Jump to content

Մեզի թեստ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Մեզի թեստ, որը ցանկացած բժշկական հետազոտություն է, որը կատարվում է մեզի նմուշի վրա։ Մեզի վերլուծությունը արժեքավոր ախտորոշիչ գործիք է, քանի որ դրա բաղադրությունը արտացոլում է մարմնի բազմաթիվ համակարգերի, մասնավորապես՝ երիկամների և միզուղիների գործունեությունը, և նմուշները հեշտ է ձեռք բերել[1]: Ընդհանուր մեզի թեստերը ներառում են սովորական մեզի անալիզ, որն ուսումնասիրում է մեզի ֆիզիկական, քիմիական հատկությունները և մանրադիտակային պատկերը, մեզի կազմում դեղերի սքրինինգ և ըստ մեզի հղիության թեստ։

Նախապատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դիագնոստիկ նպատակներով մեզի արժեքը ճանաչվել է հին ժամանակներից։ Մեզի հետազոտությունը կիրառվել է Շումերում և Բաբելոնում մ.թ.ա. 4000 թվականին և նկարագրված է հին հունարեն և սանսկրիտ տեքստերում[2]։ Մեզի ժամանակակից փորձարկումն օգտագործում է մի շարք մեթոդներ՝ մեզի ֆիզիկական և կենսաքիմիական հատկությունները ուսումնասիրելու համար։ Օրինակ, մեզի սովորական անալիզի արդյունքները կարող են տեղեկություն տրամադրել երիկամների և միզուղիների համակարգի աշխատանքի մասին. առաջարկել միզուղիների վարակի առկայության վարկածը և ստուգել հնարավոր շաքարախտը կամ լյարդի հիվանդությունը, ի թիվս այլ պայմանների[3]։ Կարող է իրականացվել մեզի բակտերաբանական անալիզ՝ բացահայտելու միզուղիներում ներգրավված բակտերիաների տեսակները։ Մեզի պարզ թեստերը կարող են հայտնաբերել հղիությունը՝ բացահայտելով մեզի մեջ բետա խորիանային գոնադոտրոպինի առկայությունը և ցույց տալ ռեկրեացիոն դեղամիջոցների օգտագործումը՝ հայտնաբերելով արտազատվող դեղերը կամ դրանց մետաբոլիտները[4]։ Մեզի աննորմալ բջիջների վերլուծությունը (մեզի բջջաբանությունը) կարող է օգնել որոշ քաղցկեղների ախտորոշմանը, իսկ մեզի մեջ օրգանական թթուների կամ ամինաթթուների թեստավորումը կարող է օգտագործվել որոշ գենետիկական խանգարումների հայտնաբերման համար։

Նմուշների հավաքածու

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեզի նմուշները հավաքելու համար օգտագործվող տեխնիկան տարբերվում է՝ կախված ցանկալի թեստից։ Պատահական մեզը, որը նշանակում է նմուշ, որը հավաքվում է ցանկացած ժամանակ, կարող է օգտագործվել բազմաթիվ թեստերի համար։ Այնուամենայնիվ, առավոտյան առաջին միզման ժամանակ հավաքված նմուշը (առավոտյան առաջին նմուշը) նախընտրելի է թեստերի համար, ինչպիսիք են մեզի անալիզը և հղիության սքրինինգը, քանի որ այն սովորաբար ավելի կոնցետրացված է, ինչը թեստն ավելի զգայուն է դարձնում[5]: Քանի որ շատ նյութերի կոնցենտրացիան մեզի մեջ տատանվում է օրվա ընթացքում, որոշ թեստեր պահանջում են ժամանակին մեզի հավաքում, որի ժամանակ հիվանդը հավաքում է իր ամբողջ մեզը տարայի մեջ որոշակի ժամանակահատվածում (սովորաբար 24 ժամ)։ Այնուհետև նմուշի մի փոքր մասը հանվում է փորձարկման համար։ Ժամանակային հավաքածուները սովորաբար օգտագործվում են կրեատինինի, միզանյութի, մեզի սպիտակուցի, հորմոնների և էլեկտրոլիտների չափման համար[5][6]: Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ շատ կանայք չգիտեն, թե ինչպես վերցնել միջին հոսքի նմուշը կամ ինչու է դա անհրաժեշտ։

Եթե մեզը անհրաժեշտ է մանրէաբանական կուլտուրայի համար, ապա կարևոր է, որ նմուշը աղտոտված չլինի։ Այս դեպքում հավաքման ճիշտ ընթացակարգը ներառում է սեռական օրգանների լվացում, միզում զուգարանակոնքի մեջ, այնուհետև միզում նմուշի տարայի մեջ մինչև զուգարանակոնքի մեջ միզելը։ Սա կոչվում է «միջին մաքուր հոսք» հավաքում[1]:

Եթե սուբյեկտը չի կարողանում կամովին միզել, նմուշները կարելի է վերցնել միզուղիների կաթետերի միջոցով կամ որովայնի միջով միզապարկի մեջ ասեղ մտցնելով[3]։ Նորածինների և փոքր երեխաների մեզը կարող է հավաքվել սեռական օրգանին կցված պարկի մեջ, սակայն դա կապված է աղտոտման բարձր ռիսկի հետ[1]:

24-ժամյա մեզի նմուշներ հավաքելու համար օգտագործվող տարայի օրինակ: Կոնկրետ այս բեռնարկղը զերծ է մետաղներից ՝ մեզի մեջ այդ նյութերի ճշգրիտ չափումը թույլ տալու համար:

Մեզի թեստերի որոշ օրինակներ ներառում են.

Մեզի չափիչ, որն օգտագործվում է մեզի անալիզում;

Մանրէաբանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 1,2 Brunzel, 2018, էջեր 19–22
  2. «Urinalysis in Western culture: a brief history». Kidney International. 71 (5): 384–387. March 2007. doi:10.1038/sj.ki.5002057. PMID 17191081.
  3. 3,0 3,1 «Urinalysis». StatPearls. 2022 թ․ մայիսի 8. PMID 32491617. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 13-ին.
  4. 4,0 4,1 «Clinical Interpretation of Urine Drug Tests: What Clinicians Need to Know About Urine Drug Screens». Mayo Clinic Proceedings. 92 (5): 774–796. May 2017. doi:10.1016/j.mayocp.2016.12.007. PMID 28325505.
  5. 5,0 5,1 Brunzel, 2018
  6. Mundt, Shanahan
  7. McPherson, Pincus, էջեր 441–3
  8. McPherson, Pincus, էջեր 167–8
  9. Turgeon, 2016
  10. 10,0 10,1 Brunzel, 2018, էջեր 51–3
  11. «Urinalysis: a review of methods and procedures». Critical Care Nursing Clinics of North America. 22 (1): 121–128. March 2010. doi:10.1016/j.ccell.2009.10.012. PMID 20193886.
  12. Reddi, 2014, էջեր 13−4
  13. Turgeon, 2016, էջ 216
  14. McPherson, Pincus, էջ 391
  15. Rifai, Horvath, էջ 1421
  16. Turgeon, 2016, էջ 505
  17. «Diagnostic Advances in Urine Cytology». Surgical Pathology Clinics. 11 (3): 601–610. September 2018. doi:10.1016/j.path.2018.06.001. PMID 30190143.
  18. McPherson, Pincus
  19. Rifai, Horvath