Մեդրեսե

Շերդոր մեդրեսե՝ Սամարղանդի երեք ամենահայտնի մեդրեսեներից մեկը, կառուցված 1619-1636 թվականներին Ռեգիստան հրապարակում

Մեդրեսե (արաբ․՝ مدرسة‎‎, բառացի «վայր, որտեղ ուսումնասիրում են»), իսլամական ուսումնական հաստատություն, որը կատարում է միջնակարգ դպրոցի և իսլամական հոգևոր ճեմարանի դեր։ Ուսումը մեդրեսեում երկսեռ է և անվճար։ Մեդրեսեն ավարտած շրջանավարտներն իրավունք ունեն դիմելու համալսարան։

Պատմություն

Մզկիթին կից առաջին մեդրեսեն բացվել է Մարոկկոյում 859 թվականին (Ալ-Կարաուին)։ Մեդրեսեն տարածում գտավ 9-13-րդ դարերում այն երկրներում, որտեղ դավանում էին իսլամը, այդ թվում նաև մինչհեղափոխական Ռուսաստանում (Բուխարա, Սամարղանդ, Խիվա, Միջին Մերձվոլգա, Հարավային Ուրալ, Սիբիր)։ Մեդրեսեները հիմնականում բացվել են խոշոր մզկիթներին կից։

Ուսումնական առարկաներ

• Արաբերեն
• Ղուրան և Ղուրանի մեկնություն (թաֆսիր)
• Հադիս
• Քալամ
• Շարիաթ
• Իսլամի պատմության և այլ հարակից դիսցիպլիններ։ Միջին դարերում մեդրեսեն ոչ միայն մուսուլման աստվածաբանության օջախ էր հանդիսանում, այլև մեծ մշակութային։

Մեդրեսեի ճարտարապետություն

Մեդրեսեների ճարտարապետական տեսքը ձևավորվել է արևելքում՝ իսլամադավան աշխարհում, 10-12-րդ դարերում։

Ուլուգբեկ մեդրեսեն Բուխարայում

1-2-հարկանի շինությունները իրենց մեջ ներառում են բակ, ուղղանկյունաձև հատակագծով հանրակացարան, մզկիթ, լսարան։ Ընդհանուր առմամբ մեդրեսեները զանազանվում են իրենց տիպաբանությամբ՝ ըստ գտնվելու վայրի։ Միջին Ասիայում մզկիթը և լսարանը տեղաբաշխված էին գլխավոր շինության մեջ, որի երկու կողմերում բացվում է օթյակը։ Փոքր Ասիայում մեդրեսեի բակը սովորաբար ծածկված է գմբեթով։ Ասիայում ծածկը հիմանականում կամարակապ է, Հյուսիսային Աֆրիկայում փայտամած՝ կղմինդրապատ։ Մեդրեսեն զարդարված է քանդակներով, թրծակավե սալիկներով։

Արտաքին հղումներ

• Թաթարստանում հայտնվել է կանանց մեդրեսե
• Казанские медресе XIX — начала XX в. в документах и материалах