Խովանշչինա
 Хованщина | |
|---|---|
_1912_as_Dosifei.jpg) Ռուս երգիչ Ֆեոդոր Շալյապինը Դոսիֆեյի դերում | |
| Տեսակ | օպերա |
| Կոմպոզիտոր | Մոդեստ Մուսորգսկի և Նիկոլայ Ռիմսկի-Կորսակով |
| Լիբրետտոյի հեղինակ | Մոդեստ Մուսորգսկի |
| Լիբրետտոյի լեզու | ռուսերեն |
| Գործողությունների քանակ | 5 արար և 6 scene |
| Գործողության տեղ | Մոսկվա |
| Տևողություն | 3 Ժամ |
| Կերպարներ | Streshnev?, Emma?, Varsonofyev?, Marfa?, Kuzka?, Susanna?, Dosifey?, Prince Ivan Khovansky?, Prince Andrey Khovansky?, Boyar Fyodor Shaklovity?, Pastor?, Prince Vasily Golitsin? և Scrivener? |
| Ստեղծման տարեթիվ | հունիս 1872 |
| Առաջնախաղի տարեթիվ | փետրվարի 9 (21), 1886 |
| Հրատարակման տարեթիվ | 19-րդ դար |
| Khovanshchina Վիքիպահեստում | |
«Խովանշչինա» (ռուս.՝ Хованщина), ռուս կոմպոզիտոր Մոդեստ Մուսորգսկու օպերան («ժողովրդական երաժշտական դրամա» (ռուս.՝ «народная музыкальная драма»)) հինգ գործողությամբ և վեց պատկերով։ Ռուսերեն լիբրետտոն գրել է ինքը` հեղինակը։
Օպերայի առաջնախողը տեղի է ունեցել 1886 թվականի փետրվարի 21–ին Պետերբուրգում։ Մուսորգսկին չի հասցրել ավարտել «Խովանշչինա» օպերան. նրա մահից հետո այդ գործը ստանձնել է Նիկոլայ Ռիմսկի-Կորսակովը, որը նաև կատարել է ամբողջ օպերայի գործիքավորումը։ Օպերան համարվում է Մուսորգսկու լավագույն ստեղծագործություններից մեկը և ներկայումս հաճախ բեմադրվում է ռուսական և արտասահմանյան օպերային թատրոնների կողմից։
«Խովանշչինայի» երաժշտությունից առավել հայտնի դրվագներն են նախերգանքը («Արշալույսը Մոսկվա գետի վրա»), Մարֆայի գուշակության տեսարանը 2-րդ գործողությունից («Թաքնված ուժեր, հզոր ուժեր»), Մարֆայի երգը և Շակլովիտու մեներգը 3-րդ գործողությունից, 4-րդ գործողության անտրակտը («Գոլիցինի ուղևորությունը»), «Պարսկուհիների պարերը» 4-րդ գործողությունից:
Օպերայի սյուժեի հիմքում ընկած են 1682 թ. Ռուսաստանում տեղի ունեցած պատմական իրադարձությունները, մասնավորապես ռուս ցար Պետրոս I կողմից հրացանակիրների (стрельцы) գնդի ընդվզման ճնշումը և ընդվզման պարագլուխներին մահապատժի ենթարկելը:
Ստեղծման պատմությունը և գործիքավորման տարբերակները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Խովանշչինան» Մուսորգսկու կողմից մտահղացվել է 1872 թվականին: Կոմպոզիտորն աշխատում էր օպերայի վրա ընդմիջումներով մինչև իր կյանքի վերջ, սակայն այդպես էլ ավարտին չհասցրեց այն: Մասնավորապես անավարտ մնաց երկրորդ և հինգերորդ գործողությունների երաժշտությունը: Ինքնագիրների մի մասը կորսվեց: Մուսորգսկին չհասցրեց նաև գործիքավորել երաժշտության մեծ մասը:
Ամբողջ օպերան ավարտին հասցրեց և գործիքավորեց Նիկոլայ Ռիմսկի-Կորսակովը: Հետևելով սեփական մասնագիտական նախապատվություններին և ժամանակի պահանջներին` նա որոշ չափով կրճատեց օպերան, ավելացրեց անհրաժեշտ սյուժետային կապերը, կատարեց այլ լրացումներ և փոփոխություններ: Ռիմսկի-Կորսակովի տարբերակը հրատարակվեց 1883 թվականին:
1931 թվականին օպերան նոր գործիքավորման ենթարկվեց Բորիս Ասաֆևի կողմից:
Երրորդ անգամ օպերան գործիքավորել է 1958 թվականին Դմիտրի Շոստակովիչը, ով դրա համար օգտագործել է 1932 թ. Պ. Լամմի կողմից հրատարակված հեղինակային կլավիրը:
| ||||||||||
