Մասնակից:Satine Kalantaryan/Ավազարկղ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Satine Kalantaryan/Ավազարկղ

Սոնյա Դելոնեյ () Ուկրաինայում ծնված ֆրանսիացի արտիստ է, նա ստեղծագործական կյանքի մեծ մասը անց է կացրել Փարիզում, իր ամուսնու` Ռոբեր Դելոնեյի և այլոց հետ, համահիմնադիր է оրֆիզմ արվեստի շարժումին, հիշատակվում է վառ գույների ու երկրաչափական մարմինների կիրառությամբ: Նրա աշխատանքը տարածվում է նկարչության, տեքստիլ դիզայնի եւ բեմական դիզայնի վրա: Նա առաջին կին արտիստն է, ով իր կենդանության օրոք ունեցել է հետհայացք ցուցադրություն Լուվրում 1964-ին, և 1975ին արժանացել է սպայի կոչմանը Ֆրանսիայի Պատվո Լեգիոնում:

Նրա աշխատանքը ժամանակակից դիզայինում ներառում էր երկրաչափական աբստրակցիա հասկացությունները, կահույքի ինտեգրումը, գործվածքները, պատերի ձևավորում և հագուստի ձևավորումը:

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վաղ կյանք(1885-1904)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սոնիա Դոլոնեյ, 1914, Էլեկտրական պրիզմաներ, կտավ, յուղաներ, 250 x 250 սմ, Ժամանակակից Արվեստի Ազգային Թանգարան, Պոմպիդու կենտրոն, Փարիզ
Պատկեր:Sonia Delaunay, Rythme, 1938.jpg
Սոնիա Դոլոնեյ, Տեմպ, 1938, յուղաներկ,կտավ 182 x 149 սմ, Ժամանակակից Արվեստի Ազգային Թանգարան, Փարիզ

Սառա Իլինիքն Սթերնը ըստ չճշտված տեղեկությունների ծնվել է 1885 թվականի Նոյեմբերի 14ին Գրադիժսկում, այն ժամանակ Ուկրաինան Ռուսական Կայսրության մաս էր, այսօր Ուկրաինայի Պոլտավայի մարզում:[1] Նրա հայրը մեխերի գործարանի աշխատող էր:[2] Երիտասարդ տարիքում նա տեղափոխվում է Սանկտ Պետերբուրգ, որտեղ նրան հոգ է տանում իր մոր եղբայրը, Հենրի Թերքը: Հենրին, մի հաջողակ և հարուստ իրավաբան և նրա կինը` Աննան, ցանկանում են որդեգրել Սառային, բայց նրա մայրը դա չէր ցանկանում: Վերջապես 1890 թվականին Թերք ամուսինները որդեգրում են Սառային:[3] Սառային անվանում են Սոնիա Թերք, և նա ստանում է արտոնիալ դաստիարակություն Թերք ընտանիքի հետ: Նրանք անց են կացնում իրենց ամառները Ֆինլանդիայում և ճանապարհորդում են Եվրոպայով`ներկայացնելով Սոնիային արվեստի թանգարանները և պատկերասրահները: Երբ Սոնիայի 16 տարին լրանում է, նա հաճախում է լավ հեղինակություն ունեցող միջնակարգ դպրոց Սանկտ Պետերբուրգում, որտեղ նրա ուսուցիչը նկատում է նրա նկարելու լավ հմտությունները: Երբ Սոնիան դարձավ 18 տարեկան, նրա ուսուցչի առաջարկությամբ նրան ուղարկում են արվեստի դպրոց Գերմանիայում, որտեղ նա հաճախում է Գեղեցիկ Արվեստների Ակադեմիա Կարլսրուեում: Նա սովորում է Գերմանիայում մինչև 1905 թվականը,ապա նա որոշում է տեղափոխվել Փարիզ: [4]

Փարիզ (1905-1910)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երբ Սոնիան ժամանում է Փարիզ նա հաճախում է Լա Պալետ Ակադեմիա Մոնպառնասում: Ուսուցման եղանակից դժգոհ, ինչը Սոնիան կարծում էր չափազանց քննադատական է, նա քիչ ժամանակ է անց կացնում Ակադեմիայում և ավելի շատ ժամանակ է անց կացնում Փարիզի պատկերասրահներում: Այս շրջանի նրա աշխատանքները մեծապես ազդեցությունն է այն արվեստի, որը նա ուսումնասիրում էր` ներառյալ Վան Գոգի պոստիմպրեսիոնիզմ արվեստը, Գոգենի և Անրի Ռուսոի արվեստը, Ֆովիզմի ներկայացուցիչներ Անրի Մատիսի և Դերենի կտավները: Առաջին տարին Փարիզում Սոնյան հանդիպում և 1908 թվականին ամուսնանում է գերմանական արվեստի պատկերասրահի սեփականատեր Վիլհելմ Ուդի հետ: Քիչ բան է հայտնի նրանց միության մասին,բայց ենթադրվում է, որ դա եղել է հաշվենկատ ամուսնություն խուսափելու ծնողների պահանջներից, ովքեր չէին ընդունում Սոնիայի գեղարվեստական կարիերան, և ցանկանում էին, որ Սոնիան վերադառնար Ռուսաստան:[5] Սոնիան ձեռք է բերում մուտք դեպի արվեստի աշխարհ` Ուդի պատկերասրահի ցուցահանդեսների և նրա կապերից միջոցով, և Ուդը քողարկում է իր համասեռականությունը Սոնիայի հետ հանրային ամուսնության միջոցով:[փա՞ստ]

Կոմսուհի Դե Ռոսը, Ռոբեր Դելոնեյի մայրը Ուդի պատկերասրահի կանոնավոր այցելու էր, երբեմն իր տղայի ընկերակցությամբ: Սոնիան հանդիպում է Ռոբեր Դելոնեյին վաղ 1909ականներին:Նրանք դառնում են սիրեկաններ նույն տարվա ապրիլին և որոշվում է, որ Սոնիան և Ուդը պետք է ամուսնալուծվեն: Ամուսնալուծությունը ավարտվում է 1910 թվականի օգոստոս ամսին:[6] Սոնիան հղի էր, և նա ու Ռոբերտը ամուսնացան 1910 թվականի նոյեմբերի 15-ին: Նրանց որդին` Չարլզը ծնվեց 1911 թվականի հունվարի 18-ին:[7] Նրանց օգնում էր նպաստը, որը ուղարկում էր Սոնիայի մորաքույրը Սանկտ Պետերբուրգից:[8]

Սոնիան Ռոբերի մասին ասում էր. « Ռոբեր Դելոնեյի մեջ ես գտա պոետի: Մի պոետ, ով գրում էր ոչ թե բառերով, այլ գույներով»:[7]

Օրֆիզմ(1911-1913)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատկեր:Transsiberien.jpg
The last section of La prose du Transsibérien et de la Petite Jehanne de France, 1913

1911 թվականին, Սոնիա Դելոնեյը պատրաստում է մի վերմակ գույնզգույն կտորներից Չարլզի օրորոցի համար, որը հիմա Փարիզի Ժամանակակից արվեստի պետական թանգարանի հավաքածույի մեջ է:Այս վերմակը պատրաստվել է ինքնաբուխ և օգտագործվել է երկրաչափական մարմին և գույն:

"1911 թվականին ես միտք ունեյի պատրաստել իմ նորածին որդու համար մի վերմակ, պատրաստված գործվածքների կտորտանքներից, որոնցից ես տեսել էի ուկրանիացի գյուղացիների տներում: Երբ ես ավարտեցի այդ, գործվածքի կտորների դասավորվածությունը իմ մեջ առաջացրեց կուբիզմի մտահղացում և մենք փորձեցինք նույն գործընթացը կիրառել այլ օբյեկտների և նկարների մեջ:" Սոնյա Դելոնե[9]

Ժամանակակից արվեստի քննադատները այս կետը շրջադարձային են համարում, որտեղից նա թողել է հեռանկարչությունն ու նատուրալիզմը իր արվեստում: Նույն ժամանակաշրջանում կուբիզմի աշխատանքներ էին ցուցադրվում Փարիզում և Ռոբերը ուսումնասիրում էր Միշել Էժեն Շևրոյի գույների տեսությունները. ամուսինները, իրենց գույներով փորձերը արվեստի և դիզայինի մեջ անվանեցինսիմուլտանիզմ: Սիմուլտանիզմը դրսևորվում է մեկ դիզայնի մեկ այլի հետ համադրումով և միմյանց վրա ազդեցությամբ. դա նման է գույների տեսությանը` (պուանտիլիզմին, որը օգտագործվել է Ժորժ Սյորա)յի կողմից, որում առաջնային գույնի կետերը շարվում են միմյանց կողքի և փոխադարձ ազդելով աչքի համար դառնում են իրար խառնված: Սոնիայի առաջին լայնամաշտաբ նկարը այս ոճում Bal Bullier է (1912–13), նկար, որը հայտնի է իր գույնով և ռիթմով:

Sonia Delaunay by Lothar Wolleh, 1978[10]

Դելոնեյ ընտանիքի ընկեր, պոետ և արվեստի քննադատ Գիյոմ Ապոլիները, 1913թվականին ստեղծեց օրֆիզմ տերմինը նկարագրելու Դելոնեյների կուբիզմի տարբերակը: Ապոլիների միջոցով է, որ 1912 թվականին Սոնիան հանդիպեց պոետ Բլեզ Սանդրարին, ով դառնալու էր նրա ընկերը և համագործակցողը: Սոնիա Դելոնեն մի հարցազրույցում նկարագրեց, որ Սանդրարի աշխատանքների հետ ծանոթությունը “տվեց ինձ [նրան] ազդակ, շոկ: ”[2] Նա լուսաբանեց Սանդրարի պոեմը La prose du Transsibérien et de la Petite Jehanne de France (Prose of the Trans-Siberian and of Little Jehanne of France) մի ճամփորդության մասին տրանս-սիբերական երկաթուղիով, ստեղծելով 2 մետր երկարության ակորդեոն գիրք: Օգտագործելով սիմուլտանիզմ դիզայինի սկզբունքները, գիրքը միաձուլված տեքստով և դիզայինով: Գիրքը, որը վաճառվել է գրեթե ամբողջությամբ բաժանորդագրությամբ, իրարանցում առաջացրեց Փարիզի քննադատների միջև: Սիմուլտանիզմ գիրքը ավելի ուշ ցուցադրվում էր Autumn Salon Բեռլինում, 1913 թվականին, նկարների և այլ կիրառվող արվեստի գործերի հետ, ինչպիսիք են շրջազգեստները, և ինչպես ասվում է Կաղապար:Who Պաուլ Կլեեն այնքան է տպավորված եղել Սանդրարի պոեմների գրքի կազմերում Սառայի քառակուսիների կիրառությամբ, որ դրանք դարձել են Կլեենի աշխատանքների անփոխարինելի մասնիկ:

Spanish and Portuguese years (1914-1920)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատկեր:Delaunay, Dessin en couleurs, published in Der Sturm, 1922.jpg
Sonia Delaunay or Robert Delaunay (or both), 1922, published in Der Sturm, Volume 13, Number 3, 5 March 1922

The Delaunays travelled to Spain in 1914, staying with friends in Madrid. At the outbreak of the First World War in 1914 Sonia and Robert were staying in Fontarabie, with their son still in Madrid. They decided not to return to France.[11] In August 1915 they moved to Portugal where they shared a home with Samuel Halpert and Eduardo Viana.[12] With Viana and their friends Amadeo de Souza-Cardoso, whom the Delaunays had already met in Paris,[13] and José de Almada Negreiros they discussed an artistic partnership.[14] In Portugal she painted Marché au Minho (the market at Minho, 1916), which she later says was "inspired by the beauty of the country".[15] Sonia had a solo exhibition in Stockholm (1916).

Sonia Delaunay wearing Casa Sonia creations, Madrid, c.1920

The Russian Revolution brought an end to the financial support Sonia received from her family in Russia, and a different source of income was needed. In 1917 the Delaunays met Sergei Diaghilev in Madrid. Sonia designed costumes for his production of Cleopatra (stage design by Robert Delaunay) and for the performance of Aida in Barcelona. In Madrid she decorated the Petit Casino (a nightclub) and founded Casa Sonia, selling her designs for interior decoration and fashion, with a branch in Bilbao.[16] She was the center of a Madrid Salon.[17]

Sonia Delaunay travelled to Paris twice in 1920 looking for opportunities in the fashion business,[18] and in August she wrote a letter to Paul Poiret stating she wanted to expand her business and include some of his designs. Poiret declined, claiming she had copied designs from his Ateliers de Martine and was married to a French deserter (Robert).[19] Galerie der Sturm in Berlin showed works by Sonia and Robert from their Portuguese period the same year.[20]

Return to Paris (1921-1944)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Sonia, Robert and their son Charles returned to Paris permanently in 1921 and moved into Boulevard Malesherbes 19.[21] The Delaunays' most acute financial problems were solved when they sold Henri Rousseau's La Charmeuse de serpents (The Snake Charmer) to Jacques Doucet.[22] Sonia Delaunay made clothes for private clients and friends, and in 1923 created fifty fabric designs using geometrical shapes and bold colours, commissioned by a manufacturer from Lyon.[23] Soon after, she started her own business and simultané became her registered trademark.

For the 1923 staging of Tristan Tzaras play Le Cœur à Gaz she designed the set and costumes.[24] In 1924 she opened a fashion studio together with Jacques Heim. Her customers included Nancy Cunard, Gloria Swanson, Lucienne Bogaert and Gabrielle Dorziat.[25]

With Heim she had a pavilion at the 1925 Exposition Internationale des Arts Décoratifs et Industriels Modernes, called boutique simultané.[26] Sonia Delaunay gave a lecture at the Sorbonne[27] on the influence of painting on fashion.

Sonia designed costumes for two films: Le Vertige directed by Marcel L'Herbier and Le p'tit Parigot, directed by René Le Somptier,[28] and designed some furniture for the set of the 1929 film Parce que je t'aime (Because I love you).[29] During this period, she also designed haute couture textiles for Robert Perrier, while participating actively in his artistic salon, R-26.[30] The Great Depression caused a decline in business. After closing her business, Sonia Delaunay returned to painting, but she still designed for Jacques Heim, Metz & Co, Perrier and private clients.[31] She said "the depression liberated her from business".[32] 1935 the Delaunays moved to rue Saint-Simon 16.[33]

By the end of 1934 Sonia was working on designs for the 1937 Exposition Internationale des Arts et Techniques dans la Vie Moderne, for which she and Robert worked together on decorating two pavilions: the Pavillon des Chemins de Fer and the Palais de l'Air. Sonia however did not want to be part of the contract for the commission, but chose to help Robert if she wanted. She said "I am free and mean to remain so."[34] The murals and painted panels for the exhibition were executed by fifty artists including Albert Gleizes, Léopold Survage, Jacques Villon, Roger Bissière and Jean Crotti.[35]

Robert Delaunay died of cancer in October 1941.

Later life (1945-1979)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

After the second world war, Sonia was a board member of the Salon des Réalités Nouvelles for several years.[36] Sonia and her son Charles in 1964 donated 114 works by Sonia and Robert to the Musée National d'Art Moderne.[37] Alberto Magnelli told her "she and Braque were the only living painters to have been shown at the Louvre".[38] In 1966 she published Rythmes-Couleurs (colour-rhythms), with 11 of her gouaches reproduced as pochoirs and texts by Jacques Damase,[39] and in 1969 Robes poèmes (poem-dresses), also with texts by Jacques Damase containing 27 pochoirs.[40] For Matra, she decorated a Matra 530. In 1975 Sonia was named an officer of the French Legion of Honor. From 1976 she developed a range of textiles, tableware and jewellery with French company Artcurial, inspired by her work from the 1920s.[41] Her autobiography, Nous irons jusqu'au soleil (We shall go up to the sun) was published in 1978.[42]

Plaque at 16 rue Saint-Simon where the Delaunays lived and where Sonia died

Sonia Delaunay died December 5, 1979, in Paris, aged 94. She was buried in Gambais, next to Robert Delaunay's grave.[43]

Her work in modern design included the use of geometric abstraction and the integration of furniture, fabrics, wall coverings and clothing.

Her son, Charles Delaunay, became an expert in jazz music during the 1930s. He was a jazz critic, organizer of jazz concerts and a founder of The Hot Club of France (the first jazz club in France) and the first editor of Jazz Hot Magazine, the club's official publication.

Legacy[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Delaunay's painting Coccinelle was featured on a stamp jointly released by the French Post Office, La Poste and the United Kingdom's Royal Mail in 2004 to commemorate the centenary of the Entente Cordiale.

Notes, references and sources[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Notes and references
  1. ↑ Baron and Damase ընդգծում են, որ Սոնիա Դելոնեյի վաղ կյանքի մեծ մասը եղել է անորոշ և անհայտ "(...) եղել են պահեր Սոնիայի անցյալում, որ նա չի ցանկացել քննարկել:(...) նրա կյանքի առաջին քսան տարին(...) հազիվ թե հնարավոր լիներ մանրամասնորեն գրի առնել: Անգամ նրա ծննդյան իսկական ամսաթիվը անորոշ է:" (page 7). Օդեսան նշված է որպես նրա ծննդավայրի այընտրանք, 1855 թվականի նոյեմբերի 4ը` քիչ հավանական ամսաթիվը:
  2. ↑ 2,0 2,1 Interview in BOMB Magazine
  3. ↑ Jacques Damase: p. 171
  4. ↑ (Նամակները ցույց են տալիս, որ չնայած Սոնիան որոշ ժամանակ անց էր կացնում Փարիզում 1905 թվականին, նա դեռ սովորում էր Կարլսրուեում 1906 թվականին և ապրում էր Սանկտ Պետերբուրգում 1908 թվաականին` փորձելով ստանալ ծնողների թույլտվությունը տեղափոխվել Փարիզ: Սոնան վերջապես ամուսնանում է արվեստի գործակալ Վիլիամ Ուդի հետ, ով էլ թույլ է տալիս Սոնիային տեղափոխվել Փարիզ 1908 թվականին:
  5. ↑ Grosenick
  6. ↑ Ամուսնալուծությունը տեղի ունեցավ փետրվարի 28ին և ավարտվեց 1910 թվականի օգոստոսի 11-ին:Baron/Damase: pp. 17-20
  7. ↑ 7,0 7,1 Baron/Damase: p. 20
  8. ↑ Sonia Delaunay/Jacques Damase: p. 31
  9. ↑ Quoted in Manifestations of Venus, Caroline Arscott, Katie Scott Manchester University Press, 2000, p. 131
  10. ↑ «Masters of Photography: Lothar Wolleh».
  11. ↑ Baron/Damase: p. 55. Sonia returned to Paris briefly to make arrangements for their absence.
  12. ↑ Baron/Damase: p. 56, Kunsthalle: p. 209, and Düchting: p. 51 all mention an Eduardo Vianna, but there is no trace of a painter with that name. Viana, however, was acquainted with the Delaunays
  13. ↑ Düchting: p. 52
  14. ↑ Kunsthalle: p. 209
  15. ↑ Kunsthalle: p. 202
  16. ↑ Baron/Damase: p. 72, Valérie Guillaume: Sonia und Tissus Delaunay. In Kunsthalle: p. 31, Düchting: p. 52, p. 91. According to Morano (p. 19), branches in Bilbao and Barcelona never actually opened.
  17. ↑ Baron/Damase: p. 72. Diaghilev met Manuel de Falla at this salon. The two would later cooperate on The Three-Cornered Hat.
  18. ↑ Baron/Damase: p. 75
  19. ↑ Valérie Guillaume: Sonia und Tissus Delaunay. In Kunsthalle: p. 31
  20. ↑ Kunsthalle: p. 216, Düchting: p. 91
  21. ↑ Boulevard Malesherbes 19, Paris: 48°52′19″ հս․ լ. 2°19′18″ ավ. ե.HGЯO
  22. ↑ Robert Delaunay's mother had commissioned Rousseau to paint La Charmeuse de serpents, and it was sold to Doucet only on condition he bequeath it to the Louvre. Kunsthalle: p. 210, Baron/Damase: p. 83, Düchting: p. 33
  23. ↑ The name of the company is not known. Baron/Damase: p. 83, Morano: p. 20
  24. ↑ Baron/Damase: p. 80, Kunsthalle: p. 216, Düchting: p. 56
  25. ↑ Kunsthalle: p. 218, Morano: p. 21
  26. ↑ Baron/Damase: p. 81, p. 83. Morano: p. 21. Düchting: p. 56, Gronberg: p. 115. Guillaume: p. 33, cites Guévrékian as the architect of the pavilion.
  27. ↑ Art into Fashion: p. 102, Baron/Damase: p. 84
  28. ↑ Sonia designed costumes and contributed to styling the set, several of Robert's paintings were part of the set. Baron/Damase: p. 84, Kunsthalle: pp. 33, 216, Düchting: p. 58.
  29. ↑ Art into fashion: p. 102
  30. ↑ Clary, Michèle, Marie-Jacques Perrier; Le Village de Montmartre, C’est Vous, Paris Montmartre, 29 June 2011, Print
  31. ↑ Maison Robert Perrier (Fédération Nationale du Tissu), 2000, Exhibit, Mairie du 4e arrondissement de Paris, Paris
  32. ↑ Düchting: p. 60, p. 91, Kunsthalle: p. 218, Baron/Damase: p. 93, p. 100
  33. ↑ rue Saint-Simon 16, Paris: 48°51′21″ հս․ լ. 2°19′24″ ավ. ե.HGЯO
  34. ↑ Baron/Damase: p. 102
  35. ↑ Düchting: p. 71
  36. ↑ Journal des Arts
  37. ↑ Press release Centre Pompidou: "The exhibition comprises some ninety works by Robert and Sonia Delaunay, chosen from the donation which itself totals one hundred and fourteen paintings, drawings, bound books, reliefs and mosaics."
  38. ↑ Baron/Damase: p. 170
  39. ↑ Baron/Damase: p. 194. Rythmes-Couleurs is an artist's book in a limited edition of 120 copies.
  40. ↑ Kunsthalle: p. 221. Robes Poèmes is an artists' book in a limited edition of 500 copies.
  41. ↑ Artcurial advertisement «Sonia Delaunay – Le service Sonia au quotidien». Maison Française (386/Avril 1985): 37.
  42. ↑ Sonia Delaunay, Jacques Damase, Patrick Raynaud (1978): Nous irons jusqu'au soleil, Editions Robert Laffont, 2-221-00063-3
  43. ↑ Baron/Damase: p. 201
Sources

External links[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիիքպահեստ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասնակից:Satine_Kalantaryan/Ավազարկղ&oldid=6361774» էջից