Մասնակից:Atheist Armenian/Ավազարկղ16
| Քաղաք | |||
|---|---|---|---|
| |||
 Ասկերանի համայնապատկերը | |||
| Երկիր |  Արցախ | ||
| Պաշտոնական լեզու | հայերեն | ||
| Բնակչություն | 2300[1] մարդ (1990[1]) | ||
| Ազգային կազմ | Հայեր (մինչև 2023 թվականի սեպտեմբեր) | ||
| Կրոնական կազմ | Հայ Առաքելական եկեղեցի (մինչև 2023 թվականի սեպտեմբեր) | ||
| Տեղաբնականուն | ասկերանցի | ||
| Ժամային գոտի | UTC+4 | ||
| Հեռախոսային կոդ | +374 47 (6) | ||
| |||
Ասկերան, քաղաք Արցախի Հանարպետությունում, Ասկերանի շրջանի կենտրոնը[2]։ Գտնվում է Ստեփանակերտ քաղաքից 18 կմ հյուսիս-արևելք[1], Ակնա տանող ճանապարհի վրա, անտառապատ վայրում, Ասկարան կամ Ասկերան ավերակ բերդի մոտ, Կարկառ գետի ձախ ափին[2]։
Անվանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ասկերան անվանումն առաջացել է զորանոց հասկացությունից[1]։ Որպես զորանոց հայտնի էր 18-րդ դարի կեսերից[1]։ Երկար ժամանակ եղել է ռուսական զորքի նստավայրը[1]։
Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ասկերանը գտնվում է Կարկառ գետի ձախ ափին, բարձրությունը ծովի մակերևույթից 600 մետր է, կլիման՝ չոր մերձարևադարձային[1]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պատմական մեծ կարևորություն ներկայացնող հուշարձան է Ասկերանի հայտնի բերդապարիսպը, որը կառուցվել է 18-րդ դարի 80-ական թվականներին[1]։ Կրաքարով և կրով, դիտաշտարակներով կառուցված այդ ամրակուռ բերդապարիսպը կարևոր դեր է խաղացել Շուշի քաղաքը և ամբողջ Կարկառ գետի հովտի բնակավայրերը թշնամիների հարձակումներից պաշտպանելու գործում[1]։ Բերդապարիսպը ձգվում է Ասկերանի մոտով՝ փակելով Կարկառ գետի հովտի Ղլիջաբաղ և Քյաթուկ գյուղերի միջև ընկած հատվածը[1]։
Նախկինում՝ որպես գյուղ մտնում էր Շուշիի գավառի մեջ[2]։ Որպես բնակավայր հիմնականում սկսել է զարգանալ 1920 թվականից հետո[1]։ Հետագայում մտել է Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզի Ստեփանակերտի շրջանի կազմ[2]։ 1967 թվականին դարձել է քաղաքատիպ ավան[1]։ 1978 թվականից նորաստեղծ Ասկերանի շրջանի կենտրոնն է[2][1]։
1982 թվականին նրան է միացել Ներքին Ղլիջաբաղ գյուղը[1]։
1988-1992 թվականներին ադրբեջանցիների կողմից բազմիցս ենթարկվել է հրետակոծությունների, ավերվել են մեծ թվով տներ և ձեռնարկությունների մեծ մասը, որոնք այժմ վերականգնվում են[1]։
Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1920 թվականին այստեղ կար ընդամենը 7 տուն, 35 բնակիչ[1], իսկ 1970 թվականին ուներ 700 հայ բնակիչ[2]։ 1987 թվականին ուներ 480 տուն, շուրջ 1800 բնակիչ, իսկ 1990 թվականին՝ 2300 բնակիչ[1]։
Բնակիչները աշխատասեր և հյուրասեր են[1]։ Կյանքի միջին տևողությունը 70-75 տարի է։ 100-ից ավելի տարիք ունեն Թագուհի Ավագյանը (ծնվ․ 1876 թ․) ու Սոնա Ասրյանը (ծնվ․ 1883 թ․)[1]։
Կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ունի գիշերօթիկ 8-ամյա դպրոց, երաժշտական դպրոց, ակումբ-գրադարան[2]։
Այժմյան դպրոցը հիմնվել է 1938 թվականին[1]։ Հետագայում շենքը վերակառուցվել է, հարմարավետ դպրոցը 1987 թվականի տվյալներով ունեցել է 295 աշակերտ, 30 ուսուցիչ[1]։
Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ասկերանի պետական տնտեսությունն զաբաղվում է այգեգործությամբ, երկրագործությամբ և անասնապահությամբ[2]։ Ասկերանում գործում են գինու, գարեջրի-լիմոնադի գործարաններ, տեղարդկոմբինատ, գյուղտեխնիկայի շրջանային բաժանմունք[2]։
Գործում են կինոթատրոն, ակումբ, գրադարան, բուժարան, կապի հանգույց, կենցաղսպասարկաման 15 կետ, մարզային հոգեբուժական դիսպանսեր, հակահամաճարակային կայան[1]։ Էլեկտրաֆիկացվել է 1955 թվականին[1]։ Տները երկհարկանի ու թիթեղածածկ են, կառուցվում են նաև բազմահակ պետական շենքեր, ապահովված է ջրով, գազաֆիկացված է[1]։ Ասկերանի փողոցները բարեկարգ են, Ստեփանակերտի հետ կապվում է բարեկարգ մայրուղով[1]։ Այստեղ կան գինու, գարեջրի, լիմոնադի, հացի գործարաններ[1]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 1,20 1,21 1,22 1,23 1,24 1,25 «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն», Սերգեյ Մելքումյան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարակչություն, Երևան, 1997, էջ 129-130։
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Դ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի Համալսարանի Հրատարակչություն», 1986, էջ 336 — 1008 էջ։