Մահաբոդհի

**Համաշխարհային ժառանգություն**
	Մահաբոդհի տաճար
անգլ.՝ Mahabodhi Temple*
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգություն ;
Երկիր	Հնդկաստան
Տիպ	Հինդուիստական տաճար
Չափանիշներ	i, ii, iii, iv, vi
Ցանկ	ՅՈՒՆԵՍԿՕ֊ի ցանկ
Աշխարհամաս**	Ասիա
	Ընդգրկման պատմություն
Ընդգրկում	2002 (անհայտ նստաշրջան)
Համար	1056
	* Անվանումը պաշտոնական անգլերեն ցանկում; ** Երկրամասը ըստ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի դասակարգման
	Համաշխարհային ժառանգություն

Մահաբոդհի;
Հիմնական տվյալներ
Տեսակ	բուդդայական տաճար
Երկիր	Հնդկաստան
Տեղագրություն	Bodh Gaya?
Ժառանգության կարգավիճակ	Համաշխարհային ժառանգություն
Մակերես	4,86 հեկտար
	Mahabodhi Temple Վիքիպահեստում

Մահաբոդհի տաճար (սանսկրիտ՝ महाबोधिमन्दिर, անգլ.՝ Mahabodhi Temple), հայտնի բուդդիսկան տաճար Բիհար նահանգի Բոդհ Գայայում^[2], որը տեղակայված է այն տեղում, որտեղ Գուատամա Սիդհարտհան հասել է լուսավորվածության և դարձել Բուդդա։ Բոդհ Գայան գտնվում է Պատնա քաղաքից 96 կիլոմետր հեռավորության վրա։ Տաճարային համալիրի մեջ է մտնում նաև սուրբ Դոբհայի ծառը։ Այս ծառն աճեցվել է Շրի Մահա Բոդհի ծառի սերմերից Շրի Լանկայում^[3], որն, իր հերթին, առաջացել է Մահաբոդհայի իրական ծառից, որի տակ լուսավորվածության է հասել Բուդդան։

2002 թվականին Մահաբոդհի տաճարն ընգրկվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում^[4]։

Քանդակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բոդհ Գայայի քանդակներ
Իրական ցանկապատեր
Ցանկապատերի վաղ լուսանկարներ (Հենրի Գերիք, 1880)։	Բոդհ Գայա Սունգայի սյուն։ Բոդհ Գայա Սունգայի սյուն։ Բոդհ Գայա Սունգայի սյուն։ Բոդհ Գայա Սունգայի սյուն։ Բոդհ Գայա Սունգայի սյուն։ Լուսանկար, 1903։
Բազրիքների մնացորները Կալկաթայի հնդկական թանագարանում։	Բոդհ Գայա Սունգայի իրական սյուն, Կալկաթայի հնդկական թանագարան։ Բոդհ Գայա Սունգայի իրական սյուն, Կալկաթայի հնդկական թանագարան։ Բոդհ Գայա Սունգայի իրական սյուն։ Բոդհ Գայա Սունգայի իրական սյուն։
Նվիրվածության տեսարաններ
ԲԲոդհիի ծառ: Բոդհիի ծառ: Դարմացակրա: Մեդալիոն: Բոդհիի ծառ:
Կենդանիներ
Փիղ: Կենտավրոս: Ձի: Առյուծ: Կով: Ցուլ:
Պատմություն
Ջետավանա այգի: Պադակուսալամանավա Ջատակա^[5]: Պադակուսալամանավա Ջատակա: Կինը երեխայի և այծի հետ: Հետևորդ: Սիրո տեսարան: Սիրո տեսարան: Միրակալոս գետի անցումը: Միրակալոս գետի անցումը: Հետևորդ: Ինդրայի այցը Ինդրասալա: Հետևորդ: Լակշմի: Երաժշտական տեսարան: Պալատական տեսարան: Տեսարան:
Առանձին տարրեր
Հետևորդ: Հետևորդ: Հետևորդ: Ապսարա: Ապսարա: Մեդալիոն:
Բոդհ Գայան այսօր
Գիպսե պատճեն և սունգայի իրական բազրիքների վերակառուցում: Բազրիքներ: Փոստային ռելիեֆ (գիպսե պատճեն): Երկրպագությունն օրենքին (գիպսե պատճեն): Ծաղկե դիզայն, զարդարված ոսկե ծաղիկներով: Զարդարված բազրիք:

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ «World Heritage Day: Five must-visit sites in India». Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ օգոստոսի 14-ին.
↑ Luders, Heinrich (1963). Corpus Inscriptionum Indicarum Vol. 2 Pt. 2 Bharhut Inscriptions. էջ 95.
↑ «Mahabodhi Temple Complex at Bodh Gaya». UNESCO. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 6-ին.
↑ «Tipitaka, Khuddaka Nikaya, Kaligga Bodhi Jataka, Jataka N:o 479». Internet Sacred Text Archive. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 9-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 6-ին.
↑ The Padakusalamanava Jataka, in which a horse-headed ogress falls in love with one of her preys, and the Bodhisattva (the future Buddha) is born of their union. In: Didactic Narration: Jataka Iconography in Dunhuang with a Catalogue of Jataka Representations in China, Alexander Peter Bell, LIT Verlag Münster, 2000 pp. 15ff

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Horner, I.B. (trans.) (1975; reprinted 2000). The Minor Anthologies of the Pali Canon (Part III): 'Chronicle of Buddhas' (Buddhavamsa) and 'Basket of Conduct' (Cariyapitaka). Oxford: Pali Text Society. 0-86013-072-X.
Doyle, Tara N. (2003 թ․ սեպտեմբերի 11). Liberate the Mahabodhi Temple! Socially Engaged Buddhism, Dalit-Style. In: Steven Heine, Charles Prebish (eds), Buddhism in the Modern World. Oxford University Press. էջեր 249–280. ISBN 0-19-514698-0.
Kinnard, Jacob N. (1998). When Is The Buddha Not the Buddha? The Hindu/Buddhist Battle over Bodhgayā and Its Buddha Image, Journal of the American Academy of Religion 66 (4), 817–839
Knopf, Rainer (2000). Bodh-Gaya: Ein internationales Zentrum des Buddhismus in nicht-buddhistischer Umgebung Արխիվացված 2020-08-14 Wayback Machine, Internationales Asienforum 31 (3–4), 289–314
An Introduction to Indian Art (PDF). NCERT. 2012. ISBN 978-93-5007-187-8. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2020 թ․ փետրվարի 15-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 21-ին.
von Schroeder, Ulrich (2001). Buddhist Sculptures in Tibet. Vol. One: India & Nepal; Vol. Two: Tibet & China. Hong Kong: Visual Dharma Publications, Ltd. 962-7049-07-7. Mahãbodhi temple, known to the Tibetans as rDo rje gdan («dorje den») (Skt.: Vajrāsana), pp. 103, 212, 216, 219, 246, 320–351, 356, 360, 369, 395–396, 677, 707–708, 870, 1242; Fig. IV–1. Replicas of the Mahābodhi temple in Tibet, pp. 321–351; Figs. IV–2–5; Pls. 111, 112, 113A–C, 113D–F, 114A–C, 114D–F, 115A–C, 115D–F.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Land Enlightenment of the Buddha
Mahabodhi Temple and attraction around it Արխիվացված 2015-05-02 Wayback Machine
Bodhgaya News Արխիվացված 2008-03-23 Wayback Machine
UNESCO World Heritage

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Harle, J.C., The Art and Architecture of the Indian Subcontinent, 2nd edn. 1994, Yale University Press Pelican History of Art, 0300062176
Michell, George, The Penguin Guide to the Monuments of India, Volume 1: Buddhist, Jain, Hindu, 1989, Penguin Books, 0140081445

1.https://www.buddhistdoor.net/news/bodh-gayas-mahabodhi-temple-to-receive-new-hi-tech-illumination-system

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մահաբոդհի» հոդվածին։

[1] «World Heritage Day: Five must-visit sites in India». Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ օգոստոսի 14-ին.

[2] Luders, Heinrich (1963). Corpus Inscriptionum Indicarum Vol. 2 Pt. 2 Bharhut Inscriptions. էջ 95.

[unesco-3] «Mahabodhi Temple Complex at Bodh Gaya». UNESCO. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 6-ին.

[4] «Tipitaka, Khuddaka Nikaya, Kaligga Bodhi Jataka, Jataka N:o 479». Internet Sacred Text Archive. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 9-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 6-ին.

[5] The Padakusalamanava Jataka, in which a horse-headed ogress falls in love with one of her preys, and the Bodhisattva (the future Buddha) is born of their union. In: Didactic Narration: Jataka Iconography in Dunhuang with a Catalogue of Jataka Representations in China, Alexander Peter Bell, LIT Verlag Münster, 2000 pp. 15ff

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]