Հիշիր քո անունը

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Հիշիր քո անունը
լեհ.՝ Zapamiętaj imię swoje և ռուս.՝ Помни имя своё
Երկիր ԽՍՀՄ
 Լեհաստան
Ժանրդրամա և ռազմական ֆիլմ
Թվական1974
Լեզուռուսերեն և լեհերեն
ՌեժիսորՍերգեյ Կոլոսով
Սցենարի հեղինակՍերգեյ Կոլոսով
ԴերակատարներԼյուդմիլա Կասատկինա, Տադեուշ Բորովսկի և Լյուդմիլա Իվանովա
ՕպերատորԲոգուսլավ Լյամբախ
ԵրաժշտությունԱնջեյ Կոժինսկի
Պատմվածքի վայրՍանկտ Պետերբուրգ
ԿինոընկերությունՄոսֆիլմ և Iluzjon
Տևողություն97 րոպե

«Հիշիր քո անունը» (լեհ.՝ Zapamiętaj imię swoje, ռուս.՝ «Помни имя своё»), լեհ-խորհրդային ռազմական-դրամատիկական գեղարվեստական ֆիլմ, որը նկարահանել է ռեժիսոր Սերգեյ Կոլոսովը 1974 թվականին «Մոսֆիլմ» (ԽՍՀՄ) և «Իլյուզիոն» (Iluzjon, ԼԺՀ) ստուդիաներում։ Լեհական վարձույթում ֆիլմը ցուցադրվել է ենթագրերով լեհ դերասանների ձայնը չի փոխարինվել թարգմանչի ձայնով։

Ֆիլմի գլխավոր հերոսուհու դերը կատարել է ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ Լյուդմիլա Կասատկինան՝ ռեժիսոր Սերգեյ Կոլոսովի կինը։

Ֆիլմի իրադարձությունները ծավալվում են Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ և դրա ավարտից հետո։ Ֆիլմը հիմնված է նացիստական Գերմանիայի Օսվենցիմ համակենտրոնացման ճամբարի խորհրդային բանտարկյալի իրական դրամատիկ պատմության վրա, որն այնտեղ բաժանվել է իր որդուց և գտել նրան միայն քսան տարի անց։

Սյուժե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1941 թվականի հունիսի 22-ին՝ ԽՍՀՄ-ի վրա նացիստական Գերմանիայի հարձակման օրը, Բելառուսի բնակչուհի Զինա Վորոբյովան որդի է ունենում, որին կոչում է Գենա։ Որոշ ժամանակ անց մայրն ու որդին հայտնվում են Լեհաստանի գրավված տարածքում գտնվող գերմանական Օսվենցիմ համակենտրոնացման ճամբարում, որտեղ կարանտինից հետո նրանց տեղավորում են տարբեր բարաքներում, բայց Զինան հնարավորության դեպքում անընդհատ այցելում է Գենային և կերակրում նրան։ Հայրենական մեծ պատերազմի ավարտին՝ բելառուսական «Բագրատիոն» հարձակողական գործողության շրջանակներում Կարմիր բանակի հարձակման ժամանակ, Զինան այլ անձանց հետ ուղարկվում է «մահվան երթի», և ճամբարից դուրս գալիս սարսափով տեսնում է, որ բարաքը, որում գտնվում է իր որդին, փակում են. նացիստները ակնհայտորեն պատրաստվում են սպանել երեխաներին։

Հետագայում՝ այլ հայրենադարձների հետ գնացքով վերադառնալու ժամանակ, Զինան պատահաբար հանդիպում է ամուսնու նախկին ծառայակցին, որից իմանում է, որ նա զոհվել է պատերազմի հենց առաջին օրը, և շոկից կորցնում է տեսողությունը։ Նա դժվարությամբ ապաքինվում է, բնակություն է հաստատում Լենինգրադում, որտեղ այնուհետև սկսում է աշխատել հեռուստացույցների արտադրության գործարանի որակի լաբորատորիայում, բայց դադարում փնտրել որդուն՝ Գենային, քանի որ վստահ է, որ նա ողջ է. դեռ հիվանդանոցում նա հանդիպել է Գենայի բարաքից բուժքույր Նադեժդային և նրանից իմացել, որ բանտարկյալ երեխաները, ամենայն հավանականությամբ, պարզապես լքվել են համակենտրոնացման ճամբարի անձնակազմի կողմից նահանջի ժամանակ։ Լսելով, որ պատերազմից հետո Լեհաստանի Օսվենցիմի թանգարանն ակտիվորեն օգնում է ճամբարի նախկին բանտարկյալների անհայտ կորած երեխաների որոնմանը, նա անընդհատ հարցումներ է ուղարկում այնտեղ։ Մի անգամ նա հեռուստատեսությամբ տեսնում է Օսվենցիմի մասին պատմող ֆիլմ, որը նկարահանվել է խորհրդային զինվորների կողմից նրա ազատագրումից հետո, և ազատագրված երեխաների խմբի մեջ ճանաչում է Գենային։

Զուգահեռաբար ցույց է տրվում, որ Գենան իսկապես կենդանի է։ Պատերազմից հետո նա և հարազատներին չգտած մյուս երեխաները հայտնվում են հանպատրաստից մանկատանը, որտեղ նրա հանդեպ հետաքրքրություն է ցուցաբերում Օսվենցիմի նախկին բանտարկյալ լեհ Գալինա Տրուշչինսկայան։ Այդ ժամանակ Գենան այլևս չի խոսում ռուսերեն, այլ միայն լեհերեն ու գերմաներեն և կարծում է, որ ինքը ֆրանսիացի է (նա իր Գենայի անունը վերափոխում է լեհական Գենեկի)։ Որոշ ժամանակ անց Գալինան որդեգրում է Գենային, և այժմ նրա անունը Էուգենիուշ Տրուշչինսկի է։ Տարիներն անցնում են, և Էուգենիուշը դառնում է ծովային կապիտան։ Մի օր նա իր ընկերուհու հետ էքսկուրսիայի է գնում Օսվենցիմի թանգարան և ցնցվում, երբ Զինայի դիտած նույն կինոխրոնիկայի կադրում տեսնում է իրեն։ Թանգարանի տնօրենը նրան հրավիրում է իր մոտ և իմանալով նրա ճամբարի համարը՝ հայտնում է Զինաիդայի հարցման մասին։ Չնայած ներքին հակասություններին՝ Էուգենիուշը մեկնում է Լենինգրադ և վերամիավորվում է իր մոր հետ, բայց որոշ ժամանակ անց հեռանում է, քանի որ իր կյանքն արդեն դասավորվել է Լեհաստանում։

Դերերում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Լյուդմիլա Կասատկինա – Զինաիդա Գրիգորևնա Վորոբյովա
  • Լյուդմիլա Իվանովա – Նադեժդա
  • Թադեուշ Բորովսկի — Էուգենիուշ Տրուշչինսկի (Գենադի Վորոբյով)
  • Սլավա Աստախով – Գենադի Վորոբյովը մանկության տարիներին
  • Ռիշարդա Խանին – Գալինա Տրուշչինսկայա
  • Լիլիա Դավիդովիչ – Մարիա Գուբարևիչ
  • Վլադիմիր Իվաշով – մայոր
  • Լեոն Նեմչիկ – Պյոտրովսկի, նավի նավապետ
  • Պավել Վիննիկ – խորհրդային ժամապահ
  • Ելենա Վոլսկայա – դայակ
  • Գելենա Իվլիևա – Նինա Պետրուխինա
  • Դանուտա Ստոլյարսկայա – Նատալյա
  • Լյուբով Սոկոլովա – փոստատար
  • Վալենտինա Տելեգինա – դայակ ծննդատանը
  • Վերա Տիտովա – Զինաիդայի գործընկերուհին
  • Վիկտոր Շուլգին – Պյոտր Ֆեոդորովիչ
  • Ելենա Չուխրայ – Օքսանա
  • Ստանիսլավ Յասկևիչ – Օսվենցիմի թանգարանի տնօրեն
  • Բորիս Կորդունով – բժիշկ-ակնաբույժ
  • Ալեքսեյ Կոժևնիկով – էպիզոդ (լուսագրերում նշված չէ)
  • Յանա Պոպլավսկայա – էպիզոդը հանվել է
  • Դիտեր Կնուստ – Յոզեֆ Մենգելե
  • Անջեյ Կրասիցկի – էսէռական երեխաներին առանձնացնելու տեսարանում
  • Սիլվեստր Պշեդվոևսկի – էսէռական երեխաներին առանձնացնելու տեսարանում
  • Աննա Յարաչովնա – կալանավոր, որը լիզում է ափսեն
  • Ալեքսեյ Կոլոսով – բրդյա սաղավարտով գերմանացի զինվոր (լուսագրերում նշված չէ)

Նկարահանող խումբ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Ռեժիսոր՝ Սերգեյ Կոլոսով
  • Սցենարի հեղինակներ՝ Սերգեյ Կոլոսով, Էռնեստ Բրիլ, Յանուշ Կրասինսկի
  • Օպերատոր՝ Բոգուսլավ Լյամբախ
  • Բեմադրող նկարիչ՝ Միխայիլ Կարտաշով
  • Կոմպոզիտոր՝ Անջեյ Կոժինսկի
  • Մոնտաժող՝ Գալինա Սպիրինա
  • Կոստյումների հեղինակ՝ Էդիթ Պրիդե, Իզաբելլա Կոնաժևսկա
  • Ձայնը՝ Վլադիմիր Կրաչկովսկու

Արտադրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆիլմում գլխավոր դերը կատարելու համար դերասանուհի Լյուդմիլա Կասատկինան իր ամուսնուց՝ ռեժիսոր Սերգեյ Կոլոսովից գաղտնի պահպանել է ամենադաժան դիետա՝ խմելով միայն լիմոնով ու մեղրով թեյ։ Արդյունքում նա նիհարել է 12 կիլոգրամ և նկարահանումների ժամանակ մի քանի անգամ կորցրել գիտակցությունը ուժասպառությունից[1]։

Իրական պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆիլմը հիմնված է Օսվենցիմի կալանավոր Գենադի Մուրավյովի կենսագրության վրա, բայց մեծ տարբերություններով։ Գենադին ծնվել է ԽՍՀՄ-ի վրա Գերմանիայի հարձակումից հինգ ամիս առաջ Զինաիդա և Պավել Մուրավյովների ընտանիքում՝ Վիտեբսկի մերձակայքում գտնվող Նովկա գյուղում։ Նրա հայրը մեկնել է ռազմաճակատ և 1945 թվականի ապրիլի 9-ին զոհվել Քյոնիգսբերգի մոտ տեղի ունեցած մարտում[2]։ Գենադին և Զինաիդան սկզբում թաքնվել են անտառում, սակայն 1943 թվականին գերեվարվել են գերմանացիների կողմից և վեց ամիս անցկացրել Վիտեբսկի բանտում, քանի որ նրանց գյուղի բնակիչներին մեղադրել են պարտիզաններին օգնելու մեջ[3]։

1943 թվականի սեպտեմբերի 19-ին երկուսն էլ հասել են Օսվենցիմ, որտեղ կարանտինից մեկ ամիս անց նրանց տեղավորել են տարբեր բարաքներում։ Զինաիդայի համարը եղել է 62105, Գենադիիի համարը՝ 149850։ Զինաիդան, կանխատեսելով, որ իրենք բաժանվելու են, անընդհատ Գենադիի համար կրկնում էր նրա լրիվ անունը՝ հուսալով, որ նա կհիշի այն, բայց հասկանալով, որ նա կարող է և չհիշել, միևնույն ժամանակ անգիր անել է տվել նրա ճամբարային համարը՝ 149850: Չնայած մոր ջանքերին՝ Գենադին հիշել է միայն իր անունը։ 1945 թվականի հունվարին Զինաիդան հայտնվել է «մահվան երթում» և արտաքսվեց Բերգեն-Բելզեն, որտեղ մնացել է մինչև 1945 թվականի ապրիլին ազատ արձակվելը[3]։

Ազատություն ստանալուց հետո Գենադին, ի թիվս այլ ողջ մնացած երեխաների, հայտնվել է Հարբուրտովիցեի պլոֆիլակտորիայում, այնուհետև Բուչայի մանկատանը, որտեղ ուսուցչուհի Ելենա Գրուշչինսկայան հետաքրքրություն է ցուցաբերել նրա նկատմամբ և փորձել է որդեգրել նրան, բայց մի շարք պատճառներով չի կարողացել դա անել, սակայն նրանք շարունակել են կապ պահպանել։ Երբ Գենադին սկսել է սովորել տեխնիկումում, վերցրել է Գրուշչինսկի ազգանունը, իսկ անունը դարձրել է Էուգենիուշ (նա չի հիշել իր լրիվ անունը՝ Գենադի և Էուգենիուշ է ընտրել այն պատճառով, որ նրա փոքրացուցիչ ձևը՝ Գենկա, նման էր իր Գենա անվանը)[3]։

Էուգենիուշը ծնողներին գտնելու փորձեր չի արել։ Զինաիդան որդուն մահացած էր համարում և ակտիվորեն սկսել է փնտրել նրան միայն այն ժամանակ, երբ պատահաբար որդուն տեսել է ազատագրման օրը նկարահանված կինոխրոնիկայի կադրում։ Այնուհետև, լինելով Շչեցինի պոլիտեխնիկականի ուսանող, Էուգենիուշը էքսկուրսիայի է գնացել Օսվենցիմ, որտեղ պատահաբար նկատել է իրեն հենց այդ կինոխրոնիկայում։ Դրանից հետո թանգարանի վերահսկիչ Թադեուշ Շիմանսկին նրան հայտնել է, որ վաղուց է փնտրում այդ երեխային և խնդրել է հայտնել իր ճամբարային համարը։ 1965 թվականին, երբ Էուգենիուշն արդեն աշխատում էր որպես աստստենտ պոլիտեխնիկական ինստիտուտում, նա և Զինաիդան հանդիպել են Մինսկի երկաթուղային կայարանում՝ մամուլի բազմաթիվ ներկայացուցիչների ներկայությամբ։ Ինչ-որ պահի Էուգենիուշը դարձել է հայտնի անձ, և 1969 թվականին Լեհաստանում նրա մասին նկարահանվել է կես ժամանոց «Numer 149850» հեռուստաֆիլմը[3]։

Հետագայում Զինաիդան և Էուգենիուշը ևս մի քանի անգամ հանդիպել են, բայց Էուգենիուշը փորձեր չի ձեռնարկել տեղափոխվելու ԽՍՀՄ։ Նա վերջնականապես հաստատվել է Շչեցինում, ամուսնացել և ունեցել երկու դուստր։ Զինաիդան մահացել է 1993 թվականին։ Էուգենիուշը դարձել է Լեհաստանի վետերանների միության և նախկին քաղբանտարկյալների Արևմտյան Պոմերանյան խորհրդի փոխնախագահ, որտեղ ակտիվորեն ներգրավվել է նրա անդամների սոցիալական, բժշկական և իրավական օգնության մեջ։ Էուգենիուշը եղել է այն տասներկու նախկին բանտարկյալների կազմում, որոնք ողջունել են Հռոմի Պապ Ֆրանցիսկոսին 2016 թվականի հուլիսին Օսվենցիմ կատարած այցի ժամանակ։ Հենց Էուգենիուշն է Ֆրանցիսկոսին մոմ տվել, որը նա այնուհետև դրել է մահապատժի պատի առջև՝ 11-րդ բարաքի մոտ[3]։

Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • 1975 – Քիշնևի 8-րդ համամիութենական կինոփառատոնի գլխավոր մրցանակ[4]
  • Լեհական կինոփառատոն – Լավագույն դերասանուհի (Լյուդմիլա Կասատկինա)[5]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «На съемках "Помни имя свое" Людмила Касаткина теряла сознание от истощения». kp.ru. Комсомольская правда — Интервью. 2010 թ․ մարտի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 26-ին.
  2. ↑ Ефрейтор Муравьёв Павел Филиппович (1914 — 09.04.1945). Справочная информация. Электронная «Книга памяти» Калининградской области // prussia39.ru
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 «Ludzkie losy - historia prawdziwe». Stowarzyszenie S-PTP (լեհերեն). Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 26-ին.(չաշխատող հղում)
  4. ↑ Кино : Энциклопедический словарь / главный редактор С. И. Юткевич. — М. : Советская энциклопедия, 1987. — С. 82.
  5. ↑ Красавицы советского кино

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հիշիր_քո_անունը&oldid=9865394» էջից