Ձնծաղիկ

Ձնծաղիկ
Դասակարգում
Թագավորություն	Բույսեր (Plantae)
Ինֆրաթագավորություն	Streptophyta
Վերնաբաժին	Բարձրակարգ բույսեր (Embryophyta)
Տիպ/Բաժին	Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta)
Ենթատիպ	Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytina)
Կարգ	Ծնեբեկածաղկավորներ (Asparagales)
Ընտանիք	Շքանարգիզազգիներ (Amaryllidaceae)
Ցեղ	Ձնծաղիկ (Galanthus) L., 1753
Տարածվածություն
Տաքսոնի տարածվածությունը

Ձնծաղիկ (լատ.՝ Galanthus), գալանտուս, ձմեռնածաղիկ, սպիտակածաղիկ, արանգ-պարանգ, շքանարգիզազգիների ընտանիքի բազմամյա, սոխուկավոր խոտաբույսերի ցեղ։

Տարածում

Հանդիպում է Տավուշի մարզում (Իջևան, Աչաջուր գյուղ), աճում է ստորին լեռնային գոտում, կաղնու-բոխու անտառներում (1100 մ բարձրներում)։ Անդրկովկասյան բնաշխարհիկներ են։ Հայտնի է մոտ 20 տեսակ՝ տարածված Փոքր Ասիայում, Կենտրոնական և Հարավային Եվրոպայում, Կովկասում, 1 տեսակը՝ Լիբանանում։ Աճում է հիմնականում նախալեռնային և լեռնային անտառներում կամ բարձրլեռնային մարգագետիններում։

Կենսաբանական նկարագիր

Galanthus elwesii

Galanthus nivalis 'Viridapice'

Տերևները մեծ մասամբ երկուսն են, գծաձև։ Ծաղիկները մեկական են, խոնարհված։ Ծաղկում է վաղ գարնանը։ Պտուղը տուփիկ է։ Որոշ (այդ թվում ՀՀ-ում աճող) տեսակներ դեղաբույսեր են, պարունակում են ալկալոիդներ։ Ալպիական ձնծաղիկ տարածված է ստորին լեռնային գոտու կաղնու – բոխու և հաճարենու անտառներում, կենու պուրակներում, նոսր թփուտներում և այլն, անդրկովկասյան ձնծաղիկի՝ ստորին և միջին լեռնային գոտիների կաղնու – բոխու և միայն բոխու անտառների փուխր բուսահողերում։ Այս տեսակները գրանցված են ՀՀ Կարմիր գրքում։

Տեսակներ

Հայտնի է մոտ 20, ՀՀ-ում՝ 3 տեսակ՝ ձնծաղիկ ալպիական (G. alpinus), ձնծաղիկ անդրկովկասյան (G. transcaucasicus), ձնծաղիկ Արտյուշենկոյի (Տ. artjuschenkoae)։

• Galanthus alpinus Sosn.
  • Galanthus alpinus Sosn. var. alpinus = [syn. Galanthus caucasicus (Baker) W.T.Mill.]
• Galanthus angustifolius Koss
• Galanthus cilicicus Baker
• Galanthus elwesii Hook.f.
• Galanthus fosteri Baker
• Galanthus gracilis Čelak.
• Galanthus ikariae Baker
• Galanthus koenenianus Lobin et al.
• Galanthus lagodechianus Kem.-Nath.
• Galanthus nivalis L.
• Galanthus peshmenii A.P.Davis & C.D.Brickell
• Galanthus platyphyllus Traub & Moldenke
  • [syn. Galanthus latifolius Rupr.]
• Galanthus plicatus M.Bieb.
• Galanthus reginae-olgae Orph.
• Galanthus rizehensis Stern
• Galanthus transcaucasicus Fomin
• Galanthus trojanus A.P.Davis & Özhatay
• Galanthus woronowii Losinsk.,
• Galanthus × allenii Baker
• Galanthus × valentinei Baker

Գեղարվեստական գրականության մեջ

• Ձնծաղիկ։ Աննա Սաքսե, «Հեքիաթներ ծաղիկների մասին», Ե., Դարակ, 2020, էջ 3-6։

Պատկերասրահ

• 

  Ձնծաղիկները քարերում

• 
• 
• 
• 

Գրականություն

• Артюшенко З. Т.. Критический обзор рода Galanthus L. // Ботанический журнал. М.-Л.։ 1966, 51։1443.
• Артюшенко З. Т. Амариллисовые СССР. — Л.: Наука, 1970. — С. 41—83. — 179 с.
• Головкин Б. Н. и др. Декоративные растения СССР. — М.: Мысль, 1986. — 320 с.
• Диев М. М. Галянтусы. — М.: КМК, 2014. — 168 с. — 1000 экз. — ISBN 978-5-87317-936-7

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

Վիքիբառարան

Ընթերցե՛ք «ձնծաղիկ» բառի բացատրությունը Հայերեն Վիքիբառարանում։