Հալվդան Կութ

	Հալվդան Կութ
Կուսակցություն՝	Լիբերալ կուսակցություն և Նորվեգական բանվորական կուսակցություն
Կրթություն՝	Օսլոյի համալսարան
Մասնագիտություն՝	պատմաբան, քաղաքական գործիչ, գրականության պատմաբան, համալսարանի դասախոս, գրական քննադատ և կենսագիր
Ծննդյան օր	հուլիսի 7, 1873
Ծննդավայր	Թրոմսյո, Թրոմս, Նորվեգիա
Վախճանի օր	դեկտեմբերի 12, 1965 (92 տարեկան)
Վախճանի վայր	Լիսակեր, Բերում, Նորվեգիա
Թաղված	Հյուսիսային գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն	Նորվեգիա
Հայր	Paul Koht?
Ամուսին	Կարեն Գրուդե Կութ
Զավակներ	Օսե Գրուդա Սկարդ և Փոլ Կութ
Պարգևներ	Ֆրիտյոֆ Նանսենի մրցանակ պատմության և փիլիսոփայության բնագավառում ունեցած նշանակալի ավանդի համար և Գուներուսի մեդալ
Halvdan Koht

Հալվդան Կութ (նորվ.՝ Halvdan Koht, հուլիսի 7, 1873(1873-07-07)^[1]^[2]^[3], Թրոմսյո, Թրոմս, Նորվեգիա^[4] - դեկտեմբերի 12, 1965(1965-12-12)^[4]^[1], Լիսակեր, Բերում, Նորվեգիա), նորվեգացի պատմաբան, կենսագիր, քաղաքական գործիչ։ 1929-1937 թվականներին եղել է խորհրդարանի պատգամավոր, 1935 թվականի մարտից մինչև 1940 թվականի դեկտեմբերը եղել է արտաքին գործերի նախարար։

Կենսագրություն

1908 թվականին ավարտել է Քրիստիանայի (այժմ՝ Օսլո) համալսարանը գիտությունների դոկտորի աստիճանով, դասախոսություններով հանդես է եկել տարբեր երկրներում, իսկ 1910-1935 թվականներին՝ որպես պատմության պրոֆեսոր։

Քաղաքական գործունեություն

Երիտասարդ տարիքում եղել է Վենսթրեի լիբերակ կուսակցության անդամ։ Ապա եղել է նաև Նորվեգական ուսանողական միության անդամ։ 1890-ական թվականներին նրա հայացքները փոխվեցին դեպի սոցիալիստական կուսակցության կողմը (իսկ գիտական որոնումներինը՝ պատմական մատերիալիզմի), իսկ ԱՄՆ-ից 1909 թվականին վերադառնալուց հետո Կութը դարձավ Նորվեգական աշխատավորական կուսակցության անդամ։ 1916—1919, 1928—1931 և 1931—1934 թվականներին ներկայացրել է այն Բերումի տեղական խորհրդում։

Խաղաղության մարտիկ

1918—1936 թվականներին եղել է Նոբելյան հանձնաժողովի անդամ, որը հանձնում է Խաղաղության Նոբելյան մրցանակը։ Խաղաղության շարժման ակտիվ մասնակիցներից է, 1913 թվականից եղել է Խաղաղության միջազգային ինստիտուտի անդամ (l’Institut International de la Paix)։

Պայքարել է հանրային իրավունքների աջակցման միջազգային ինստիտուտների հզորացման համար։ 1923 թվականից Արևելյան Գրենլանդիայի պատկանելության հարցով մասնակցել է միջազգային միջնորդ դատարանին։ Պահպանողական գործիչ Կ. Յ. Համբրոյի հետ միասին ձգտել է լուծել տարածքային հարցը դիվանագիտական ճանապարհներով՝ բանակցությունների միջոցով հասնելով Նորվեգիայի համար առևտրային երաշխիքների։ Սակայն Կենտրոնական կուսակցության ղեկավարությունը անեքսիայի ենթարկեց Էրիկ Շիկահերի երկիրը։

Դիվանագետ

1935 թվականի մարտի 20-ին Կութը նշանակվել է Յուհան Նյուգորսվոլդի աշխատակազմի արտաքին գործերի նախարար։ Նախարարական պաշտոնում նրա առաջին գործը եղավ համակուսակիցներին համոզելը, թե չարժե, որ Նորվեգիան դուրս գա Ազգերի լիգայից։ Եղել է քաղաքական չեզոքության կողմնակից, դեմ է արտահայտվել ռազմական ցանկացած գործընթացի։

Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ վարել է «չմիջամտության» քաղաքականություն՝ արգելելով ոչ միայն օրինական հանրապետական կառավարության համար զինամթերքի ու զինվորական հանդերձանքի վաճառք կամ տեղափոխում, այլև նորվեգահպատակների մասնակցությանը կամավորական Ինտերբրիգադներին։ Նա նաև մերժել է նորվեգական քաղաքացիական նավերի ներառումը ֆրանկական ռազմական նավատորմիղ՝ ցանկանալով կնքել առևտրային համաձայնագիր և ճանաչել է Ֆրանկոյի ղեկավարությունը Մադրիդի տապալումից արդեն երեք օր անց։ Այս ամենը կտրուկ քննադատություն առաջ բերեց Կութի կուսակցության շարքերում և գլխավոր Մարտին Տրանմելի մոտ, որոնք պաշտպանում էին հանրապետականներին։

Կութի գործունեությունը՝ որպես արտաքին գործերի նախարար, քննադատության է ենթարկվել հետպատերազմյա շրջանում չեզոք քաղաքականություն վարելու համար, որն ավարտվեց ֆաշիստական Գերմանիայի Նորվեգիան բռնազավթմամբ։ Օկուպացիայից հետո և 1940 թվականին կառավարության՝ մինչև պատերազմի ավարտը Մեծ Բրիտանիայում լինելուց հետո, Կութը հեռացել է քաղաքականությունից, զբաղվել գիտական գործունեությամբ։

Պատմաբան

1912—1927 և 1932—1936 թվականներին նախագահել է Նորվեգական պատմական միությունում, եղել է Նորվեգիայի գիտությունների ակադեմիայի նախագահ (1923—1939), Պատմական գիտությունների միջազգային հանձնաժողովի նախագահ (1926—1933)։ 1928 թվականին Օսլոյում Պատմաբանների 6-րդ միջազգային համաժողովի ժամանակ, լինելով նախագահ, զեկուցում է ներկայացրել պատմության մեջ դասային պայքարի վերաբերյալ՝ կիրառելով մարքսիստական մեթոդաբանության հիմունքներ^[6]։

Իր աշխատանքները Կութը գրել է նյունորսկով, 1921—1925 թվականներին ղեկավարել է «Noregs Mållag» կազմակերպությունը, որն զբաղվում էր նոր նորվեգերենի տարածմամբ։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 Store norske leksikon(նորվ.) — 1978. — ISSN 2464-1480
↑ ^3,0 ^3,1 (not translated to no) Stortinget og statsrådet : 1915–1945. B. 1 : Biografier : med tillegg til Tallak Lindstøl: Stortinget og Statsraadet 1814–1914 (норв.) — 1949. — P. 405.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Кут Хальвдан // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ Norsk biografisk leksikon(նորվ.) — Kunnskapsforlaget. — ISSN 2464-1502
↑ «New Page 1». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 23-ին.

Աղբյուրներ

«Кут Хальвдан». БСЭ, 3-е издание.
Bio — Halvdan Koht (անգլ.)

Նախորդող՝
Յուհան Լյուդվիգ Մովինկել

Նորվեգիայի արտաքին գործերի նախարար
1935 —1940

Հաջորդող՝
Թրյուգվե Հալվդան Լի

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հալվդան Կութ» հոդվածին։

[_a6f10610358d7392-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_6789e91b54c1fb52-2] 2,0 ^2,1 Store norske leksikon(նորվ.) — 1978. — ISSN 2464-1480

[_b8efbb1deae2cd0d-3] 3,0 ^3,1 (not translated to no) Stortinget og statsrådet : 1915–1945. B. 1 : Biografier : med tillegg til Tallak Lindstøl: Stortinget og Statsraadet 1814–1914 (норв.) — 1949. — P. 405.

[_94bc009d4b2d5c78-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Кут Хальвдан // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_57a92bac8d995d88-5] Norsk biografisk leksikon(նորվ.) — Kunnskapsforlaget. — ISSN 2464-1502

[6] «New Page 1». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 23-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]