Մարդկային ցեղը

Մարդկային ցեղը (անգլ.՝ The Family of Man), լուսանկարների ցուցահանդես, որն առաջին անգամ ցուցադրվել է 1955 թվականին Նյու Յորքի ժամանակակից արվեստի թանգարանում։ Ծրագրի հսկիչը եղել է Էդվարդ Սթայհենը։ Լուսանկարների ցուցահանդեսների շարքում ամենահայտնիներից մեկն է եղել, որը ներկայումս հնարավոր է տեսնել՝ այցելելով Լյուքսեմբուրգի Կլերվո ամրոց։

Ընդհանուր բնութագիր

Ցուցահանդեսում ներկայացված է եղել 68 երկրի 503 օրինակ, որոնք ներկայացրել է 273 լուսանկարիչ։ Լուսանկարներն ընտրվել են ինչպես հայտնի, այնպես էլ նախկինում անհայտ լուսանկարիչների գրեթե երկու միլիոն աշխատանքներից։ Լուսանկարները ցույց են տվել մարդկային կյանքի ամենանշանակալի պահերը՝ ինչպես ուրախ (ծնունդ, սեր, մանկություն), այնպես էլ ողբերգական (պատերազմ, մահ, հիվանդություններ, զրկանքներ)։ Սթայհենի նպատակն էր ցույց տալ մարդկային փորձի համընդհանուր բնույթը և լուսանկարչության դերը դրա վավերագրման մեջ։ Ցուցահանդեսում ներկայացված նկարներում շեշտը դրվել է ընդհանրությունների վրա, որոնք կապում են ամբողջ աշխարհի մարդկանց և մշակույթները, իսկ ցուցահանդեսը ինքնին դարձել է հումանիզմի խորհրդանիշ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո առաջին տասնամյակում։

Քննադատություն և վերահրատարակում

Ցուցահանդեսը առաջացրել է Ռոլան Բարտի քննադատությունը, սակայն դրական է գնահատվել Սյուզեն Զոնթագը «Լուսանկարչության մասին» էսսեում ։ Զոնտագը Սթայհենի նախագիծը դիտարկել է որպես Դիանա Արբուսի լուսանկարչական աշխատանքների դրական հակակշիռ, որոնք առաջացրել են նրա քննադատությունն ու բացասական արձագանքը։

Ցուցահանդեսի նյութերով լույս է տեսել համանուն անվանումով գիրք, որը ներառել է Սթայհենի խորթ եղբոր՝ Կարլ Սենդբերգի նախաբանը։ Գիրքը հրատարակվել է մի քանի ձևաչափով 1950-ականներին և ցուցահանդեսի քառասունամյակին վերահրատարակվել է ավելի մեծ ձևաչափով։ Վաճառվել է ավելի քան չորս միլիոն օրինակ։

Հետագա ցուցադրություններ և ժամանակակից վիճակ

Նյու Յորքի Ժամանակակից թանգարանում 1955 թվականին իր առաջին ցուցադրությունից հետո ցուցահանդեսը ութ տարի շրջել է ամբողջ աշխարհով և ցուցադրվել վեց մայրցամաքի երեսունյոթ երկրում։ Դա արվել է Նյու Յորքի ժամանակակից արվեստի թանգարանի միջազգային ծրագրի շնորհիվ (The Museum of Modern Art International Program), որը հիմնադրվել է 1952 թվականին միջազգային շրջագայող ցուցահանդեսների մշակման և տեղափոխման համար։ Այդ ծրագրի հիմնումից հետո թանգարանը հարյուրավոր ցուցադրություններ է ունեցել ամբողջ աշխարհում։ Այս ծրագրի շնորհիվ ամբողջ աշխարհում «Մարդկային ցեղը» ցուցահանդեսին այցելել է ավելի քան ինը միլիոն մարդ։

Ցուցահանդեսի ընթացքում ներկայացված աշխատանքները նախագծի ավարտից հետո տեղափոխվել են Լյուքսեմբուրգի Կլերվո ամրոց՝ Սթայհենի հայրենիք, ստեղծվել է ցուցահանդեսի թանգարան, որտեղ այսօր էլ կարելի է դիտել լուսանկարները։ 2003 թվականին «Մարդկային ցեղը» լուսանկարների հավաքածուն ավելացվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Աշխարհի հիշողության ցուցակում, ինչը նրա պատմական արժեքի ճանաչումն էր։

Գրացուցակ և վերահրատարակում

• Edward Steichen. The Family of Man. New York: The Museum of Modern Art, 1955. — 192 p.(անգլ.)
• Steichen E. Sandburg C. The Family Of Man. Reissue edition. New York: The Museum of Modern Art, 2002. — 192 p.(անգլ.)
• Steichen E. Sandburg C. The Family of Man: 60th Anniversary Edition. New York, The Museum of Modern Art, 2015. — 192 p.(անգլ.)

Գրականություն

• Барт Р. Великая семья людей // Мифологии. М.: Изд-во им. Сабашниковых, 2004.
• Васильева Е. Сьюзен Зонтаг о фотографии: идея красоты и проблема нормы // Вестник Санкт-Петербургского государственного университета. Серия 15., 2014, вып. 3, с. 64 — 80.
• Гавришина О. Проблема канона в истории фотографии // Вестник РГГУ. Серия «Философия. Социология. Искусствоведение», 2009 год. p. 37 — 51.
• Seamon R. From the World is Beautiful to the Family of Man: The Plight of Photography as a Modern Art. The Journal of Aestetics and Art Criticism, Vol. 55, No. 3 (summer, 1997), pp. 245–252.

Արտաքին հղումներ

• Ցուցահանդեսի մասին նյութերի ընտրություն Moma թանգարան, Նյու Յորք(անգլ.)
• MoMA թանգարանում ցուցահանդեսի մասին հոդված, Նյու Յորք(անգլ.)
• THE FAMILY OF MAN AT CLERVAUX CASTLE

  Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարդկային ցեղը» հոդվածին։