օգնության է դիմել Դելիի կառավարությանը։ Հնդկաստանը պահանջ է դրել, որ Քաշմիրն օգնություն ստանալուց հետո պետք է միանար Հնդկաստանին։ Մահարաջայի համաձայնությունից հետո, հոկտեմբերի 27-ին[25], Հնդկաստանի կառավարությունը հայտարարել է իշխանության Հնդկաստանին միանալու մասին, որից հետո հնդկական զորքերը ուղևորվել են Քաշմիր[26][27]։ Սիկհերի եկած բատալյոնը Սրիանագարից դուրս է հանել պուշտունական աշխարհազորայիններին[31]։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Jamal, Shadow War, 2009, էջ 49
  2. ↑ Robert Blackwill, James Dobbins, Michael O'Hanlon, Clare Lockhart, Nathaniel Fick, Molly Kinder, Andrew Erdmann, John Dowdy, Samina Ahmed, Anja Manuel, Meghan O'Sullivan, Nancy Birdsall, Wren Elhai, Nicholas Burns (Editor), Jonathon Price (Editor)։ American Interests in South Asia: Building a Grand Strategy in Afghanistan, Pakistan, and India։ Aspen Institute։ էջեր 155–։ ISBN 978-1-61792-400-2։ Վերցված է 3 November 2011 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Jamal, Shadow War, 2009, էջ 57
  4. ↑ Simon Ross Valentine (27 October 2008)։ Islam and the Ahmadiyya Jama'at: History, Belief, Practice։ Hurst Publishers։ էջ 204։ ISBN 978-1850659167 
  5. ↑ 5,0 5,1 «Furqan Force»։ Persecution.org։ Արխիվացված է օրիգինալից 2 June 2012-ին։ Վերցված է 14 March 2012 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Bangash, Three Forgotten Accessions 2010
  7. ↑ 7,0 7,1 Khanna, K. K. (2015), Art of Generalship, Vij Books India Pvt Ltd, p. 158, ISBN 978-93-82652-93-9, https://books.google.com/books?id=uAmqCQAAQBAJ&pg=PA158 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 8,7 8,8 Dasgupta, War and Diplomacy in Kashmir 2014
  9. ↑ Ganguly, Sumit (31 March 2016), Deadly Impasse, Cambridge University Press, pp. 134–, ISBN 978-0-521-76361-5, https://books.google.com/books?id=z_-lCwAAQBAJ&pg=PA134 
  10. ↑ «An extraordinary soldier», The Tribune – Spectrum, 21 June 2009, http://www.tribuneindia.com/2009/20090621/spectrum/book1.htm, վերցված է 13 February 2014 
  11. ↑ Bhattacharya, What Price Freedom, 2013, էջ 30
  12. ↑ 12,0 12,1 Nawaz, The First Kashmir War Revisited, 2008, էջ 120
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 Nawaz, The First Kashmir War Revisited 2008
  14. ↑ Zaheer, The Times and Trial of the Rawalpindi Conspiracy, 1998, էջ 113
  15. ↑ Islam and the Ahmadiyya Jama'at: History, Belief, Practice. Columbia University Press, 2008. 0-231-70094-6, 978-0-231-70094-8
  16. ↑ 16,0 16,1 Malik V. P. (2010)։ Kargil from Surprise to Victory (paperback ed.)։ HarperCollins Publishers India։ էջ 343։ ISBN 9789350293133 
  17. ↑ "An incredible war: Indian Air Force in Kashmir war, 1947–48", by Bharat Kumar, Centre for Air Power Studies (New Delhi, India)
  18. ↑ By B. Chakravorty, "Stories of Heroism, Volume 1", p. 5
  19. ↑ By Sanjay Badri-Maharaj "The Armageddon Factor: Nuclear Weapons in the India-Pakistan Context", p. 18
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 With Honour & Glory: Wars fought by India 1947–1999, Lancer publishers
  21. ↑ «The News International: Latest News Breaking, Pakistan News»։ Արխիվացված է օրիգինալից 17 November 2015-ին։ Վերցված է 3 April 2016 
  22. ↑ India's Armed Forces: Fifty Years of War and Peace, p. 160
  23. ↑ «Who changed the face of '47 war?»։ Times of India։ օգոստոսի 14, 2005։ Արխիվացված է օրիգինալից հունիսի 1, 2014-ին։ Վերցված է օգոստոսի 14, 2005 
  24. ↑ Marin Steve (2011)։ Alexander Mikaberidze, ed.։ Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia, Volume 1։ ABC-CLIO։ էջ 394։ ISBN 978-1598843361 
  25. ↑ 25,0 25,1 Kashmir Archived 30 April 2015 at the Wayback Machine. in Encyclopædia Britannica (2011), online edition
  26. ↑ 26,0 26,1 Schofield, Kashmir in Conflict, 2003, էջ 80
  27. ↑ 27,0 27,1 Lyon Peter (հունվարի 1, 2008)։ Conflict Between India and Pakistan: An Encyclopedia (անգլերեն)։ ABC-CLIO։ էջ 80։ ISBN 9781576077122 
  28. ↑ Srinagar Archived 4 March 2016 at the Wayback Machine. www.collectbritain.co.uk.
  29. ↑ Indian Independence Act 1947 (c. 30) Archived 2008-10-15 at the Wayback Machine. (Revised Statute) from The UK Statute Law Database at opsi.gov.uk
  30. ↑ Puri, Balraj (November 2010), «The Question of Accession», Epilogue 4 (11), https://books.google.com/books?id=TMxJzb7N_8wC&pg=PA4 
  31. ↑ My Life and Times. — Allied Publishers Limited.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գլխավոր աղբյուրներ՝
  • Ministry of Defence, Government of India. Operations in Jammu and Kashmir 1947–1948. (1987). Thomson Press (India) Limited, New Delhi. This is the Indian Official History.
  • Lamb, Alastair. Kashmir: A Disputed Legacy, 1846–1990. (1991). Roxford Books. 0-907129-06-4.
  • Praval, K.C. The Indian Army After Independence. (1993). Lancer International, 1-897829-45-0
  • Sen, Maj Gen L.P. Slender Was The Thread: The Kashmir confrontation 1947–1948. (1969). Orient Longmans Ltd, New Delhi.
  • Vas, Lt Gen. E. A. Without Baggage: A personal account of the Jammu and Kashmir Operations 1947–1949. (1987). Natraj Publishers Dehradun. 81-85019-09-6.
Այլ աղբյուրներ՝
  • Cohen, Lt Col Maurice. Thunder over Kashmir. (1955). Orient Longman Ltd. Hyderabad
  • Hinds, Brig Gen SR. Battle of Zoji La. (1962). Military Digest, New Delhi.
  • Sandhu, Maj Gen Gurcharan. The Indian Armour: History Of The Indian Armoured Corps 1941–1971. (1987). Vision Books Private Limited, New Delhi, 81-7094-004-4.
  • Singh, Maj K Brahma. History of Jammu and Kashmir Rifles (1820–1956). (1990). Lancer International New Delhi, 81-7062-091-0.
  • Ayub, Muhammad (2005). An army, Its Role and Rule։ A History of the Pakistan Army from Independence to Kargil, 1947–1999. RoseDog Books. 9780805995947.
LCCN: sh86001713 · NKC: ph139135
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Պակիստանա-հնդկական_պատերազմ_(1947-1948)&oldid=8638624» էջից