Խաչակիրներ (վեպ)
 |
Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
Խաչակիրներ լեհ.՝ Krzyżacy | |
|---|---|
 | |
| Հեղինակ | Հենրիկ Սենկևիչ |
| Տեսակ | գրավոր աշխատություն և գրական ստեղծագործություն |
| Ժանր | պատմական գեղարվեստական գրականություն |
| Թեմա | Polish-Lithuanian-Teutonic War? |
| Բնօրինակ լեզու | լեհերեն |
| Կերպար(ներ) | Danusia Jurandówna?, Jagienka of Zgorzelice?, Jurand of Spychów?, Q11772020?, Zbyszko of Bogdaniec?, Յագայլո, Յադվիգա Անդեավենսկա, Janusz I of Warsaw?, Danutė of Lithuania?, Վիտովտ, Ulrich von Jungingen?, Siemowit IV?, Kuno von Lichtenstein?, Zawisza the Black?, Powała of Taczew?, Zyndram of Maszkowice?, Marcin of Wrocimowice?, Alexandra of Lithuania? և Q9392768? |
| Նկարագրում է | Տևտոնական միաբանություն |
| Երկիր | .svg){kind=small} Լեհաստան |
| Հրատարակման վայր | Վարշավա |
| Հրատարակման տարեթիվ | 1900 |
| OCLC | 751659 |
 Krzyżacy (Sienkiewicz) Վիքիպահեստում | |
«Խաչակիրներ», որոշ թարգմանություններում «Թրակիրներ» ( լեհ.՝ Krzyżacy, kšyžacy), Հենրիկ Սենկևիչի պատմավեպը։ Առաջին անգամ հրատարակվել է «Tygodnik Ilustrowany» ամսագրում 1897-1900 թվականներին, գրքի տեսքով՝ 1900 թվականին։ Գործողությունները ընդգրկում են 1399(թագուհի Յադվիգի մահվան տարին)-1410(Գրյունվալդյան ճակատամարտ) թվականները։
Վեպի հրատարակման ժամանակ ընթանում էին բողոքի ակցիաներ ընդդեմ գերմանականացման, որը կազմակերպվել էր պրուսական կառավարության կողմից։ Սենկևիչը վեպը գրել է լեհերին ոգեշնչելու և խիզախություն հաղորդելու նպատակով։ Նա ցանկանում էր ցույց տալ Լեհաստանը իր վերելքի ժամանակաշրջանում։
Անդրադառնալով լեհ ժողովրդի 15-րդ դարի կյանքին՝ Սենկևիչը ցայտուն կերպով ցույց է տալիս խաչակիրների Օրդենի քաղաքականության ագրեսիվ բնույթը Լեհաստանի և Լիտվիայի վերաբերմամբ, պատմում, թե Օրդենն ինչպես էր կեղեքում իր ժողովրդին և իրեն ենթակա տարածքներում ապրող ժողովուրդներին։ Օրդենին հպտակ գյուղացիները մասսաներով փախչում են Պրուսիայից, իսկ Լեհաստանին սահմանակից մի քանի գյուղ բոլորովին ամայացել են։
Սենկևիչը վեպում ստեղծում է մի շարք ցայտուն պատկերներ, որոնք ցույց են տալիս Օրդենի ասպետների անողոք դաժանությունը, նրանց ագահությունը փողի նկատմամբ։ Նրանք հարձակվում էին լեհական գյուղերի վրա, կոտորում էին գյուղացիներին, կանանց անարգում էին ամուսինների և եղբայրների աչքի առաջ, իսկ դիմադրողներին կախաղան էին հանում։ Սենկևիչը համոզիչ կերպով ցույց է տալիս, որ խաչակիրները կրոնական լոզունգներն օգտագործում էին ուրիշի տարածքները զավթելու համար։
Վեպն ավարտվում է Գրյունվալդի ճակատամարտով (1410), երբ տևտոնական Օրդենը ջախջախվեց սլավոնների միացյալ զորքերի ուժերով։
«Խաչակիրներ» վեպում Սենկևիչն նկարագրում է մանր շլյախտայի կյանքը գյուղերում, ցույց է տալիս նրա ձգտումը՝ ընդարձակելու իր տիրապետությանները։ Այսպես, ասպետ Մացկո Բոգդանցին, որը «հող և աշխատող գյուղացինր ձեռք բերելոււ մեծ ագահություն ուներ», երազում է նոր ճորտ գյուղացիներ ձեռք բերել, ամրոց կառուցել իր եղբորորդի Զբիշկոյի համար։
Ժամանակաշրջանը հիանալի պատկերում են՝ ահեղ վրիժառու ասպետ Յուրանդ Սպիխովցին, որի հենց միայն անունը խուճապային սարսափ է հաղորդում թշնամիներին, չունևոր շլախտայական ընտանիքից սերված պատանի Զբիշկոն, որի մեջ ցույց են տրված ատելություն թշնամիների նկատմամբ, երիտասարդական դյուրաբորբոքություն և մենամարտի սեր, Յագենկան, մի խիզախ և ուժեղ աղջիկ, որը որսի մեջ տղամարդկանց չի զիջում, նրա երկրպագուները՝ հարևան գյուղերի շլյախտիչ Չտանն ու Վիլկը, որոնց հրապուրում է ոչ միայն աղջկա գեղեցկությունը, այլև նրա ստանալիք ժառանգությունը։
Հերոսներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գլխավոր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Բոգդանայից Զբիշկոն (լեհ.՝ Zbyszko z Bogdańca)
- Բոգդանայից Մացկոն (լեհ.՝ Maćko z Bogdańca)
- Զգոժելեցից Յագենկան (լեհ.՝ Jagienka ze Zgorzelic)
- Դանուսյա Յուրանդովա (լեհ.՝ Danusia Jurandówna)
- Սպիխովայից Յուրանդը (լեհ.՝ Jurand ze Spychowa)
Վեպի պատմական կերպարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Իշխանուհի Աննա Դանուտա (լեհ.՝ Anna Danuta)
- Հայտնի մագիստրոս Ուլրիխ ֆոն Յունգինգեն (լեհ.՝ Ulrich von Jungingen)
- Թագավոր Վլադիսլավ II Յագայլո (լեհ.՝ Władysław II Jagiełło)
- Թագուհի Յադվիգա Անժույսկայա (լեհ.՝ Jadwiga Andegaweńska)
- Զավիշա Չյոռնի (լեհ.՝ Zawisza Czarny z Garbowa)
- Տաչևայից Պավալան (լեհ.՝ Mikołaj Powała z Taczewa)
- Թագավոր Զեմովիտ IV (լեհ.՝ Siemowit IV)
- Հայտնի թագավոր Վիտովիտ (լեհ.՝ Witold Kiejstutowicz)
- Մաշկովիցի Զինդրամը (լեհ.՝ Zyndram z Maszkowic)
- Հայտնի մագիստրոս Կոնդրադ ֆոն Յունգինգեն (լեհ.՝ Konrad von Jungingen)
- Վրոչիմովիցի Մարցինը (լեհ.՝ Marcin z Wrocimowic)
Էկրանավորում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1960 թվականին Գրյունվալդյան ճակատամարտի 550-րդ տարեդարձին նվիրված նկարահանվել է ռեժիսոր Ալեքսանդր Ֆորդոմի վեպի արկածային ֆիլմ, որը կոչվում է «Խաչակիրներ»։
1971 թվականին թողարկվել է ռեժիսոր Մարիա Կանևսկայի «Իշխանուհի Աննայի մատանին» (Pierscien ksieznej Anny»)մանկական ֆիլմը, որը պատմում էր երեք տղաների ֆանտաստիկ արկածների մասին, որոնք ամառային արձակուրդների ժամանակ որոշել էին ուսումնասիրել հին դղյակի ավերակները։
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Խաչակիրներ (վեպ)» հոդվածին։ |
| ||||||
