Մերիվան
| Քաղաք | ||
|---|---|---|
| Մերիվան | ||
| պարս.՝ مريوان | ||
 | ||
| Երկիր |  Իրան | |
| Օսթան | Քուրդիստան | |
| Շահրեստան | Մերիվան | |
| ԲԾՄ | 1310 մետր | |
| Բնակչություն | ▲136 654 մարդ (2016)[1][2] | |
| Պաշտոնական կայք | marivan.gov.ir/framework.jsp?SID=1 | |
| ||
Մերիվան (պարս.՝ مريوان, քրդ.՝ مەریوان, Merîwan), քաղաք Իրանի արևմուտքում՝ Քուրդիստան օսթանում (նահանգում), Մերիվան շեհրեստանի վարչական կենտրոնը։ Բնակչությունը վերջին մարդահամարի տվյալներով կազմում է ▲136 654 մարդ (2016)[1][2]։
Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քաղաքը գտնվում է Քուրդիստանի արևմտյան մասում՝ լեռնային տեղանքում։ Ծովի մակարդակից ունի 1289 մետր բարձրություն[3]։ Մերիվանը գտնվում է նահանգի մայրաքաղաք Սանանդաջից մոտավորապես 75 կմ դեպի հյուսիս-արևմուտք (WNW) և երկրի մայրաքաղաք Թեհրանից՝ 460 կիլոմետր դեպի արևմուտք։
Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քաղաքի բնակչությունը 2016 թվականի մարդահամարի տվյալներով կազմում էր 136 654 մարդ, որոնք կազմում էին 39 368 տնտեսություն[4]։ Մերիվանը Քուրդիստան օսթանի բնակչությամբ երրորդ ամենախոշոր քաղաքն է Սանանդաջից և Սեքեզից հետո հետո[5]։ Բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում տրված է աղյուսակում ստորև.
| 1986 | 1991 | 1996 | 2006 | 2011 | 2016 |
|---|---|---|---|---|---|
| 5 039[6] | 45 205[7] | 60 459[7] | 91 664[8] | 101 047[9] | 136 654[4] |
Բնակիչների ճնշող մեծամասնությունը քրդերենի տարբեր բարբառներով խոսող քրդեր են[10]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քաղաքը հիմնադրվել է 20-րդ դարի սկզբին։ Քաղաքի հիմնադիրը համարվում է իշխող Ղաջարիների դինաստիայի անդամ Ֆարհադ Միրզան։ Նա ժամանակակից Մերիվանի տարածքում հրամայել է կառուցել ամրություն։ 1908 թվականին Հաջ-Ֆարհադ Մութամադ-ուդ-Դաուլան վերակառուցել է ամրությունը՝ այն դարձնելով ավելի հզոր և անվանելով «Շահաբադի ամրություն»։ Դեռևս 1950-ական թվականների սկզբին Մերիվանը մի փոքրիկ գյուղ էր՝ գրունտային ճանապարհներով և մի քանի խանութներով։ 1955 թվականին Մերիվանում հայտնվել են տարրական և միջնակարգ դպրոցները, իսկ 1957 թվականին կառուցվել է քաղաքապետարանը։ 1960 թվականին քաղաքում տեղի բնակչության կարիքների համար սկսել են արտեզյան ջուր արդյունահանել[11]։
Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քաղաքի կլիման որոշվում է բարձրադիր դիրքով (1289 մետր), ինչպես նաև միջերկրածովյան օդային զանգվածների ազդեցությամբ։ Տարվա ընթացքում մեծ քանակությամբ մթնոլորտային տեղումներ են լինում (500-900 մմ), ինչը նպաստում է տարածաշրջանում բուսականության առատությանը։
| Մերիվանի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Միջին բարձր °C (°F) | 5.3 (41.5) |
7.2 (45) |
13.6 (56.5) |
17.6 (63.7) |
25.2 (77.4) |
31.7 (89.1) |
36.2 (97.2) |
35.7 (96.3) |
31.2 (88.2) |
24.5 (76.1) |
16.0 (60.8) |
8.4 (47.1) |
21.05 (69.91) |
| Միջին ցածր °C (°F) | −4.5 (23.9) |
−3.2 (26.2) |
2.2 (36) |
5.8 (42.4) |
10.2 (50.4) |
14.2 (57.6) |
18.4 (65.1) |
17.9 (64.2) |
12.9 (55.2) |
8.0 (46.4) |
2.8 (37) |
−2.0 (28.4) |
6.89 (44.4) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 172 (6.77) |
159 (6.26) |
160 (6.3) |
106 (4.17) |
45 (1.77) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
27 (1.06) |
88 (3.46) |
121 (4.76) |
878 (34.55) |
| աղբյուր: Climate-Data.org[12] | |||||||||||||
Տեսարժան վայրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քաղաքից 10 կմ հյուսիս-արևելք գտնվում է Գարան կամուրջը, որը գցված է ամռանը չչորացող նույնանուն գետի վրա[13]։ Իմամ (Հան Ահմադ) ամրոցը, որը կառուցվել է մոտ 1535 թվականին, գտնվում է Մերիվանից 3 կիլոմետր դեպի արևելք։ Իրանա-իրաքյան պատերազմի ժամանակ իրաքյան ռմբակոծությունները զգալի վնաս են հասցրել ամրոցին[14]։ Մերիվանի շրջանում գործում է նաև Իրանի արևմտյան հատվածի ամենախոշոր սահմանամերձ շուկաներից մեկը։ Մերիվանի մերձակայքը իր մեջ ներառում է մի շարք եզակի բնական օբյեկտներ և լանդշաֆտներ։ Քաղաքից արևմուտք՝ ծովի մակերևույթից 1285 մետր բարձրության վրա, գտնվում է Զարիվար գեղատեսիլ լեռնային լիճը[15], որի երկարությունը և լայնությունը կազմում են համապատասխանաբար 4,5 կմ և 2 կմ։ Մերիվանը շրջապատում են անտառային զանգվածները[16], որոնք զբաղեցնում են մոտ 185 000 հա տարածք։ Մոտակա լեռներում ժայռափոր մակերեսի վրա փորագրված են մարդկային կերպարանքներ, ինչպես նաև սեպագիր արձանագրություններ, որոնք թվագրվում են Ք․ա․ 1-ին հազարամյակի վերջով[17]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 https://www.amar.org.ir/english
- ↑ 2,0 2,1 جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری (перс.)
- ↑ Физико-географические данные(անգլ.)
- ↑ 4,0 4,1 «Իրանի Իսլամական Հանրապետության մարդահամար, 1395 (2016)» (պարսկերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (Excel) 2022 թ. մայիսի 8-ին. Վերցված է 2022 թ. դեկտեմբերի 19-ին.
- ↑ «IRAN: Kurdistan» (անգլերեն). City Populations.
- ↑ World Gazetteer(անգլ.)
- ↑ 7,0 7,1 «Islamic Republic of Iran» (անգլերեն).
- ↑ «Իրանի Իսլամական Հանրապետության մարդահամար, 1385 (2006)» (պարսկերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (Excel) 2011 թ. սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2022 թ. սեպտեմբերի 25-ին.
- ↑ «Իրանի Իսլամական Հանրապետության մարդահամար, 1390 (2011)» (Excel) (պարսկերեն). Վերցված է 2022 թ. դեկտեմբերի 22-ին.
- ↑ «Language distribution: Kordestan Province». Iran Atlas. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
- ↑ و پیشینه ی تاریخی آن(չաշխատող հղում)(պարս.)
- ↑ «Climate: Marivan». Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 14-ին.
- ↑ پل گاران (کردلان)(պարս.)
- ↑ قلعه ایمام (خان احمد)(պարս.)
- ↑ Zarivar Lake(անգլ.)
- ↑ Marivan Forests(անգլ.)
- ↑ Oraman Inscription(անգլ.)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մերիվան» հոդվածին։ |
| ||||||
