Մասնակից:Tatev99/Ավազարկղ33
Կոտ դ’Իվուարի տնտեսությունը կայուն է և ներկայումս աճում է՝ վերջին տասնամյակների քաղաքական անկայունությունից հետո: Կոտ դ'իվուարի տնտեսությունը հիմնականում շուկայական է և մեծապես կախված է գյուղատնտեսության ոլորտից: Կոտդիվուարցիների գրեթե 70%-ը ներգրավված է գյուղատնտեսական գործունեության որևէ ձևով: Մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ն «Wayback Machine»-ում աճել է 82%-ով 1960-ականներին՝ հասնելով 360% աճի գագաթնակետին 1970-ականներին, սակայն դա անկայուն էր և այն կրճատվեց 28%-ով 1980-ականներին և ևս 22%-ով 1990-ականներին: Այս անկումը, զուգորդված բնակչության աճի բարձր տեմպերի հետ, հանգեցրել է կենսամակարդակի կայուն անկման: Մեկ շնչին ընկնող համախառն ազգային արդյունքը, որն այժմ կրկին աճում է, 1996 թվականին կազմում էր մոտ 727 ԱՄՆ դոլար: Երկու տասնամյակ առաջ այն զգալիորեն ավելի բարձր էր։ Ակնկալվում է, որ իրական ՀՆԱ-ի աճը 2024-25 թվականներին կկազմի միջինը 6,5%:
CFA ֆրանկի արժեզրկումը, կակաոյի և սուրճի գների աճը, ոչ ավանդական առաջնային արտահանման ընդլայնումը, ինչպիսիք են կաուչուկը և արքայախնձորը, առևտրի սահմանափակումները և բանկային ազատականացումը, նավթի և գազի օֆշորային հայտնաբերումները, առատաձեռն արտաքին ֆինանսավորումը և բազմակողմ վարկատուների և Ֆրանսիայի կողմից պարտքի վերադասավորումը նպաստել է 1994 թվականի կոտդիվուարյան տնտեսության վերականգնմանը մի քանի տարի հետ մնալուց հետո[1]։ 1994 թվականի հունվարի 12-ին ֆրանկի գոտու արժույթների 50% արժեզրկումը հանգեցրեց գնաճի մակարդակի միանվագ թռիչքի մինչև 26% 1994 թվականին, սակայն փոխարժեքը կտրուկ ընկավ 1996-1999 թվականներին[1]։ Ավելին, աճը 1996-1999 թվականներին արագացել է մինչև 5% տարեկան՝ կառավարության կողմից դոնորների կողմից սահմանված բարեփոխումներին համապատասխանեցնելու արդյունքում[1]։ Բնակչության մեծ մասը մնում է կախված փոքրածավալ բուսաբուծությունից[2]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ենթակառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Զարգացող երկրների չափանիշներով Կոտ դ'Իվուարն ունի ակնառու ենթակառուցվածք[2]։ Կա ավելի քան 13000 կմ (8000 մղոն) ասֆալտապատ ճանապարհների ցանց, ժամանակակից հեռահաղորդակցության ծառայություններ, ներառյալ հանրային տվյալների հաղորդակցման ցանցը. բջջային հեռախոսներ և ինտերնետ հասանելիություն, երկու գործող նավահանգիստ, որոնցից մեկը՝ Աբիջանը, ամենաարդիականն է Արևմտյան Աֆրիկայում, երկաթուղային կապեր՝ արդիականացման գործընթացում, ինչպես երկրի ներսում, այնպես էլ դեպի Բուրկինա Ֆասո, կանոնավոր օդային հաղորդակցություն տարածաշրջանում, ինչպես նաև դեպի Եվրոպա և հակառակ ուղղությամբ, անշարժ գույքի զարգացում առևտրային, արդյունաբերական, մանրածախ և բնակելի օգտագործման համար[2]։ Կոտ դ'Իվուարի գտնվելու վայրը և հարևան երկրների հետ կապերը այն օտարերկրացիների համար նախընտրելի հարթակ են դարձնում Արևմտյան Աֆրիկայում բիզնես գործառնություններ իրականացնելու համար[2]։ Աբիջան քաղաքը տարածաշրջանի ամենաժամանակակից և ապրելու համար նպաստավոր քաղաքներից մեկն է[2]։
Կառավարության պետական ներդրումների պլանը առաջնահերթություն է տալիս մարդկային կապիտալում ներդրումներին, սակայն այն նաև ներառում է զգալի ծախսեր տնտեսական ենթակառուցվածքների վրա, որոնք անհրաժեշտ են տնտեսական աճին աջակցելու համար[2]։
Տրանսպորտի, ինչպես նաև էներգետիկայի, ջրի և հեռահաղորդակցության ոլորտներում ակնկալվող ներդրումները մասամբ կֆինանսավորվեն մասնավոր արդյունաբերության կողմից՝ կապված վերջին սեփականաշնորհումների և կառավարության՝ արտադրողական գործունեությունից դուրս մնալու հետ[2]։
2009 թվականին միջին աշխատավարձը կազմել է 1,05 դոլար մեկ աշխատաժամանակի համար:
Գյուղատնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կոտ դ'իվուարում 2018 թվականին արտադրվել է[3]՝
- 7,2 միլիոն տոննա քաղցր կարտոֆիլ (աշխարհի 3-րդ խոշորագույն արտադրողը՝ զիջելով միայն Նիգերիային և Գանային),
- 5 միլիոն տոննա կասավա (14-րդ ամենամեծ արտադրողն աշխարհում),
- 2,1 միլիոն տոննա արմավենու յուղ,
- 2,1 միլիոն տոննա բրինձ,
- 1,9 միլիոն տոննա կակաո (աշխարհի ամենամեծ արտադրողը),
- 1,9 միլիոն տոննա շաքարեղեգ,
- 1,8 միլիոն տոննա սոսի (աշխարհում 8-րդ ամենամեծ արտադրողը),
- 1 միլիոն տոննա եգիպտացորեն,
- 688 հազար տոննա հնդկական ընկույզ (աշխարհում 3-րդ ամենամեծ արտադրողը, Վիետնամից և Հնդկաստանից հետո),
- 461 հազար տոննա բնական կաուչուկ,
- 397 հազար տոննա բանան,
- 316 հազար տոննա բամբակ։
Ի հավելումն գյուղատնտեսական այլ ապրանքների՝ սուրճի (88 հազար տոննա) և արքայախնձորի (50 հազար տոննա) ավելի ցածր արտադրության[3]։
Կոտ դ'իվուարը կակաոյի հատիկների և արմավենու յուղի աշխարհի խոշորագույն արտադրողներից և արտահանողներից է[1]։ Հետևաբար, տնտեսությունը խիստ զգայուն է այդ ապրանքների միջազգային գների տատանումների և եղանակային պայմանների նկատմամբ[1]։ Չնայած տնտեսությունը դիվերսիֆիկացնելու կառավարության փորձերին, այն դեռևս մեծապես կախված է գյուղատնտեսությունից և հարակից գործունեությունից[1]։ Կակաոյի արտադրության մեջ լայնորեն տարածված է երեխաների հարկադիր աշխատանքը, ովքեր գնվել և վաճառվել են որպես ստրուկ[4]։
Էներգիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կոտ դ'Իվուարի էներգիայի մատակարարումը կախված է մի քանի հիդրոէլեկտրակայաններից և գազով աշխատող էլեկտրակայաններից, որոնք օգտագործում են երկրի հիդրավլիկ և գազային ռեսուրսները: Վերջին տարիներին երկիրը նաև ձգտել է զարգացնել իր արևային արդյունաբերությունը և կառուցում է մի քանի արևային ֆոտովոլտային կայաններ՝ իր էներգետիկ խառնուրդը դիվերսիֆիկացնելու համար[5]։
Կոտ դ'Իվուարը նաև օֆշորներում ունի նավթի և բնական գազի պաշարներ, չնայած արդյունահանումը փոքր է մնացել աֆրիկյան այլ հարևանների համեմատ, ինչպիսիք են Գանան կամ Նիգերիան: 2021 թվականին այն օրական արդյունահանել է 25000 բարելից պակաս նավթ (bopd)[6]։ Այնուամենայնիվ, Eni-ի վերջին բացահայտումները[7] 2021 և 2022 թվականներին հույս են տվել, որ արտադրությունը մոտ ապագայում կարող է աճել:
Հանքարդյունաբերություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2019 թվականին երկիրը մանգանի 9-րդ խոշորագույն արտադրողն էր աշխարհում[8]։
Ոսկու արտադրության ոլորտում 2017 թվականին երկրում արդյունահանվել է 20,3 տոննա[9]։
Զբոսաշրջություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կոտ դ'Իվուարը առաջընթաց է գրանցել իր տնտեսության դիվերսիֆիկացման հարցում և 1970-ականներից ի վեր անշեղորեն ընդլայնել է զբոսաշրջիկներին առաջարկվող հարմարությունները: Կառուցվել են ափամերձ տարածքներում առողջարանային կացարաններ: Աբիջանում կան բազմաթիվ հյուրանոցներ, ներառյալ միջազգային ցանցերը, ինչպիսիք են «Novotel»-ը և «Sofitel»-ը:
Արտաքին առևտուր և ներդրումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Օտարերկրյա ուղղակի ներդրումները (ՕՈՒՆ) առանցքային դեր են խաղում կոտդիվուարյան տնտեսության մեջ՝ կազմելով կոտդիվուարական ընկերությունների ընդհանուր կապիտալի 40%-ից 45%-ը[2]։ Ֆրանսիան ճնշող մեծամասնությամբ ամենակարեւոր օտարերկրյա ներդրողն է[2]։ Վերջին տարիներին ֆրանսիական ներդրումները կազմում են կոտդիվուարյան ձեռնարկությունների ընդհանուր կապիտալի մոտ մեկ քառորդը և օտարերկրյա ներդրումային կապիտալի ընդհանուր պաշարի 55%-ից մինչև 60%-ը[2]։
2005 թվականին Համաշխարհային բանկի կողմից ցուցակված ընկերությունների արժեթղթերի շուկայական կապիտալիզացիան կազմել է 2,327 միլիոն դոլար[10]։
Տնտեսական տվյալներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական ցուցանիշները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հետևյալ աղյուսակում ներկայացված են 1980–2023 թվականների տնտեսական հիմնական ցուցանիշները[11]՝
| Տարի | ՀՆԱ (մլրդ ԱՄՆ դոլար՝ ըստ գնողունակության համարժեքության) |
մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ (ԱՄՆ դոլար՝ ըստ գնողունակության համարժեքության) |
ՀՆԱ (մլրդ ԱՄՆ դոլար) |
ՀՆԱ-ի աճ (իրական) | Ինֆլացիա (տոկոսով) | Պետական պարտք (ՀՆԱ-ի տոկոս) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1980 | 20.7 | 2,585 | 13.9 | 5.2% | 8.8% | ... |
| 1985 | 27.4 | 2,874 | 9.5 | 3.6% | 1.8% | ... |
| 1990 | 34.3 | 3,051 | 14.9 | −1.0% | −0.7% | ... |
| 1995 | 40.8 | 2,882 | 15.2 | 5.6% | 14.1% | ... |
| 2000 | 52.9 | 3,279 | 14.9 | −2.1% | 2.5% | 74% |
| 2005 | 59.3 | 3,235 | 23.6 | 1.7% | 3.9% | 58% |
| 2006 | 62.1 | 3,300 | 24.6 | 1.5% | 2.5% | 57% |
| 2007 | 64.9 | 3,361 | 28.2 | 1.8% | 1.9% | 53% |
| 2008 | 67.8 | 3,424 | 33.6 | 2.5% | 6.3% | 51% |
| 2009 | 70.5 | 3,468 | 33.7 | 3.3% | 1.0% | 46% |
| 2010 | 72.8 | 3,489 | 34.4 | 2.0% | 1.4% | 46% |
| 2011 | 70.7 | 3,303 | 35.5 | −4.2% | 4.9% | 50% |
| 2012 | 78.2 | 3,563 | 37.0 | 10.1% | 1.3% | 25% |
| 2013 | 86.4 | 3,834 | 43.2 | 9.3% | 2.6% | 25% |
| 2014 | 97.9 | 4,237 | 48.9 | 8.8% | 0.4% | 27% |
| 2015 | 108.1 | 4,558 | 45.8 | 8.8% | 1.2% | 29% |
| 2016 | 113.7 | 4,672 | 48.4 | 7.2% | 0.6% | 31% |
| 2017 | 120.2 | 4,814 | 52.5 | 7.4% | 0.6% | 33% |
| 2018 | 129.0 | 5,038 | 58.5 | 4.8% | 0.6% | 35% |
| 2019 | 139.9 | 5,324 | 59.9 | 6.5% | 0.8% | 38% |
| 2020 | 144.2 | 5,348 | 63.1 | 1.7% | 2.4% | 46% |
| 2021 | 161.2 | 5,828 | 71.8 | 7.0% | 4.2% | 51% |
| 2022 | 184.0 | 6,486 | 70.2 | 6.7% | 5.2% | 57% |
| 2023 | 202.6 | 6,960 | 79.4 | 6.2% | 4.3% | 57% |
Այլ տվյալներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
ՀՆԱ-ի կազմը ըստ ոլորտների՝ գյուղատնտեսություն՝ 17,4% արդյունաբերություն՝ 28,8% ծառայություններ՝ 53,8% (2017 թվական)[12]
Աշխատուժ՝ 8,747 միլիոն (60% գյուղատնտեսության ոլորտում) (2017 թվական)[12]
Գործազրկության մակարդակը՝ 9.4% (2013 թվական)[12]
Աղքատության շեմից ցածր բնակչությունը՝ 46.3% (2015 թվական)[12]
Տնային տնտեսության եկամուտը կամ սպառումը տոկոսային մասնաբաժնով՝ ամենացածր 10%: 2.2% ամենաբարձր10%: 31.8% (2008 թվական)[12]
Ընտանեկան եկամուտների բաշխում - Ջինի ինդեքս՝ 41.5 (2008 թվական)[12]
Ներդրումներ (համախառն հաստատուն)՝ ՀՆԱ-ի 8,7%-ը (2005 թվական)
Բյուջե՝ եկամուտներ՝ 7,121 միլիարդ դոլար, ծախսեր՝ 8,886 միլիարդ դոլար (2017 թվական)[12]
Գյուղատնտեսական արտադրանք՝ սուրճ, կակաոյի հատիկներ, բանան, արմավենու հատիկներ, եգիպտացորեն, բրինձ, մանիոկ (տապիոկա), քաղցր կարտոֆիլ, շաքար, բամբակ, ռետին, փայտանյութ[12]
Արդյունաբերություններ՝ սննդամթերք, խմիչքներ, փայտանյութ, նավթավերամշակում, ոսկու արդյունահանում, բեռնատարների և ավտոբուսների հավաքում, տեքստիլ, պարարտանյութ, շինանյութ, էլեկտրաէներգիա[12]
Արդյունաբերական արտադրության աճի տեմպ՝ 7% (2017 թվական)[12]
Էլեկտրաէներգիայի արտադրություն՝ 8,262 միլիարդ կՎտժ (2015 թվական)[12]
Էլեկտրաէներգիայի սպառում՝ 5,669 տրիլիոն կՎտժ (2015 թվական)[12]
Էլեկտրաէներգիայի արտահանում՝ 872 միլիոն կՎտժ (2015 թվական)[12]
Էլեկտրաէներգիայի ներմուծում՝ 23 միլիոն կՎտժ (2015 թվական)[12]
Նավթի արտադրություն՝ 30,000 բարել/օր (2016 թվական)[12]
Նավթի սպառում՝ 20,000 բարել/օր (3,200 մ3/օր) (2003 թվական)
Նավթի արտահանում՝ 34,720 բարել/օր (2014 թվական)[12]
Նավթի ներմուծում՝ 65,540 բարել/օր (2014 թվական)[12]
Նավթի ապացուցված պաշարներ՝ 100 միլիոն բարել (2017 թվականի հունվարի 1-ին գնահատված)[12]
Բնական գազի արտադրություն՝ 2,063 տրիլիոն խորանարդ մետր (2015 թվական)[12]
Բնական գազի սպառում՝ 2,063 տրիլիոն խորանարդ մետր (2015 թվական)[12]
Բնական գազի արտահանում՝ 0 խորանարդ մ (2013 թվական)[12]
Բնական գազի ներմուծումներ՝ 0 խորանարդ մ (2013 թվական)[12]
Բնական գազի ապացուցված պաշարներ՝ 28,32 միլիարդ խորանարդ մետր (2017 թվականի հունվարի 1-ի գնահատական)[12]
Ընթացիկ հաշվի մնացորդը՝ $ - $490 միլիոն (2017 թվական)[12]
Արտահանումներ՝ 11,08 միլիարդ դոլար (2017 թվական)[12]
Արտահանվող ապրանքներ՝ կակաո, սուրճ, փայտանյութ, նավթ, բամբակ, բանան, արքայախնձոր, արմավենու յուղ, ձուկ[12]
Արտահանուման գործընկերներ՝ Նիդեռլանդներ 11.8%, ԱՄՆ 7.9%, Ֆրանսիա 6.4%, Բելգիա 6.4%, Գերմանիա 5.8%, Բուրկինա Ֆասո 4.5%, Հնդկաստան 4.4%, Մալի 4.2% (2017 թվական)[12]
Ներմուծում՝ 8,789 միլիարդ դոլար (2017 թվական)[12]
Ներմուծվող ապրանքներ՝ վառելիք, կապիտալ տեխնիկա, պարենամթերք[12]
Ներմուծումման գործընկերներ՝ Նիգերիա 15%, Ֆրանսիա 13,4%, Չինաստան 11,3%, ԱՄՆ 4,3% (2017 թվական)[12]
Արտարժույթի և ոսկու պահուստներ՝ $4,688 միլիարդ (դեկտեմբերի 31, 2017 թվական)
Արռաքին պարտք՝ $12,38 միլիարդ (դեկտեմբերի 31, 2017 թվական)
Ստացված տնտեսական օգնություն՝ ODA, $1 միլիարդ (1996 թվական)
Արժույթ (կոդ)՝ «Communaute Financiere Africaine franc (XOF)», Նշում. պատասխանատու մարմինը Արևմտյան Աֆրիկայի պետությունների Կենտրոնական բանկն է
Փոխարժեքները՝ «Communaute Financiere Africaine franc (XOF)» մեկ ԱՄՆ դոլարի դիմաց - 594.3 (2017 թվական), 593.01 (2016 թվական), 593.01 (2015 թվական), 591.45 (2014 թվական)․ 494.42 (2013 թվական)
Հարկաբյուջետային տարի՝ օրացույցային տարի։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 «Cote d'Ivoire». The World Factbook. Central Intelligence Agency. Արխիվացված է օրիգինալից December 2, 2000-ին.
This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 «Background Note: Cote d'Ivoire». U.S. Department of State. November 2001. Արխիվացված է օրիգինալից June 5, 2002-ին. This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
- ↑ 3,0 3,1 Côte d'Ivoire production in 2018, by FAO
- ↑ Bloody Valentine: Child Slavery in Ivory Coast's Cocoa Fields
- ↑ «Rapports d'activités». ANARE-CI (ֆրանսերեն). Վերցված է 2022-08-17-ին.
- ↑ «DGH CI». www.dgh.ci. Վերցված է 2022-08-17-ին.
- ↑ «Eni: Baleine East 1X well drilled and successfully tested in block CI-802 in Côte d'Ivoire». www.eni.com (անգլերեն). Վերցված է 2022-08-17-ին.
- ↑ USGS Manganese Production Statistics
- ↑ Ivory Coast Gold Production
- ↑ «Data - Finance». Արխիվացված է օրիգինալից 5 April 2010-ին. Վերցված է 2010-07-29-ին.
- ↑ «World Economic Outlook Databank». IMF.
- ↑ 12,00 12,01 12,02 12,03 12,04 12,05 12,06 12,07 12,08 12,09 12,10 12,11 12,12 12,13 12,14 12,15 12,16 12,17 12,18 12,19 12,20 12,21 12,22 12,23 12,24 12,25 12,26 12,27 12,28 12,29 «CIA World Factbook, 2018». Central Intelligence Agency. Վերցված է 22 October 2018-ին.
External links[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Կոտ դ'Իվուարի առևտրի վերջին տվյալները ITC առևտրային քարտեզի վրա
- Արևմտյան Աֆրիկայի գյուղատնտեսական շուկայի դիտորդ/Observatoire du Marché Agricole (RESIMAO), Արևմտյան Աֆրիկայի շուկայի տեղեկատվական ցանցի (WAMIS-NET) նախագիծը, որն ապահովում է կենդանի շուկայական և ապրանքների գներ հիսունյոթ տարածաշրջանային և տեղական հանրային գյուղատնտեսական շուկաներից Բենինի, Բուրկինա Ֆասոյի, Փղոսկրի Ափ, Գվինեա, Նիգեր, Մալի, Սենեգալ, Տոգո, և Նիգերիա։ Շաբաթական 60 ապրանք է վերահսկվում: Ծրագիրն իրականացվում է Բենինի գյուղատնտեսության նախարարության և մի շարք եվրոպական, աֆրիկյան և ՄԱԿ-ի գործակալությունների կողմից: