Մասնակից:Սվետլանա1/Ավազարկղ13

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից


Օբստրուկտիվ շոկ, շոկի չորս տեսակներից մեկն է, որն առաջանում է արյան հոսքի ֆիզիկական խանգարման հետևանքով[1]։ Խցանումը կարող է առաջանալ մեծ անոթների մակարդակում կամ հենց սրտի [2]։ Պատճառները ներառում են թոքային էմբոլիան, սրտի տամպոնադան և լարվածության պնևմոթորաքսը [3]: Սրանք բոլորը վտանգավոր են կյանքի համար: Ախտանիշները կարող են ներառել շնչահեղձություն, թուլություն կամ մտավոր վիճակի փոփոխություն: Ցածր ճնշումը և տախիկարդիան հաճախ նկատվում են շոկի ժամանակ: Այլ ախտանշանները կախված են հիմքում ընկած պատճառից [3]:

Օբստրուկտիվ շոկի ֆիզիոլոգիան նման է կարդիոգեն շոկին: Երկու տեսակի դեպքում էլ սրտի արտամղման ծավալն նվազում է։ Սա հանգեցնում է արյան պահեստավորման երակների մեջ, որոնք մտնում են աջ նախասիրտ [4]: Պարանոցի հատվածում կարող է դիտվել պարանոցային երակների արտափքում: Սա կարելի է տեսնել օբստրուկտիվ և կարդիոգեն շոկի դեպքում: Սրտի արտմղման նվազմամբ արյան հոսքը դեպի կենսական հյուսվածքներ նվազում է: Օրգանների վատ պերֆուզիան հանգեցնում է շոկի: Այս նմանությունների պատճառով որոշ աղբյուրներ օբստրուկտիվ շոկը դասում են կարդիոգեն շոկի կատեգորիայի տակ [5]:

Այնուամենայնիվ, կարևոր է տարբերակել այս երկու տեսակները, քանի որ բուժումը տարբեր է[6]։ Կարդիոգեն շոկի դեպքում խնդիրը հենց սրտի ֆունկցիայի մեջ է։ Օբստրուկտիվ շոկի ժամանակ հիմքում ընկած խնդիրը պոմպը չէ: Ավելի շուտ,հետբեռնվածությունը (երակային վերադարձը) նվազում է կամ ճնշումը, որը սիրտը գործադրում է արյուն մղելու համար ավելի բարձր է, քան նորմայում[7]։ Հիմքում ընկած պատճառի բուժումը կարող է հակադարձել ցնցմանը:[1] Օրինակ՝ լարվածության պնևմոթորաքսին անհրաժեշտ է ասեղային դեկոմպրեսիա: Սա նվազեցնում է ճնշումը կրծքավանդակում: Արյան հոսքը դեպի սիրտ և սրտից վերականգնվում է, և ցնցումները վերանում են[8]:

Նշաններ և ախտանիշներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ինչպես շոկի բոլոր տեսակների դեպքում, արյան ցածր ճնշումը օբստրուկտիվ շոկով հիվանդների հիմնական ախտանիշ է[9][10]:Ի պատասխան արյան ցածր ճնշման, սրտի հաճախությունը մեծանում է: Հնարավոր է շնչահեղձություն, տախիպնոե և հիպոքսիա: Հյուսվածքներում արյան վատ հոսքի պատճառով հիվանդները վերջույթները կարող են սառը լինել: Երիկամների և ուղեղի ավելի քիչ արյունամատակարարումը կարող է համապատասխանաբար հանգեցնել մեզի քանակի նվազման և մտավոր վիճակի փոփոխության[10]:

Այլ նշաններ կարող են նկատվել՝ կախված հիմքում ընկած պատճառից: Օրինակ, պարանոցային երակների արտափքումը նշանակալի բացահայտում է շոկի գնահատման համար[9] :Որոշ հատուկ կլինիկական բացահայտումներ նկարագրված են ստորև:

Սրտի թամպոնադայի դասական բացահայտումը Բեկի եռյակն է: Եռյակը ներառում է հիպոտենզիա, պարանոցային երակների արտափքում և սրտի ձայները խլացած են: Կարելի է նաև նկատել Կուսմաուլի շնչառություն և պարադոքսալ պուլս[11]: Ցածր վոլտաժային QRS համալիրները և էլեկտրական այլընտրանքները ԷԿԳ-ի նշաններ են: Այնուամենայնիվ, ԷԿԳ-ն կարող է ցույց չտալ այս բացահայտումները և առավել հաճախ ցույց է տալիս տախիկարդիա[12]:

Լարված պնևմոթորաքսի դեպքում շնչառական ձայները ցածր են տուժած կողմում: Կարող է լինել նաև շնչափողի շեղում, որը տեղափոխվում է տուժած կողմից: Այսպիսով, շնչառական համակարգի հետազոտությունը կարևոր է: Այլ ախտանիշներ կարող են ներառել կրծքավանդակի շարժունակության սահմանփակում և մաշկի տակ գտնվող օդի առկայություն (ենթամաշկային էմֆիզեմա)[13]:

Թոքային էմբոլիան նմանապես դրսևորվում է շնչարգելությամբ և հիպոքսիայով: Հաճախ նկատվում է կրծքավանդակի ցավ, որն ավելի վատանում է ներշնչմամբ: Կրծքավանդակի ցավը նույնպես կարող է նման լինել սրտի կաթվածի: Դա պայմանավորված է աջ փորոքի սթրեսով և իշեմիայով, որը կարող է առաջանալ թոքային էմբոլիայի ժամանակ[14]:Այլ նշաններն են սինկոպեն և հեմպիզիսը[15]: Խորանիստ երակների թրոմոզը տարածված պատճառ է: Այսպիսով, ախտանիշները, ներառյալ ոտքերի ցավը, կարմրությունը և այտուցը կարող են լինել[16]: Թոքային էմբոլիայի հավանականությունը կարելի է գնահատել տարբեր չափանիշներով: Ուելսի միավորը հաճախ հաշվարկվում է: Այն միավորներ է տալիս՝ հիմնվելով այս ախտանիշների և հիվանդի ռիսկի գործոնների վրա[14][15]:

Պատճառները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Left-sided tension pneumothorax. Note the area without lung markings which is air in the pleural space. Also note the tracheal and mediastinal shift from the patient's left to right.

Պատճառները ներառում են արյան հոսքի ցանկացած խոչընդոտ դեպի սիրտ և սրտից: Կան բազմաթիվ պատճառներ, ներառյալ թոքային էմբոլիան, սրտի տամպոնադան և լարվածության պնևմոթորաքսը: Այլ պատճառները ներառում են աորտայի փականի ծանր ստենոզը և աորտալ անբավարարությունը: Կոնստրիկտիվ պերիկարդիտը հազվադեպ պատճառ է: Զանգվածները կարող են աճել՝ ճնշելով հիմնական արյունատար անոթները՝ առաջացնելով ցնցում[17][18]:

Լարվածության պնևմոթորաքս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պնևմոթորաքս առաջանում է երբ օդ է հավաքվում պլևրալ տարածությունում: Սովորաբար այս տարածությունն ունի բացասական ճնշում՝ թույլ տալու համար, որ թոքերը լցվեն[19] :Ճնշումը մեծանում է, քանի որ ավելի շատ օդ է մտնում այս տարածություն: Թոքերը կոլապսի են ենթարկվում՝ խանգարելով նորմալ շնչառությանը։ Շրջապատող կառույցները նույնպես կարող են տեղաշարժվել: Այն դեպքում, երբ բավականաչափ ծանր է իրավիճակը, որպեսզի առաջացնի այս տեղաշարժերը և հիպոտենզիան, այն կոչվում է լարվածության պնևմոթորաքս: Սա կյանքին սպառնացող իրավիճակ է: Կրծքավանդակի ներսում ավելացած ճնշումը կարող է սեղմել սիրտը և հանգեցնել արյունատար անոթների կոլապսի, որոնք արտահոսում են դեպի սիրտ: Սիրտը մատակարարող երակները սեղմվում են՝ իր հերթին նվազեցնելով երակային վերադարձը[19]Երբ սիրտը չի կարողանում լցնել, սրտի արտադրությունը նվազում է: Առաջանում է հիպոտենզիա և ցնցում: Եթե արագ չբուժվի, դա կարող է հանգեցնել սրտի կանգի և մահվան[20]:

Թոքային էմբոլիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

"Saddle" embolism on CT. The filling defect in the pulmonary artery is the clot.

Թոքային էմբոլիան դա թոքայի զարկերակների խցանումն է[14] : Ամենից հաճախ դրա պատճառը արյան թրոմբ է, որը տարածվում է մարմնի այլ մասերից: Ամենից հաճախ սա ոտքերի կամ կոնքի խորը երակային թրոմբոզից է[14]:Ռիսկի գործոնները պայմաններ են, որոնք մեծացնում են մակարդման վտանգը: Սա ներառում է գենետիկ և ձեռքբերովի պայմաններ (քաղցկեղ)[21]:Վնասվածքը, վիրահատությունը և երկարատև անկողնային ռեժիմը սովորական ռիսկեր են: Covid-19-ը վերջերս նույնպես ռիսկի գործոնից է համարվոմ[22]:

Այս խոչընդոտը մեծացնում է թոքային անոթային դիմադրությունը: Եթե բավականաչափ մեծ է, թրոմբը մեծացնում է սրտի աջ կողմի բեռնվածությունը: Աջ փորոքը պետք է ավելի շատ աշխատի, որպեսզի արյունը թոքեր մղի: Արյան պահեստավորման դեպքում աջ փորոքը կարող է սկսել լայնանալ: Աջ սրտային անբավարարություն կարող է առաջանալ, ինչը հանգեցնում է շոկի և մահվան:[22]

Թոքային էմբոլիան համարվում է «զանգվածային», երբ այն առաջացնում է հիպոտենզիա կամ ցնցում: Ենթազանգվածային թոքային էմբոլիան է առաջացնում ,երբ կա աջ սրտային դիսֆունկցիա առանց հիպոթենզիայի[22]:

Սրտի տամպոմադա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Echocardiogram of cardiac tamponade. Fluid surrounding the heart impairs proper filling. This swinging of the heart causes electrical alternans seen on EKG.

Պերիկարդի էմֆուզիան դա հեղուկի հավաքվելն է պերիկարդի պարկի մեջ: Երբ բավականաչափ շատ է հեղուկը, այն ճնշում է գործադրում է սրտի վրա: Սա շոկ է առաջացնում՝ թույլ չտալով սիրտը լցվել արյունով: Սա կոչվում է սրտի տամպոնադա: Այս ճնշումից սրտի խոռոչները կարող են կոլապսի ենթարկվեն: Աջ սիրտն ավելի բարակ պատեր ունի և ավելի հեշտ է կոլապսվում։ Ավելի քիչ երակային վերադարձի դեպքում սրտյաին արտամղումը նվազում է: Արյան հոսքի բացակայությունը դեպի կենսական օրգաններ կարող է մահվան պատճառ դառնալ.[23]

Տարբեր պայմաններ կարող են բերել պերիկարդում հեղուկի առաջացնման համար: Պերիկարդի բորբոքումը կոչվում է պերիկարդիտ: Սա պայմանավորված է վարակի հետ, երիկամային անբավարարության պատճառով[24] կամ աուտոիմուն հիվանդության հետ[25]: Տրավման նույնպես կարող է բերել պերկարդում հեղուկի հավքման: Քաղցկեղը նույնպես կարող է էմֆուզիայի պատճառ դառնալ[26][27][28][29]:Արդյո՞ք էֆուզիան տամպոնադ է կառաջացնի թե ոչ, կախված է հեղուկի քանակից և որքան ժամանակ է պահանջվել դրա կուտակման համար: Երբ հեղուկը դանդաղ է հավաքվում, պերիկարդը կարող է ձգվել: Այսպիսով, քրոնիկ արտահոսքը կարող է լինել 1 լիտրի չափով[29]: Սուր էֆուզիան կարող է առաջացնել տամպոնադան, երբ փոքր է, քանի որ պերիկարդը չի հասցնում ձգվել[30]:

Դիագնոզ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շոկի արագ գնահատումը կարևոր է հաշվի առնելով նրա կյանքին սպառնացող բնույթը: Ախտորոշումը պահանջում է մանրակրկիտ անամնեզ, ֆիզիկական հետազոտություն և լրացուցիչ թեստեր: Պետք է նաև հաշվի առնել բազմաթիվ տեսակի շոկերի առկայության հնարավորությունը: Օրինակ, վնասվածք ստացած հիվանդի մոտ կարող է հիպովոլեմիկ շոկ լինել արյան կորստից: Այս հիվանդը կարող է նաև ունենալ լարված պնևմոթորաքս կրծքավանդակի վնասվածքի պատճառով.[31]

Օբստրուկտիվ շոկի ժամանակ կենսական նշանները կարող են լինել հիպոտենզիա, տախիկարդիա և/կամ հիպոքսիա: Ֆիզիկական հետազոտությունը ներառում է մանրակրկիտ զննում, ներառյալ պարանոցային երակների հետազոտությունը, սրտի և թոքերի հետազոտությունները և մաշկի գույնի և ջերմաստիճանի գնահատումը[31]:Հեղուկներին արձագանքելը կարող է օգնել ախտորոշմանը[9]: Լաբորատոր տվյաները, ներառյալ նյութափոխանակության գնահատումը, կարող են գնահատել էլեկտրոլիտների քանակը և տալ տվյալներ ,և՜ երիկամների ,և՜ լյարդի աշխատանքի մասին: Կաթնաթթուն բարձրանում է հյուսվածքների վատ պերֆուզիայի պատճառով: Սա նույնիսկ կարող է լինել շոկի սկզբնական նշան և բարձրանալ մինչև արյան ճնշման իջեցումը[32]: Կաթնաթթուն պետք է իջնի շոկի համապատասխան բուժման դեպքում: Պետք է կատարել նաև ԷԿԳ: Հաճախ առկա է տախիկարդիա, բայց կարող են լինել այլ հատուկ նշաններ՝ հիմքում ընկած պատճառի հիման վրա[11][33]:

Անցկացվում է նաև էխոկարդիոգրաֆիկ հետազոտություն[31]: Սա ոչ ինվազիվ մեթոդ է և կարող է օգնել ախտորոշել շոկի չորս տեսակները[34] :Էխոկարդիոգրաֆիան կարող է հայտնաբերել փորոքային դիսֆունկցիան, էֆուզիան կամ փականի դիսֆունկցիան[9][35]: Շնչառական ցիկլի ընթացքում երակային սինուսի չափումը կարող է օգնել գնահատել շոկի ծավալի կարգավիճակը[31][34] :Էխոսրտագրությունը կարող է նաև գնահատել օբստրուկտիվ շոկի պատճառները: Խցանման պատճառով երակային սինուսը կընդլայնվի: Թոքային էմբոլիայի ժամանակ աջ փորոքը կընդլայնվի: Այլ բացահայտումներ ներառում են միջնապատի պարադոքսալ շարժում կամ թրոմբոցներ աջ սրտի կամ թոքային զարկերակի մեջ: Էխոկարդիոգրաֆիան կարող է գնահատել պերիկարդի էմֆուզիան: Տամպոնադայի ժամանակ նկատվում է աջ նախասիրտ ի և փորոքի կոլապս՝ պերիկարդի պարկի մեջ ճնշման պատճառով[34]:

Կրծքավանդակի ռենտգենը կարող է արագ բացահայտել պնևմոթորաքսը, որը դիտվում է որպես թոքերի աշխատանքի խափանում: Ուլտրաձայնային հետազոտությունը կարող է ցույց տալ թոքերի շարժման բացակայությունը: Այնուամենայնիվ, պատկերագրումը չպետք է հետաձգի բուժումը:ԿՏ հետազոտությամբ անգիոգրաֆիան թոքային էմբոլիայի ախտորոշման չափանիշն է: Թրոմբները հայտնվում են անոթների մեջ որպես արյան հոսքի թերություններ[22]:

Բուժում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ցանկացած տեսակի շոկի դեպքում անհրաժեշտ է արագ բուժում: Թերապիայի հետաձգումը մեծացնում է մահացության վտանգը: Սա հաճախ արվում է, քանի դեռ ախտորոշմը ճշտվում է: Վերակենդանացումը վերաբերում է՝ շնչուղիներին, շնչառությանը և արյան շրջանառությանը: Լրացուցիչ թթվածին է տրվում, իսկ ցուցումների դեպքում կատարվում է ինտուբացիա: Ներերակային հեղուկները կարող են բարձրացնել արյան ճնշումը և պահպանել արյան հոսքը դեպի օրգաններ.[32]

Այնուամենայնիվ, հեղուկները պետք է զգուշությամբ տրվեն: Շատ հեղուկը կարող է առաջացնել ծանրաբեռնվածություն և թոքերի այտուցի[31] :Որոշ դեպքերում հեղուկները կարող են օգտակար լինեն: Հեղուկները կարող են բարելավել երակային վերադարձը[19] :Օրինակ` տանմպոնադայի ժամանակ սրտային արտամղումը խանգարվում է քանի որ սիրտը սեղմվում է, և ավելացնելով աջ փորոքային հետվերդարձը կարգավորվում է արտամղումը [23][36]:Այնուամենայնիվ, օբստրուկտիվ շոկի այլ պատճառների դեպքում չափազանց շատ հեղուկը կարող է վատթարացնել սրտի արտամղումը: Այսպիսով, հեղուկի թերապիան պետք է ուշադիր վերահսկվի:.[9]

Այս կայունացնող միջոցառումներից հետո հետագա բուժումը կախված է պատճառից: Հիմնական վիճակի բուժումը կարող է արագորեն լուծել շոկը: Լարվածության պնևմոթորաքսի դեպքում պետք է անհապաղ կատարել պունկցիա[9][20]: Սրտի տամպոնադան բուժվում է պունկցիոն եղանակով[9] :Ս հաճախ նախընտրելի թերապիա է: Շարունակական դրենաժի համար կարող է տեղադրվել կաթետեր: Եթե այս մեթոդները արդյունավետ չեն, կարող է անհրաժեշտ լինել վիրահատություն: Պերիկարդի պհատումը իրահատություն է, որը հատկապես քաղցկեղի է դեպքում[11][37]:

Զանգվածային թոքային էմբոլիան պահանջում է թրոմբոլիզիս կամ էմբոլեկտոմիա: Թրոմբոլիզիսը կարող է համակարգային լինել IV ալտեպլազի (tPA) միջոցով կամ կատետերի միջոցով: tPA-ն աշխատում է թրոմբը քանդելու համար: tPA-ի հիմնական վտանգը արյունահոսությունն է: Այսպիսով, հիվանդները պետք է գնահատվեն արյունահոսության ռիսկի և հակացուցումների համար: Կաթետերի վրա հիմնված թերապիան ներառում է tPA-ի ներմուծում տեղային թոքային զարկերակում: Այն կարող է նաև մասնատվել և հեռացնել թրոմբը (էմբոլեկտոմիա): Այս տեղային թերապիա է,որը ունի արյունահոսության ավելի ցածր ռիսկ: Վիրահատական էմբոլէկտոմիան ինվազիվ բուժում է, որը կապված է վիրահատական մահացության 10-20% ռիսկի հետ[22]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Doerschug KC, Schmidt GA (2016). «Shock: Diagnosis and Management.». In Oropello JM, Pastores SM, Kvetan V (eds.). Critical Care. McGraw Hill. ISBN 978-0-07-182081-3.
  2. ↑ Weil MH (May 2007). «Shock: Shock and Fluid Resuscitation». Merck Manual Professional. Արխիվացված է օրիգինալից 12 February 2010-ին.
  3. ↑ Haseer Koya M, Paul M (2021). «Shock». StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. PMID 30285387. Վերցված է 2021-10-28-ին.
  4. ↑ Walley KR (2014). «Shock». In Hall JB, Schmidt GA, Kress JP (eds.). Principles of Critical Care (4th ed.). McGraw Hill. ISBN 978-0-07-173881-1.
  5. ↑ Cotran RS, Kumar V, Fausto N, Robbins SL, Abbas AK (2005). Robbins and Cotran pathologic basis of disease. St. Louis, Mo: Elsevier Saunders. էջ 141. ISBN 978-0-7216-0187-8.
  6. ↑ Standl T, Annecke T, Cascorbi I, Heller AR, Sabashnikov A, Teske W (November 2018). «The Nomenclature, Definition and Distinction of Types of Shock». Deutsches Ärzteblatt International. 115 (45): 757–768. doi:10.3238/arztebl.2018.0757. PMC 6323133. PMID 30573009.
  7. ↑ Funk DJ, Jacobsohn E, Kumar A (February 2013). «Role of the venous return in critical illness and shock: part II-shock and mechanical ventilation». Critical Care Medicine. 41 (2): 573–579. doi:10.1097/CCM.0b013e31827bfc25. PMID 23263572. S2CID 23603180.
  8. ↑ Jalota R, Sayad E (2021). «Tension Pneumothorax». StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. PMID 32644516. Վերցված է 2021-10-26-ին.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 Walley KR (2014). «Shock». In Hall JB, Schmidt GA, Kress JP (eds.). Principles of Critical Care (4th ed.). McGraw Hill. ISBN 978-0-07-173881-1.
  10. ↑ 10,0 10,1 Massaro AF (2018). «Approach to the Patient with Shock.». In Jameson J, Fauci AS, Kasper DL, Hauser SL, Longo DL, Loscalzo J (eds.). Harrison's Principles of Internal Medicine (20th ed.). McGraw Hill. ISBN 978-1-259-64401-6.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 Stashko E, Meer JM (2021). «Cardiac Tamponade». StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. PMID 28613742. Վերցված է 2021-10-28-ին.
  12. ↑ Chen LL (May 2019). «Under pressure: Acute cardiac tamponade». Nursing Critical Care (անգլերեն). 14 (3): 35–37. doi:10.1097/01.CCN.0000553086.79399.f0. ISSN 1558-447X. S2CID 109167732.
  13. ↑ Roberts DJ, Leigh-Smith S, Faris PD, Blackmore C, Ball CG, Robertson HL, և այլք: (June 2015). «Clinical Presentation of Patients With Tension Pneumothorax: A Systematic Review». Annals of Surgery (ամերիկյան անգլերեն). 261 (6): 1068–1078. doi:10.1097/SLA.0000000000001073. PMID 25563887. S2CID 1472242.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 Vyas V, Goyal A (2021). Acute Pulmonary Embolism. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. PMID 32809386. Վերցված է 2021-10-27-ին. {{cite book}}: |work= ignored (օգնություն)
  15. ↑ 15,0 15,1 Konstantinides SV, Meyer G, Becattini C, Bueno H, Geersing GJ, Harjola VP, և այլք: (January 2020). «2019 ESC Guidelines for the diagnosis and management of acute pulmonary embolism developed in collaboration with the European Respiratory Society (ERS)». European Heart Journal. 41 (4): 543–603. doi:10.1093/eurheartj/ehz405. PMID 31504429.
  16. ↑ Waheed SM, Kudaravalli P, Hotwagner DT (2021). «Deep Vein Thrombosis». StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. PMID 29939530. Վերցված է 2021-11-08-ին.
  17. ↑ Haseer Koya M, Paul M (2021). «Shock». StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. PMID 30285387. Վերցված է 2021-10-28-ին.
  18. ↑ Standl T, Annecke T, Cascorbi I, Heller AR, Sabashnikov A, Teske W (November 2018). «The Nomenclature, Definition and Distinction of Types of Shock». Deutsches Ärzteblatt International. 115 (45): 757–768. doi:10.3238/arztebl.2018.0757. PMC 6323133. PMID 30573009.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 Funk DJ, Jacobsohn E, Kumar A (February 2013). «Role of the venous return in critical illness and shock: part II-shock and mechanical ventilation». Critical Care Medicine. 41 (2): 573–579. doi:10.1097/CCM.0b013e31827bfc25. PMID 23263572. S2CID 23603180.
  20. ↑ 20,0 20,1 Jalota R, Sayad E (2021). «Tension Pneumothorax». StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. PMID 32644516. Վերցված է 2021-10-26-ին.
  21. ↑ Sista AK, Kuo WT, Schiebler M, Madoff DC (July 2017). «Stratification, Imaging, and Management of Acute Massive and Submassive Pulmonary Embolism». Radiology. 284 (1): 5–24. doi:10.1148/radiol.2017151978. PMID 28628412.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 22,4 Sakr Y, Giovini M, Leone M, Pizzilli G, Kortgen A, Bauer M, և այլք: (2020-09-16). «Pulmonary embolism in patients with coronavirus disease-2019 (COVID-19) pneumonia: a narrative review». Annals of Intensive Care. 10 (1): 124. doi:10.1186/s13613-020-00741-0. PMC 7492788. PMID 32953201.
  23. ↑ 23,0 23,1 Kearns MJ, Walley KR (May 2018). «Tamponade: Hemodynamic and Echocardiographic Diagnosis». Chest (English). 153 (5): 1266–1275. doi:10.1016/j.chest.2017.11.003. PMID 29137910. S2CID 23963678.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  24. ↑ Nesheiwat Z, Lee JJ (2021). «Uremic Pericarditis». StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. PMID 30725605. Վերցված է 2021-11-08-ին.
  25. ↑ García-Carrasco M, Pinto CM, Poblano JC, Morales IE, Cervera R, Anaya JM (2013-07-18). «Systemic lupus erythematosus». In Anaya JM, Shoenfeld Y, Rojas-Villarraga A, Levy RA, Cervera R (eds.). Autoimmunity: From Bench to Bedside (անգլերեն). Bogota (Colombia): El Rosario University Press.
  26. ↑ Vakamudi S, Ho N, Cremer PC (2017-01-01). «Pericardial Effusions: Causes, Diagnosis, and Management». Progress in Cardiovascular Diseases. A New Renaissance in Pericardial Diseases. 59 (4): 380–388. doi:10.1016/j.pcad.2016.12.009. PMID 28062268.
  27. ↑ Sharma NK, Waymack JR (2021). «Acute Cardiac Tamponade». StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. PMID 30521227. Վերցված է 2021-10-27-ին.
  28. ↑ Imazio M, Gaita F, LeWinter M (October 2015). «Evaluation and Treatment of Pericarditis: A Systematic Review». JAMA. 314 (14): 1498–1506. doi:10.1001/jama.2015.12763. hdl:2318/1576078. PMID 26461998.
  29. ↑ 29,0 29,1 Ewer MS, Benjamin RS, Yeh ET (2003). «Metastatic involvement of cardiac structures». Holland-Frei Cancer Medicine (անգլերեն) (6th ed.). BC Decker.
  30. ↑ Pérez-Casares A, Cesar S, Brunet-Garcia L, Sanchez-de-Toledo J (2017-04-24). «Echocardiographic Evaluation of Pericardial Effusion and Cardiac Tamponade». Frontiers in Pediatrics. 5: 79. doi:10.3389/fped.2017.00079. PMC 5401877. PMID 28484689.
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 31,3 31,4 Vincent JL, De Backer D (October 2013). «Circulatory shock». New England Journal of Medicine. 369 (18): 1726–34. doi:10.1056/nejmra1208943. PMID 24171518. S2CID 6900105.
  32. ↑ 32,0 32,1 Doerschug KC, Schmidt GA (2016). «Shock: Diagnosis and Management.». In Oropello JM, Pastores SM, Kvetan V (eds.). Critical Care. McGraw Hill. ISBN 978-0-07-182081-3.
  33. ↑ Chiabrando JG, Bonaventura A, Vecchié A, Wohlford GF, Mauro AG, Jordan JH, և այլք: (January 2020). «Management of Acute and Recurrent Pericarditis: JACC State-of-the-Art Review». Journal of the American College of Cardiology. 75 (1): 76–92. doi:10.1016/j.jacc.2019.11.021. PMID 31918837. S2CID 210132213.
  34. ↑ 34,0 34,1 34,2 McLean AS (August 2016). «Echocardiography in shock management». Critical Care. 20 (1): 275. doi:10.1186/s13054-016-1401-7. PMC 4992302. PMID 27543137.
  35. ↑ Ivens EL, Munt BI, Moss RR (August 2007). «Pericardial disease: what the general cardiologist needs to know». Heart. 93 (8): 993–1000. doi:10.1136/hrt.2005.086587. PMC 1994428. PMID 17639117.
  36. ↑ Marik PE, Weinmann M (June 2019). «Optimizing fluid therapy in shock». Current Opinion in Critical Care (ամերիկյան անգլերեն). 25 (3): 246–251. doi:10.1097/MCC.0000000000000604. PMID 31022087. S2CID 133607214.
  37. ↑ Adler Y, Charron P, Imazio M, Badano L, Baron-Esquivias G, Bogaert J, և այլք: (November 2015). «European Society of C 2015 ESC guidelines for the diagnosis and management of pericardial diseases: the task force for the diagnosis and Management of Pericardial Diseases of the European Society of Cardiology (ESC) endorsed by: the European Association for CardioThoracic Surgery (EACTS)». European Heart Journal. 36 (42): 2921–64. doi:10.1093/eurheartj/ehv318. PMC 7539677. PMID 26320112.

Կաղապար:Shock types

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասնակից:Սվետլանա1/Ավազարկղ13&oldid=9000578» էջից