Նաթելա Յանկոշվիլի
| Նաթելա Յանկոշվիլի վրաց.՝ ნათელა იანქოშვილი | |
|---|---|
| Ծնվել է | օգոստոսի 28, 1918 կամ 1918[1] |
| Ծննդավայր | Գուրջաան |
| Մահացել է | հոկտեմբերի 12, 2008[2] |
| Քաղաքացիություն |  Վրաստան |
| Մասնագիտություն | նկարչուհի և վիզուալ արտիստ |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
Նաթելա Յանկոշվիլի (վրաց.՝ ქართული სახვითი ხელოვნების მუზეუმი, օգոստոսի 28, 1918 կամ 1918[1], Գուրջաան - հոկտեմբերի 12, 2008[2]), վրացի նկարչուհի։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նաթելա Յանկոշվիլին ծնվել է 1918 թվականի օգոստոսի 28-ին Գուրջաանիում։
1937-1943 թվականներին սովորել է Թբիլիսիի արվեստի ակադեմիայում։ Հետագայում դարձել է Նկարիչների միության անդամ[3]։ Նրա ղեկավարներն էին Լադո Գուդիաշվիլին, Դավիթ Կակաբաձեն և Սերգո Կոլուբաձեն[4]։
Յանկոշվիլին նաև աշխատել է որպես գրաֆիկ նկարիչ և նկարազարդող։ Նրա նկարազարդումները օգտագործվել են 1966 թվականին լույս տեսած «Ընձենավորը» պոեմի ճապոնական հրատարակության համար։
Յանկոշվիլին ամուսնացած էր գրող Լադո Ավալիանիի հետ, ում հետ ապրում էր Թբիլիսիի փոքրիկ, նեղ բնակարանում։ Նրանք այնքան քիչ տեղ ունեին, որ նա ստիպված էր աշխատել ցերեկը՝ ամուսնուն թողնելով գիշերը գրելու տեղ[4]։ Զույգը երեխա չուներ[5]։
Յանկոշվիլին ամուսնու մահից հետո շարունակել է ապրել նույն բնակարանում։ Նա մահացել է 2008 թվականի հոկտեմբերի 12-ին և թաղվել Դիդուբեի պանթեոնում՝ ամուսնու կողքին[6][7]։
Յանկոշվիլին հրաժարվեց համապատասխանեցնել իր ոճը սոցիալիստական ռեալիզմի խրախուսվող խորհրդային ոճին՝ նախընտրելով նկարչության նեոէքսպրեսիոնիստական ոճը[8]։ Չնայած դրան, նա կարողացավ ճանապարհորդել՝ այցելելով Կուբա և Մեքսիկա։ Այս ճամփորդության ընթացքում ստեղծված աշխատանքները հետագայում ցուցադրվել են Թբիլիսիում։ 42 տարեկանում նա անհատական ցուցահանդես է ունեցել Թբիլիսիի արվեստի պատկերասրահում՝ դառնալով նման պատվի արժանացած առաջին նկարչուհին[4]։
Յանկոշվիլին Թբիլիսիի պատվավոր քաղաքացի էր և Շոթա Ռուսթավելիի անվան մրցանակի դափնեկիր։
2003 թվականին ԱՄՆ-ի «Ով ով է» ինստիտուտը Նաթելա Յանկոշվիլիին շնորհեց «Տարվա կին» կոչումը[9]։
Յանկոշվիլին 2018 թվականին ընդգրկվել է Զուրաբ Ծերեթելիի Ժամանակակից արվեստի թանգարանի հետահայաց ցուցահանդեսում։ Սա 45 տարվա մեջ առաջին դեպքն էր, երբ նրա աշխատանքները ցուցադրվում էին անհատական ցուցահանդեսում իր հայրենի երկրում[4]։
Ճանաչում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2000 թվականին Թբիլիսիում բացվել է Յանկոշվիլիի արվեստին նվիրված թանգարան՝ ավելի քան հազար ցուցանմուշներով[8][10]։ Նախկինում գտնվում էր կառավարության հովանու ներքո, 2024 թվականի դրությամբ մասնավոր է[6]։
Յանկոշվիլիի մասին գրվել է մենագրություն՝ խմբագրված Մամուկա Բլիաձեի կողմից, որը հրատարակվել է Չիկագոյի համալսարանի կողմից 2020 թվականի հուլիսին[10]։
Յանկոշվիլիի աշխատանքները կարելի է գտնել Վրաստանի կերպարվեստի թանգարանի հավաքածուում[11]։
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| ||||||||
Նաթելա Յանկոշվիլի, Վրացական հանրագիտարան
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
- ↑ 2,0 2,1 2,2 http://www.nplg.gov.ge/bios/en/00001501/
- ↑ «Galerie Kornfeld». galeriekornfeld.com. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 4-ին.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 «The Spiritual Heir to Pirosmani: Natela Iankoshvili 100 Years - Georgia Today on the Web». Georgiatoday.ge. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 4-ին.
- ↑ «Woman's Identity in the Georgian Visual Art: Pagava, Iankoshvili, Kvesitadze, Khizanishvili | Feminism and Gender Democracy». Feminism-boell.org. 2019 թ․ փետրվարի 26. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 4-ին.
- ↑ 6,0 6,1 «ნათელა იანქოშვილი - "მომავლის მხატვარი" - GzaPress». Gza.kvirispalitra.ge. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 4-ին.
- ↑ «ნათელა იანქოშვილი (1918-2008)». www.nplg.gov.ge. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 4-ին.
- ↑ 8,0 8,1 «Natela Iankoshvili». Frieze. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 4-ին.
- ↑ «Chavchavadze, Lia, "Natela Iankoshvili," Tbilisi: Khelovneba, 1983» (անգլերեն). Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 8-ին.
- ↑ 10,0 10,1 «Natela Iankoshvili: An Artist's Life between Coercion and Freedom, Bliadze». Press.uchicago.edu. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 4-ին.
- ↑ Catalogue, Georgian Museum of Fine Arts. Tbilisi, Georgian Museum of Fine Arts, n.d. 978-9941-8-0124-2