Կարմիր սենյակ (Մատիս)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Կարմիր սենյակ
տեսակգեղանկար
նկարիչԱնրի Մատիս[1]
տարի1907[2]
բարձրություն180,5 սանտիմետր[2]
լայնություն221 սանտիմետր[2]
ստեղծման վայրՖրանսիա[2]
ուղղությունֆովիզմ[1] և մոդեռնիզմ[1]
նյություղաներկ[2] և կտավ[2]
գտնվում էՊետական Էրմիտաժ[2]
հավաքածուՊետական Էրմիտաժ
սեփականատերՍերգեյ Շչուկին
Ծանոթագրություններ

«Կարմիր սենյակ», նաև «Ներդաշնակությունը կարմիրով» ( ֆր.՝ La chambre rouge, Harmonie rouge), սկզբնապես «Ներդաշնակություն կապույտով» ֆրանսիացի ֆովիստ նկարիչ Անրի Մատիսի 1908 թվալանի կտավը Պետական Էրմիտաժի հավաքածուից։

Նկարագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կապույտ ծաղկային նախշերով կարմիր պաստառներով պատված սենյակում ճաշասեղանի մոտ կանգնած է մուգ կապույտ բլուզով և սպիտակ կիսաշրջազգեստով շիկահեր կին, որը Քերոլայն Ջոբլաուդն է՝ Մատիսի նախկին մոդելն ու սիրուհին և նրա առաջին դստեր՝ Մարգարիտի մայրը։ Նա այս նկարում նկարել է նրան հիշողությունից՝ ինտեգրելով նրան սենյակի դեկորների մեջ։ Սեղանը ծածկված է սփռոցով, որի պաստառի նման նախշով է։ Սեղանի վրա կա երկու զամբյուղ և մրգերի երկու ծաղկաման, բացի այդ, պտուղը ազատորեն դրված է սեղանի ամբողջ մակերեսին։ Սեղանից ձախ դեղին նստատեղով աթոռ է, վերևում՝ պատուհան, որից երևում է չափազանց պարզեցված բնապատկեր՝ կանաչ թփով, սպիտակ ծառերով և հորիզոնում գտնվող մի տուն։ Ներքևի ձախ անկյունում դեղին գույնով նկարչի ստորագրությունն ու ամսաթիվն են՝ «Henry-Matisse 1908»։ Կարմիր սենյակում Մատիսը հնարավորինս պարզեցրել է գույներն ու ուրվագծերը և նկարի ամբողջ կառուցվածքը ստորադասել պաստառի և սփռոցի հզոր S-աձև դեկորատիվ նախշին[3]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նկարը ստեղծվել է 1908 թվականին Աշնանային սալոնի համար և սկզբում կոչվել է «Ներդաշնակություն կապույտով»[4]։ Սրահում ցուցադրվել է «Դեկորատիվ պամո ճաշասենյակի համար» ծածկագրով։ Այն ստեղծվել է մոսկվացի արդյունաբերող և կոլեկցիոներ Սերգեյ Շչուկինի պատվերով, որը նկարչին դրա համար վճարել է 4000 ֆրանկ մինչև սրահի բացումը[5] Սրահի գրացուցակում նկարի տերը նշված է եղել սկզբնատառերով M. Sch[6]։ Շչուկինի հավաքածուի հետազոտող Ն. Յու. Սեմյոնովան նշել է, որ «Կարմիր սենյակի» հետ միաժամանակ Մատիսը, Շչուկինի պատվերով, նկարել է «Արձան և ծաղկաման արևելյան գորգի վրա» կտավը[6] (յուղաներկ, կտավի վրա; 89 × 104 սմ; Պուշկինի թանգարան, գույքագրում No. Ж-3296)[7]։

Նմանատիպ կոմպոզիցիոն սխեմա նախկինում Մատիսը մի քանի անգամ օգտագործել է։ Այն առաջին անգամ հայտնվել է 1896 թվականին նրա «Բրետոնյան աղախինը» ռեալիստական նկարում (Մատիսի Թանգարան ԼեԿատո Կամբրեզիում), իսկ մեկ տարի անց իմպրեսիոնիստական «Աղանդերի սեղան» նկարում (մասնավոր հավաքածու)[8]։

Կոստենևիչը հայտնում է, որ այս այսպես կոչված «Ժույի գործվածքը», որը արտադրվել է Վերսալի մոտ գտնվող Ժույ ան Ժոզա գործարանում, Մատիսը մինչև իր կյանքի վերջ օգտագործել է որպես ռեկվիզիտ։ Գործվածքը կապույտ էր և նկարիչը բազմիցս օգտագործել է իր աշխատանքներում. Մասնավորապես, նա ցուցադրվել է Էրմիտաժում «Նատյուրմորտ կապույտ սփռոցով» (1909; յուղաներկ; 88,5 × 116 սմ; գույքագրման համարը GE-6569)[9] և «Գրետա Մոլի դիմանկարը» նկարում։ Լոնդոնի ազգային պատկերասրահը [10] (1908; յուղաներկ կտավի վրա; 93 × 73,5 սմ, մուտքի համարը NG6450)[11]։

«Կարմիր սենյակը» ի սկզբանե նկարված է եղել կապույտ գույնով։ Երկար ժամանակ ենթադրվել է, որ Մատիսը նկարը վերնկարել է Աշնանային սալոնի ավարտից հետո, նախքան այն Մոսկվա ուղարկելը։ Այնուամենայնիվ, 1908 թվականի նոյեմբերի 1-ին L'Art Moderne թերթը հրապարակել է քննադատ Գ. Ժան-Օբրիի ակնարկը Սալոնի մասին, որտեղ խոսվում էր «այս մեծ կոմպոզիցիայի մասին, մի տեսակ սիմֆոնիա էր կարմիր բուսախեժով և ուլտրամարինով»։ Մատիսը Սալոնի բացումից անմիջապես առաջ, արդեն շրջանակված նկարի վրա աշխատելով, փոխել է գերիշխող կապույտ գույնը կարմրի, իսկ շրջանակով ծածկված կտավի եզրերը մնացել են չներկված[12]։ Նշվում է նաև, որ նկարն իր սկզբնական վիճակում տեսել է Ամբրուազ Վոլյարը, ով այցելել է Մատիսի արվեստանոց Սալոնի մեկնարկից քիչ առաջ[6]։

Ալֆրեդ Բարը, անդրադառնալով անձամբ Մատիսի բանավոր պատմություններին, նկարի ստեղծման մեջ առանձնացրել է երեք փուլ՝ սկզբում այն սառը կանաչավուն տոնայնության մեջ է եղել, այնուհետև դարձել է կապույտ և վերջում՝ կարմիր։ Սակայն այս կարծիքը վիճարկվել է. Մատիսի դուստրն ու որդին պնդել են, որ նկարն ունեցել է միայն երկու վիճակ՝ կապույտ և կարմիր։ Բացի այդ, Մատիսի ընտանիքը պահպանել է նկարի գունավոր սլայդը, որն արել է Յուջին Դրուետը՝ օգտագործելով այդ ժամանակ նոր հայտնագործված ավտոքրոմ տեխնիկան։ Այս սլայդն առաջին անգամ հրապարակվել է միայն 1986 թվականին, և այն պատկերում է նկարի կապույտ վիճակը։ Ա.Գ.Կոստենևիչը ենթադրում է, որ քանի որ Մատիսի երեխաների հիշողությունները հնչել են նկարը նկարելուց ընդամենը 60 տարի անց, նկարի գունային երկու համեմատաբար մոտ վիճակներ (կանաչավուն և կապույտ) առանձին չեն պահվել նրանց հիշողության մեջ և կարող էին միաձուլվել այդքան երկար ժամանակ անց[13]։

1909 թվականին նկարը տեղափոխել են Մոսկվա և տեղադրվել է Բոլշոյ Զնամենսկի նրբանցքում գտնվող Շչուկինի առանձնատանը։ Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից հետո նրա հավաքածուն ազգայնացվել է, և այս նկարը, ի թիվս այլոց, հայտնվել է Նոր արևմտյան արվեստի թանգարանում։ 1948 թվականին Պատմական արվեստի պետական թանգարանի վերացումից հետո նկարը փոխանցվել է Պետական Էրմիտաժին[14][1]։ 2014 թվականի վերջից նա ցուցադրել է Սանկտ Պետերբուրգի Գլխավոր շտաբի շենքում Սերգեյ Շչուկինի և Մորոզով եղբայրների հիշատակի պատկերասրահում (438 սենյակ)[15]։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Барская А. Г., Костеневич, А. Г. Французская живопись. Вторая половина XIX — XX век. Каталог (Государственный Эрмитаж. Собрание западноевропейской живописи). — Л.: Искусство, 1991. — 473 с.
  • Костеневич А. Г. Искусство Франции. Живопись. Рисунок. Скульптура: в двух томах. — СПб.: Изд-во Государственного Эрмитажа, 2008. — Т. I. — 532 с. — ISBN 978-5-93572-295-1
  • Костеневич А. Г. Искусство Франции. Живопись. Рисунок. Скульптура: в двух томах. — СПб.: Изд-во Государственного Эрмитажа, 2008. — Т. II. — 204 с. — ISBN 978-5-93572-297-5
  • Семёнова Н. Ю. Щукин. Биография коллекции. — М.: Слово, 2019. — 528 с. — ISBN 978-5-387-01554-0

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Կազմեք ցանկեր, ոչ թե պատերազմ — 2013.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 https://www.hermitagemuseum.org/wps/portal/hermitage/digital-collection/01.+Paintings/28389/
  3. ↑ «La desserte, Harmonie rouge -1908 Henri Matisse – Lumières des étoiles» (ֆրանսերեն). 2022 թ․ հոկտեմբերի 15. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 3-ին.
  4. ↑ Костеневич, т. 1, 2008
  5. ↑ Барская, Костеневич, 1991
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Семёнова, 2019
  7. ↑ «ГМИИ им. А. С. Пушкина. — Анри Матисс. Статуэтка и вазы на восточном ковре». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 18-ին.
  8. ↑ Барская, Костеневич, 1991, էջ 266
  9. ↑ «Государственный Эрмитаж. — Матисс, Анри. Натюрморт с голубой скатертью». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 28-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 18-ին.
  10. ↑ Костеневич, т. 2, 2008
  11. ↑ «The National Gallery. — Henri Matisse. Portrait of Greta Moll». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 28-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 18-ին.
  12. ↑ Барская, Костеневич, 1991, էջ 266—267
  13. ↑ Костеневич, т. 2, 2008, էջ 90
  14. ↑ Барская, Костеневич, 1991, էջ 267
  15. ↑ «Государственный Эрмитаж. — Матисс, Анри. «Красная комната»». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 18-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Կարմիր_սենյակ_(Մատիս)&oldid=9484677» էջից