Խովանշչինա
Խովանշչինա ռուս.՝ Хованщина | |
---|---|
![]() Ռուս երգիչ Ֆեոդոր Շալյապինը Դոսիֆեյի դերում | |
Տեսակ | դրամատիկ-երաժշտական ստեղծագործություն |
Կոմպոզիտոր | Մոդեստ Մուսորգսկի և Նիկոլայ Ռիմսկի-Կորսակով |
Լիբրետտոյի հեղինակ | Մոդեստ Մուսորգսկի |
Գործողությունների քանակ | 5 արար և 6 պատկեր |
Գործողության տեղ | Մոսկվա |
Տևողություն | 3 ժամ |
Կերպարներ | Streshnev?, Emma?, Varsonofyev?, Marfa?, Kuzka?, Susanna?, Dosifey?, Prince Ivan Khovansky?, Prince Andrey Khovansky?, Boyar Fyodor Shaklovity?, Pastor?, Prince Vasily Golitsin? և Scrivener? |
Ստեղծման տարեթիվ | հունիս 1872 |
Առաջնախաղի տարեթիվ | փետրվարի 9 (21), 1886 |
Հրատարակման տարեթիվ | 19-րդ դար |
![]() |
«Խովանշչինա» (ռուս.՝ Хованщина), ռուս կոմպոզիտոր Մոդեստ Մուսորգսկու օպերան («ժողովրդական երաժշտական դրամա» (ռուս.՝ «народная музыкальная драма»)) հինգ գործողությամբ և վեց պատկերով։ Ռուսերեն լիբրետտոն գրել է ինքը` հեղինակը։
Օպերայի առաջնախաղը տեղի է ունեցել 1886 թվականի փետրվարի 21–ին Պետերբուրգում։ Մուսորգսկին չի հասցրել ավարտել «Խովանշչինա» օպերան. նրա մահից հետո այդ գործը ստանձնել է Նիկոլայ Ռիմսկի-Կորսակովը, որը նաև կատարել է ամբողջ օպերայի գործիքավորումը։ Օպերան համարվում է Մուսորգսկու լավագույն ստեղծագործություններից մեկը և ներկայումս հաճախ բեմադրվում է ռուսական և արտասահմանյան օպերային թատրոնների կողմից։
«Խովանշչինայի» երաժշտությունից առավել հայտնի դրվագներն են նախերգանքը («Արշալույսը Մոսկվա գետի վրա»), Մարֆայի գուշակության տեսարանը 2-րդ գործողությունից («Թաքնված ուժեր, հզոր ուժեր»), Մարֆայի երգը և Շակլովիտու մեներգը 3-րդ գործողությունից, 4-րդ գործողության անտրակտը («Գոլիցինի ուղևորությունը»), «Պարսկուհիների պարերը» 4-րդ գործողությունից։
Օպերայի սյուժեի հիմքում ընկած են 1682 թ. Ռուսաստանում տեղի ունեցած պատմական իրադարձությունները, մասնավորապես ռուս ցար Պետրոս I կողմից հրացանակիրների (стрельцы) գնդի ընդվզման ճնշումը և ընդվզման պարագլուխներին մահապատժի ենթարկելը։
Ստեղծման պատմությունը և գործիքավորման տարբերակները
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Խովանշչինան» Մուսորգսկու կողմից մտահղացվել է 1872 թվականին։ Կոմպոզիտորն աշխատում էր օպերայի վրա ընդմիջումներով մինչև իր կյանքի վերջ, սակայն այդպես էլ ավարտին չհասցրեց այն։ Մասնավորապես անավարտ մնաց երկրորդ և հինգերորդ գործողությունների երաժշտությունը։ Ինքնագիրների մի մասը կորսվեց։ Մուսորգսկին չհասցրեց նաև գործիքավորել երաժշտության մեծ մասը։
Ամբողջ օպերան ավարտին հասցրեց և գործիքավորեց Նիկոլայ Ռիմսկի-Կորսակովը։ Հետևելով սեփական մասնագիտական նախապատվություններին և ժամանակի պահանջներին` նա որոշ չափով կրճատեց օպերան, ավելացրեց անհրաժեշտ սյուժետային կապերը, կատարեց այլ լրացումներ և փոփոխություններ։ Ռիմսկի-Կորսակովի տարբերակը հրատարակվեց 1883 թվականին։
1931 թվականին օպերան նոր գործիքավորման ենթարկվեց Բորիս Ասաֆևի կողմից։
Երրորդ անգամ օպերան գործիքավորել է 1958 թվականին Դմիտրի Շոստակովիչը, ով դրա համար օգտագործել է 1932 թ. Պ. Լամմի կողմից հրատարակված հեղինակային կլավիրը։
Պարտիա | Ձայն | Դեր՝ 1897 թվականի նոյեմբերի 12-ին (24) Մոսկվայում կայացած պրեմիերային
Դիրիժոր՝ Եվգենիո Էսպոզիտո |
Դեր Սանկտ Պետերբուրգում 1911 թվականի նոյեմբերի 7 (20)
Դիրիժոր՝ Ալբերտ Քոութս |
---|---|---|---|
Արքայազն Իվան Խովանսկի, Ստրելցիների առաջնորդ | բաս | Ա․Կ․ Բեդլևիչ | Վ․Ս․ Շարանով |
Արքայազն Անդրեյ Խովանսկին, նրա որդին | տենոր | Պ․Ի․ Ինոզեմցեվ | Ա․Մ․ Լաբինսկի |
Արքայազն Վասիլի Գոլիցին | տենոր | Յ․ Կարկլին | Ի․ Վ․ Երշով |
Շակլովիտի, բոյար | բարիտոն | Ի․ Յ․ Սոկոլով | Պ․ Զ․ Անդրեեվ |
Դոսիթեոս՝ հերձվածողների առաջնորդը | բաս | Ֆ․ Ի․ Շալյապին | Ֆ․ Ի․ Շալյապին |
Մարթա, հերձվածողը | մեցո-սոպրանո | Ս․ Ֆ․ Սելյուկ-Ռոզնատովսկայա | Ե․ Ի․ Զբրուեվա |
Սուսաննա, ծեր
հերձվածող |
սոպրանո | Ա․ Ռուբինսկայա | անհայտ |
Պոդյաչի | տենոր | Գ․ Կասսիլով | |
Էմմա, աղջիկ գերմանական սլոբոդայից | սոպրանո | Վ․ Անտոնովա | |
Քահանա | բարիտոն | Ն․ Կեդրով | |
Վարսոնոֆև, Գոլիցինի վստահելի անձ | բաս | Մ․ Բուրենին | |
Կուզկա, նետաձիգ | բարիտոն | Մ․ Լեվանդովսկի | |
Առաջին նետաձիգ | բաս | Կեդրով, Բրեվի, Ալեկսանդրով, Սաբանին, Զինովյեվ | |
Երկրորդ նետաձիգ | բարիտոն | ||
Երրորդ նետաձիգ | տենոր | ||
Գոլիցինի արքայազնի ծառան | տենոր | անհայտ |
![]() | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Խովանշչինա» հոդվածին։ |
|